Objawy i przyczyny aleksytymii - jak leczyć analfabetyzm emocjonalny?

Fot: SFIO CRACHO / stock.adobe.com

Aleksytymia jest syndromem, który polega na niezrozumieniu emocji swoich i otoczenia. Osoby cierpiące na to zaburzenie zwykle w dzieciństwie doświadczały chłodu emocjonalnego ze strony rodziców lub były nadmiernie rozpieszczane. Objawy aleksytymii to izolacja społeczna, trudności w budowaniu relacji, brak empatii lub stany depresyjne. Leczenie syndromu polega na psychoterapii rozwojowej i dynamicznej.

Termin aleksytymia został wprowadzony w 1973 roku przez Petera Sifneosa. Zaburzenie to określa się również jako analfabetyzm emocjonalny.

Czym jest aleksytymia?

Aleksytymia jest zaburzeniem, które polega na braku umiejętności rozumienia emocji. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD10 określa się ją jako syndrom, a nie jako jednostkę chorobową. Osoby, którym towarzyszy to zaburzenie, nie mają kontaktu ze swoim stanem emocjonalnym w czterech aspektach:

  •  nie potrafią nazywać swoich odczuć,
  • nie są zdolni do oddzielenia uczuć fizycznych od emocjonalnych,
  •  z obawy przez utratą kontroli nad emocjami, starają się ich nie okazywać,
  •  są skrajnie racjonalni.

Często łączy się ten syndrom z cechami osoby chłodnej, kalkulacyjnej, z dystansem.

Niektórzy też mylą aleksytymię ze skrajnie niską inteligencją emocjonalną. Osoby cierpiące na to zaburzenie nie potrafią rozładować niepokoju, lęku ani innych negatywnych emocji.

Zobacz też: Hipochondria - objawy fizyczne, emocjonalne i społeczne

Zobaczcie także, skąd się bierze stres i w jaki sposób wpływa na nasz organizm:

Zobacz film: Stres - skąd się bierze i kiedy szkodzi? Źródło: 36,6

Przyczyny aleksytymii - chłód emocjonalny w dzieciństwie, rozpieszczenie, stereotypy

Aleksytymia nie jest przypadłością, na którą można zachorować w związku z traumatycznymi doświadczeniami, jak np. depresja lub anhedonia. Rozwój tego zaburzenia w znacznym stopniu zależy od stylu wychowywania. Gdy dziecko dorastało w środowisku, w którym nie przykładało się wagi do nazywania, kategoryzowania i odróżniania emocji, to będzie miało problemy z tą sferą w przyszłości. Najczęściej osoby cierpiące na aleksytymię pochodzą z chłodnych emocjonalnie rodzin, w których surowo karano odstępstwa od normy. Często też są to dzieci, które były na tyle rozpieszczone, że nie nauczono ich odczuwania negatywnych emocji. Gdy w domu panował tak zwany "kult racjonalności", dziecku dużo trudniej było przyjąć emocje jako nieodłączną część życia. Dużą rolę w rozwoju aleksytymii odgrywają takie twierdzenia słyszane w dzieciństwie, jak "chłopaki nie płaczą" lub określanie wrażliwości jako niemęskiej. Prowadzi to do tego, że dorośli już mężczyźni są wycofani emocjonalnie, ponieważ kojarzą okazywanie uczuć ze słabością. Z biegiem czasu przekłada się to również na inne emocje, takie jak radość lub przyjemność. Z biologicznego punktu widzenia za aleksytymię odpowiada przecięcie dróg neuronalnych, które łączą elementy ciała migdałowatego. To ta część w mózgu jest ośrodkiem doznawania emocji.

Zobacz też: Zaburzenia emocjonalne u dzieci i dorosłych - rodzaje, objawy i leczenie

Aleksytymia - objawy: brak empatii, brak relacji społecznych, niezrozumienie własnych emocji

W życiu społecznym aleksytymicy mają problemy w dogadaniu się z pracownikami lub partnerem, ponieważ nie rozumieją ich emocji. Niezrozumienie uczuć skutkuje też brakiem empatii i trudnościami w interpretacji zachowań innych.

Aleksytymicy nie potrafią nawiązywać i utrzymywać głębokich relacji z ludźmi. Ich związki partnerskie są z góry skazane na niepowodzenie, ponieważ nie mają zdolności wejścia w świat partnera i zrozumienia jego problemów. Każda dyskusja z aleksytymikiem kończy się przerzuceniem pełnej winy na innych, ponieważ sam nie jest on w stanie zrozumieć, jak on może ponosić odpowiedzialność za jakąkolwiek sytuację. Osoby te nie umieją też pojąć własnych uczuć, co sprawia, że mają małą wiedzę na swój temat i nie rozumieją przyczyn swoich decyzji. Przez to trudno im wytrzymać ze sobą. Aby poczuć ulgę i oderwać się od tego stanu, często sięgają po alkohol lub narkotyki. W życiu prywatnym uczą się na pamięć konkretnych schematów emocjonalnych, które wykorzystują w z góry ustalonych sytuacjach. Na przykład uśmiechają się zawsze, gdy inni się śmieją lub wiedzą, że ktoś skończył opowiadać dowcip. W głębi ludzie ci są smutni, przygnębieni i mają skłonności do stanów depresyjnych.

Aleksytymia - leczenie: psychoterapia rozwojowa, psychoanaliza

Leczenie aleksytymii polega przede wszystkim na psychoterapii rozwojowej. Praca terapeutyczna zaczyna się zwykle od fizycznych odczuć podczas różnych sytuacji społecznych, od których przechodzi się do stanów psychicznych. Terapeuta ma za zadanie zainteresować klienta własnym umysłem. Robi się to za pomocą symboli, metafor lub rysunku. Często stosowaną pomocą jest też psychoanaliza, podczas której terapeuta zagłębia się wraz z klientem w jego wspomnienia z dzieciństwa, gdzie poszukują przyczyn aleksytymii. Takie terapie przynoszą dużą skuteczność, jednak trwają nieraz 2-3 lata. Podczas leczenia tego syndromu niezwykle ważna jest akceptacja i wsparcie ze strony bliskich.

Zobacz film: Czy czekolada uzależnia? Źródło: Wiem, co jem

Data aktualizacji: 10.12.2018,
Opublikowano: 03.09.2017 r.

Komentarze (6)

Trwa dodawanie...
Komentarz dodany!
Komentarz nie mógł zostać dodany

hugykj 30.04.2021r.

Asperger to nie zespół aleksytymi. Mało wiesz o tym.

Boguś asperger 31.10.2020r.

Wszyscy aspergerowcy też to mają.

Boguś 31.10.2020r.

To wszystko co tu piszecie to prawda,miłość dla tych ludzi też nie istnieje

Redakcja serwisu 19.11.2018r.

Tekst jest skonsultowany ze specjalistą i merytorycznie poprawny. Brak konkretnych zarzutów co do tekstu.

zeed 04.11.2018r.

"Ich związki partnerskie są z góry skazane na niepowodzenie", "Każda dyskusja z aleksytymikiem kończy się przerzuceniem pełnej winy na innych"
Do tego warto dodać, że każda blondynka jest głupia, a każdy Polak to złodziej.

A tak serio, to rzetelnej wiedzy o aleksytymii proponuję szukać gdzie indziej, bo artykuł pana Delmaczyńskiego wydaje się połączeniem wikipediowych definicji z własnymi, odstającymi od rzeczywistości, wyobrażeniami autora.

ordinary man 03.04.2018r.

Jak Aleksytymicy reagują na propozycję popracowania nad sobą np przeczytanie książki lub obejrzenie wykładu ?

Zobacz wszystkie 6 komentarzy
Zmiana czasu na zimowy. Dlaczego przestawiamy zegarki? Jak zmiana czasu wpływa na organizm?

Zmiana czasu z letniego na zimowy odbywa się zawsze w ostatni weekend października - w 2023 r. dzień zmiany czasu wypada z soboty 28.10 na niedzielę 29.10. W nocy przesuwamy zegarki o godzinę do tyłu, czyli z 3.00 na 2.00.  Zmiana czasu ma wielu zwolenników, ale są i przeciwnicy, którzy podkreślają, że jest niekorzystna dla zdrowia.

Czytaj więcej
Stres maluje się na twarzy. Jak wygląda twarz stresowa? 

Silny stres może zaburzać działanie całego naszego organizmu. Bardzo często zdarza się, że jego nadmiar odbija się na wyglądzie skóry. Co powinni zwrócić naszą uwagę? 

Czytaj więcej
Depresja po rozstaniu z partnerem – jak sobie z nią poradzić?

Depresja po rozstaniu z życiowym partnerem przydarza się wielu osobom. Czas, w którym trzeba pogodzić się z utratą – często nagłą – kogoś, z kim dzieliło się życie, marzenia i plany na przyszłość, przypomina nieco żałobę. To często poważny powód głębokiego kryzysu psychicznego.

Czytaj więcej
Powstała pierwsza tabletka na depresję poporodową. Kiedy lek trafi na rynek?   

Szacuje się, że z powodu depresji porodowej cierpi 15 proc. kobiet. W walce z tym stanem już niedługo może im pomóc pierwsza na świecie tabletka łagodząca objawy depresji. Co o niej wiadomo i kiedy lek trafi na rynek?

Czytaj więcej
Co to jest stres oksydacyjny? Objawy, przyczyny, leczenie i diagnostyka

Stres oksydacyjny powstaje na skutek zaburzonej równowagi pomiędzy występowaniem wolnych rodników oraz przeciwutleniaczy. Przyczyny tego są związane z paleniem papierosów, zanieczyszczeniem środowiska, jedzeniem smażonych i wędzonych potraw oraz przewlekłym stresem. Stres oksydacyjny powoduje takie choroby, jak cukrzyca, nowotwory, miażdżyca czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Czytaj więcej
Masz kłopoty z zasypianiem? Poznaj techniki, dzięki którym zaśniesz nawet w 10 sekund!

Oglądasz w łóżku telewizję, a może sprawdzasz coś w telefonie? Takie zachowania mogą utrudnić zasypianie. Na szczęście istnieją techniki, które pozwalają zasnąć nawet w 10 sekund. Sprawdź, jak szybko zasnąć? 

Czytaj więcej
Psychiczne i somatyczne objawy depresji – kryteria diagnostyczne

Depresja jest jednym z najczęstszych zaburzeń psychicznych, a przy tym dolegliwością współcześnie tak powszechną, że uznaje się ją za chorobę cywilizacyjną. Typowe objawy depresji to trwałe obniżenie nastroju, anhedonia i brak energii. Towarzyszą im zwykle różnego typu dolegliwości somatyczne.

Czytaj więcej
Choroba Hashimoto – objawy psychiczne. Jak zapalenie tarczycy wpływa na psychikę?

Objawy psychiczne choroby Hashimoto przypominają zaburzenia depresyjne. Początkowo osoba chora smutku, przygnębienia, niezdolności do radości, problemów ze snem i utraty energii nie wiąże z nieprawidłową pracą tarczycy. Wahania nastroju są wskazaniem do wykonania badań hormonalnych.

Czytaj więcej
Zatrucie alkoholowe – objawy i leczenie. Zatrucie alkoholem etylowym i metylowym

Zatrucie alkoholowe zaczyna się po przekroczeniu stężenia 0,3‰ alkoholu we krwi. Jego skutki mogą być bardzo poważne – w skrajnych przypadkach może skończyć się śmiercią. Osobie z objawami zatrucia alkoholowego trzeba udzielić pierwszej pomocy i bezzwłocznie skontaktować ją z lekarzem.

Czytaj więcej
10 patentów na zdrowe święta

Święta to  okres radości i beztroski. Czasem jednak przygotowania do Bożego Narodzenia bywają bardzo stresujące. Dodatkowo czas obżarstwa nie sprzyja naszemu zdrowiu... Poznajcie 10 patentów na zdrowe i spokojne święta!

Czytaj więcej