Diagnostyka kiły opiera się przede wszystkim na wykonaniu testów na obecność przeciwciał we krwi. Ogromne znaczenie ma obraz kliniczny pacjenta. Leczenie kiły wrodzonej późnej polega na podaży antybiotyków w dawce dobranej do masy ciała.

Czym jest kiła wrodzona późna?

Układowa choroba zakaźna, przenoszona drogą płciową, wywołana przez bakterię krętka bladego (Treponema pallidum) nazywana jest kiłą. Ogólna klasyfikacja dzieli ją na postać nabytą oraz wrodzoną. Obecnie obserwuje się wzrost przypadków zachorowań na świecie. Do zakażenia dochodzi w trakcie ciąży, najczęściej gdy matka cierpi na postać wczesną. Krętki z łatwością przenikają przez barierę łożyska, dostają się do organizmu dziecka.

Kiłę wrodzoną dzieli się na kiłę wczesną (trwa przez pierwsze 2 lata życia dziecka) oraz kiłę wrodzoną późną, która dotyczy pacjentów nieleczonych na wczesnym etapie.

Objawy kiły wrodzonej późnej

Kiła wrodzona późna w większości przypadków rozwija się bezobjawowo. Typowe sygnały świadczące o tej formie zakażenia mogą pojawić się dopiero w dorosłym życiu, po kilku, kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu latach. Część z nich jest następstwem procesu zapalnego zachodzącego podczas etapu wczesnego oraz bliznowacenia tkanek. Są one wówczas nazywane stygmatami kiły.

Główne objawy kiły wrodzonej późnej to:

• śródmiąższowe zapalenie rogówki, które rozwija się zwykle między 6. a 20. rokiem życia. W początkowym stadium dotyczy tylko jednego oka, z czasem przechodzi na drugie. W wyniku procesu chorobowego mętnieje rogówka. Pacjent zwykle skarży się na łzawienie, zaburzenia widzenia, bolesność oczu oraz światłowstręt. Jako powikłanie wystąpić może całkowita utrata wzroku;

• głuchota – najczęściej pojawia się około 10. roku życia. Często poprzedzają ją szumy uszne, postępujące osłabienie słuchu, bóle oraz zawroty głowy;

• zęby Hutchinsona – siekacze o beczułkowatym kształcie, z ubytkami na ich siecznej powierzchni (objaw dotyczy zębów stałych);

• zęby Fourniera – trzonowce z zanikiem części korony oraz ubytkami (objaw dotyczy zębów stałych);

• stawy Cluttona – nawracające wysięki w stawach kolanowych;

• podniebienie gotyckie – wada w budowie, która może utrudniać oddychanie i spożywanie pokarmów;

• objaw Higoumenakisa – guzowate zgrubienie obojczyka w jego przyśrodkowej części;

• czoło olimpijskie – w ten sposób określa się wypukłe kości czołowe;

• nos siodełkowaty, inaczej zapadnięty, który został zdeformowany w wyniku zakażenia;

• kilaki – guzkowate zmiany pod skórą;

• blizny Parrota – pęknięcia wokół ust oraz odbytu;

• skrócona szczęka i uwypuklona żuchwa.

Triada objawów, na którą składają się głuchota, deformacja siekaczy oraz śródmiąższowe zapalenie rogówki, w literaturze nazywana jest triadą Hutchinsona.

Bardzo rzadko obserwuje się objawy wynikające z zajęcia układu sercowo-naczyniowego. Stosunkowo często dochodzi natomiast do objęcia przez kiłę wrodzoną późną ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Może ono nie dawać żadnych symptomów lub przebiegać z dolegliwościami związanymi z wiądem rdzenia, a także powikłaniami w postaci drgawek czy zaburzenia rozwoju dziecka.

Diagnostyka kiły wrodzonej późnej

W celu weryfikacji podejrzenia kiły wrodzonej późnej wykonuje się szereg badań. Najważniejsze znaczenie mają testy serologiczne, skupiające się na wykrywaniu przeciwciał skierowanych przeciwko bakterii. Wykonywane są z krwi dziecka, a w przypadku zajęcia układu nerwowego – z płynu rdzeniowo-mózgowego. Dodatkowo należy monitorować morfologię krwi, funkcję wątroby oraz stężenie elektrolitów. Badanie okulistyczne wykonuje się, gdy istnieją do niego wskazania. W celu określenia zaawansowania zmian kostnych pacjenta kieruje się na badanie rentgenograficzne (RTG). Należy pamiętać, iż badania serologiczne mogą pozostawać ujemne, jeśli do zakażenia doszło na etapie późnej ciąży, dlatego należy je powtórzyć. Zdiagnozowanie choroby u kobiety w trzecim trymestrze i przeprowadzenie leczenia nie wyklucza możliwości rozwinięcia się zakażenia u dziecka.

Wszystkie przypadki kiły wrodzonej objęte są obowiązkiem zgłoszenia do inspektora sanitarnego, gdyż stanowią zagrożenie epidemiologiczne.

Leczenie kiły wrodzonej późnej

Leczeniem z wyboru w kile wrodzonej późnej jest antybiotykoterapia za pomocą penicyliny krystalicznej, trwająca 10–14 dni. Dawkę dobiera się do masy dziecka. W przypadku ciężkich alergii na ten antybiotyk podaje się erytromycynę. Deformacje kostne, uzębienie, głuchota oraz inne ciężkie powikłania nie cofają się pod wpływem leczenia, dlatego działanie należy podjąć na jak najszybszym etapie.

Zapobieganie kile wrodzonej późnej polega na regularnym poddawaniu się przez ciężarną kontroli lekarskiej, w tym na wykonywaniu testów serologicznych. Ważne jest także, aby przyszła mama unikała ryzykownych kontaktów seksualnych, grożących zakażeniem bakterią krętka bladego.

Kiła wrodzona - niespecyficzne objawy

Bibliografia:

1. Janier M. Europejskie zalecenia diagnostyczne i lecznicze dotyczące kiły 2014. Przegląd Dermatologiczny 102/2015, s.459–475

2. Jakubowicz O. Analiza wyników badań serologicznych w kierunku kiły oraz wybranych problemów psychologicznych u chorych na kiłę w materiale Kliniki Dermatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Rozprawa doktorska. Klinika Dermatologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Poznań 2011.