Duszności w klatce piersiowej mogą nas dopadać zarówno w dzień (np. po dużym wysiłku fizycznym), jak i w nocy. Jeżeli nie potrafimy złapać powietrza po niewielkim wysiłku lub będąc w stanie spoczynku, może być to oznaka poważnego schorzenia. Najczęściej duszności niosą ze sobą dodatkowe objawy – oddech jest przyspieszony i płytki, następuje tachykardia (przyspieszone bicie serca), a do tego czujemy lęk i niepokój.

Duszności w klatce piersiowej – przyczyny

Ze strony biologicznej duszności są spowodowane nieprawidłową współpracą układów: krwionośnego i oddechowego. Układy te muszą należycie współdziałać, by tlen był dostarczany do każdej komórki naszego organizmu. Jeżeli nie dociera do konkretnego miejsca, jest to biologiczną przyczyną duszności.

Najczęstszą codzienną przyczyną duszności jest wysiłek fizyczny, który jest zbyt duży w porównaniu do naszej kondycji fizycznej. Organizm po prostu domaga się większej dawki tlenu. Podobne reakcje mogą występować, jeżeli znajdujemy się na dużych wysokościach.

Ataki duszności w klatce piersiowej to jeden z objawów wielu chorób układu oddechowego. Mogą być także spowodowane schorzeniami układu krążenia (niewydolność serca, wady serca, choroba wieńcowa i inne choroby serca), chorobami zakaźnymi, chorobami układu oddechowego, zaburzeniami przemiany materii (np. kwasica, zatrucia - tlenkiem azotu, tlenkiem węgla i inne) oraz niedokrwistością.

Mniej oczywistą przyczyną duszności są zaburzenia psychiczne, takie jak nerwica, ataki histerii, stres lub lęki wywołane wstrząsem psychicznym lub fobią. Same duszności mogą prowadzić do lęków i niepokojów.

Duszności mogą też przybierać ostry charakter, wtedy są najczęściej spowodowane obrzękiem płuc, odmą opłucnową, zatorem tętnicy płucnej lub astmą oskrzelową. Jeżeli duszności narastają wolniej i są połączone z dodatkowymi objawami ogólnymi, takimi jak katar, kaszel czy gorączka, najprawdopodobniej w naszym organizmie rozwija się zapalenie płuc lub oskrzeli. Duszności mogą być też spowodowane przewlekłymi schorzeniami, m.in. przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), przewlekłą niewydolnością serca, gruźlicą, rozedmą płuc, pojawieniem się płynu w opłucnej, zmianami naciekowymi w płucach, zapaleniem opłucnej oraz nowotworami układu oddechowego.

Duszności w klatce piersiowej – dodatkowe objawy

Ból i trudności z oddychaniem najczęściej są połączone z innymi objawami, które świadczą o konkretnym schorzeniu układu oddechowego. Objawami towarzyszącymi dusznościom mogą być:

• krwioplucie – wykrztuszanie niewielkich ilości krwi (czasami w spienionej postaci) może świadczyć o zapaleniu płuc, zatorze tętnicy płucnej, gruźlicy, a także o nowotworze płuc;
  
• odkrztuszanie plwociny – jest to poranny kaszel, podczas którego wypluwa się także gęstą wydzielinę z dróg oddechowych, najczęściej zmagają się z nim osoby, które wieloletnio są uzależnione od nikotyny (tzw. kaszel palacza), wydzielina również może zawierać ślady krwi, co może świadczyć o przewlekłym zapaleniu oskrzeli, rozstrzeniu lub rozedmie płuc;
  
• świszczący wdech (stridor) – zjawisko charakterystycznego świstu w drogach oddechowych w momencie nabierania powietrza, dzieje się tak ze względu na zwężenie dróg oddechowych, co upośledza prawidłowy przepływ powietrza, najczęściej drogi oddechowe są zwężone w krtani, tchawicy lub oskrzelach,
  
• świszczący wydech – charakterystyczny świst słyszany przy wypuszczaniu powietrza, występujący u osób z astmą oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) lub rozstrzeniem oskrzeli.
  

Duszności w klatce piersiowej – diagnozowanie i leczenie

Do zdiagnozowania właściwej przyczyny duszności niezbędne jest poinformowanie lekarza o szczegółach związanych z ich napadami, takimi jak: czasie ich trwania, okoliczności, w jakich się objawiły (podczas wysiłku, bezpośrednio po nim, w stanie spoczynku), porze (dzień, poranek, noc), ich charakterze (napadowy, nagły, przewlekły) oraz ewentualnymi dodatkowymi objawami wymienionymi wyżej.

Jeżeli przyczyną duszności jest przewlekłe schorzenie, do ich określenia stosuje się specjalną skalę podzieloną na stopnie od 0 do 4:

0 – duszność występuje jedynie podczas dużego wysiłku fizycznego;

1 – duszność występuje podczas niewielkiego wysiłku fizycznego (szybszego marszu po płaskim terenie, wspinaczki po niewielkich wzniesieniach itd.);

2 – duszność występuje podczas chodzenia, osoba musi się co chwilę zatrzymywać, by złapać powietrze;

3 – duszność występuje po przejściu około 100 metrów, osoba wtedy musi się zatrzymać, by nabrać powietrze,

4 – duszność uniemożliwia normalne funkcjonowanie, tzw. duszność spoczynkowa – występuje podczas czynności niewymagających na co dzień zbyt dużego wysiłku, takich jak ubieranie się itp., osoba nie jest przez to w stanie opuścić swojego miejsca zamieszkania.

Po zdiagnozowaniu specjalista podejmuje leczenie. Rozpoznanie bezpośredniego czynnika powodującego duszności ma kluczowe znaczenie dla zwalczenia tego niepokojącego objawu.