Depresja poporodowa dotyka aż 1–2 matki na 10, ale jest schorzeniem rzadko diagnozowanym i poddawanym leczeniu. Połowa kobiet cierpiących na depresję po porodzie nie zgłasza się z tym problemem do lekarza. Wiele z nich nie zdaje sobie sprawy z możliwości wystąpienia zaburzeń nastroju po urodzeniu dziecka i stara się zlekceważyć ten fakt w poczuciu winy, że macierzyństwo nie daje im spodziewanej radości. Tymczasem objawy depresji poporodowej nie tylko powodują cierpienie kobiety, ale też przekładają się negatywnie na rozwój emocjonalny niemowlęcia i jego więzi z matką.
Depresja poporodowa a objawy baby blues
Tzw. baby blues, czyli obniżenie nastroju przez pierwsze dni po narodzinach dziecka, występuje u ponad połowy młodych matek i stanowi fizjologiczną reakcję na poród i gwałtowne zmiany, jakie zachodzą w organizmie tuż po nim. U kobiety może wystąpić chwiejność emocjonalna, nadwrażliwość na bodźce, problemy z koncentracją, uczucie wyczerpania, bóle głowy, zaburzenia snu. Dolegliwości mają umiarkowane nasilenie i przemijają samoistnie w ciągu około 2 tygodni, toteż stan ten nie wymaga leczenia. Ważne jest jedynie, by bliscy okazali młodej mamie wsparcie i zrozumienie.
Obraz depresji poporodowej w pewnym zakresie przypomina baby blues, ale jej symptomy mają znacznie większe nasilenie. U większości cierpiących na tę dolegliwość kobiet depresja rozpoczyna się w 6–8 tygodniu po porodzie, choć w około 20% przypadków jej pierwsze objawy pojawiają się nawet w rok po narodzinach dziecka.
Objawy depresji poporodowej a duża depresja
Depresja po porodzie ma objawy identyczne z tymi, które pojawiają się w przebiegu epizodu dużej depresji (ang. major depressive disorder). Należą do nich:
- obniżony nastrój – smutek, apatia, niepokój, pesymizm, drażliwość, płaczliwość,
- brak energii, wzmożona męczliwość,
- anhedonia, utrata dotychczasowych zainteresowań,
- obniżenie samooceny i poczucia własnej wartości,
- poczucie osamotnienia, niezrozumienia przez otoczenie,
- spadek sprawności myślenia, problemy z koncentracją, podejmowaniem decyzji itp.
- nadmierna senność lub bezsenność,
- spadek apetytu lub potrzeba objadania się,
- dolegliwości bólowe o niejasnej etiologii,
- nawracające myśli samobójcze, a nawet próby odebrania sobie życia.
Depresja poporodowa ma także swoje specyficzne objawy, które odróżniają ją od innych zaburzeń afektywnych.
Skąd się bierze depresja poporodowa i jak sobie z nią poradzić? Dowiesz się tego z filmu:
Specyficzne objawy depresji poporodowej
Obraz depresji poporodowej różni się w szczegółach od tego, który związany jest z dużą depresją, ponieważ dołączają do niego myśli i emocje związane z dzieckiem. Kobietę dręczy irracjonalny niepokój o niemowlę, przesadnie troszczy się ona o jego zdrowie, doszukuje nieistniejących problemów. Nieadekwatny lęk zwykle przeradza się w obsesyjne obawy matki, że jest nie dość kompetentna i doświadczona, by dobrze zająć się swoim potomstwem. Te nawracające myśli wpędzają ją w poczucie winy i czynią opiekę nad dzieckiem niezwykle stresującą. Mogą nawet zniechęcać kobietę do związanych z nią czynności.
To z kolei powoduje u niej jeszcze głębsze poczucie winy, skłania do wniosku, że nie nadaje się do nowej roli. Rosnącemu przeświadczeniu o byciu złą, nieudolną matką towarzyszy normalne w pierwszym okresie życia dziecka zmęczenie, frustracja związana z brakiem czasu dla siebie, tęsknota za wcześniejszymi aktywnościami, przekonanie o utracie swojej atrakcyjności.
Opisany stan może pogłębiać objawy właściwe wszystkim zaburzeniom afektywnym. Konsekwencją jest narastająca trudność z zaakceptowaniem roli matki, problem z okazywaniem uczuć dziecku, a nawet wzmagająca, choć zwykle tłumiona złość dotycząca jego osoby.
Kto jest najbardziej narażony na wystąpienie objawów depresji po porodzie?
Depresja poporodowa często jest wynikiem nierealnych oczekiwań kobiet wobec wczesnego okresu macierzyństwa. Pragną one być idealnymi matkami, godząc z nową rolą wszystkie poprzednie. Takie myślenie z konieczności prowadzi do konfliktów i frustracji. Ryzyko rozwoju objawów depresji po porodzie jest większe w przypadku, gdy:
- u kobiety już wcześniej występowały problemy psychiczne (np. fobie, niska samoocena);
- matce towarzyszył wysoki poziom lęku podczas ciąży (np. w związku z jej zagrożeniem czy powikłaniami okołoporodowymi);
- ciąża była nieplanowana czy wręcz niechciana;
- dziecko miało poważne problemy zdrowotne tuż po porodzie;
- działają niekorzystne czynniki psychospołeczne (np. konflikty z partnerem, trudna sytuacja materialna).
Zaburzenia afektywne są dziedziczne. Z tego względu w grupie ryzyka znajdują się także kobiety, w których rodzinach zdarzały się przypadki depresji poporodowej.
Zaburzenia afektywne po porodzie mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, znacząco obniżając jakość życia młodej matki, niekorzystnie wpływając na jej więź z niemowlęciem i jego psychofizyczny rozwój. Dlatego kobiety, które zdradzają objawy depresji poporodowej, bezwzględnie powinny zostać objęte opieką psychiatryczną.
Bibliografia:
- A. Morawska, Depresja poporodowa, Warszawa 2016.
- I. Koszewska, O depresji w ciąży i po porodzie, Warszawa 2010.