Nerwica lękowa jest coraz częściej spotykanym zaburzeniem. Nie należy mylić jej ze stanami lękowymi, generowanymi przez współczesny rynek pracy czy konsumpcyjną kulturę. Na przejściowe problemy związane z trudnymi okolicznościami życiowymi cierpi dziś większość mieszkańców naszego kręgu cywilizacyjnego. Jednak gdy stany lękowe utrzymują się nieprzerwanie, wpływają na relacje z otoczeniem czy efektywność pracy, powodują wycofanie z pewnych aktywności, to sygnał, że warto wykonać diagnozę pod kątem nerwicy i jeśli to konieczne, podjąć walkę o swój psychiczny dobrostan.

Nerwica lękowa - przyczyny

U każdego chorego lęk może być wywoływany przez różne, indywidualne przyczyny. Wyróżnia się kilka uwarunkowań sprzyjających wystąpieniu choroby.

Lęk mogą generować zaburzenia w wydzielaniu w mózgu neuroprzekaźników - serotoniny i noradrenaliny. Nerwicę mogą także wywoływać choroby endokrynologiczne, takie jak nadczynność tarczycy (nadmiar hormonów tarczycy wywołuje silne pobudzenie organizmu) czy guz chromochłonny nadnerczy (wzrasta poziom kortyzolu, zwanego hormonem stresu).

Nerwicę lękową mogą wywołać czynniki związane z okresem dzieciństwa chorego. Należą do nich deficyty w zakresie potrzeb emocjonalnych i brak poczucia bezpieczeństwa (niedostateczna opieka rodzicielska) oraz wpojone komunikaty lękowe typu "nikomu nie można ufać", "świat jest niebezpieczny" (nadopiekuńczość ze strony rodziców).

U podłoża nerwicy lękowej często leżą konflikty emocjonalne (związane z oczekiwaniami życiowego partnera czy presją otoczenia), długotrwały stres (wywołany wymagającą pracą, przewlekłą chorobą), a także trudna sytuacja życiowa (np. ekonomiczna) i silne traumy (wypadek, śmierć bliskiej osoby).

Lęk najczęściej jest komunikatem, że chory przeżywa coś trudnego, z czym bezpośrednio nie jest w stanie sobie poradzić, zwykle nawet nie mając świadomości tej przyczyny. Zagłuszane emocje czy wewnętrzne konflikty dają o sobie znać właśnie poprzez nerwicę lękową.

Nerwica lękowa - objawy

Dominującym objawem nerwicy lękowej jest lęk o różnym nasileniu, przybierający różne formy i wywołujący mechanizm tzw. błędnego koła, czyli wzajemnego wpływania na siebie strachu i reakcji psychosomatycznych.

Nerwicowy lęk może przybierać formę:

• ataków paniki - nagłe, trwające z reguły kilkanaście minut napady bardzo silnego lęku, którym towarzyszą objawy wegetatywne,
  
• fobii - lęk pojawiający się w ściśle określonych okolicznościach (wywołany przez pewne sytuacje, przedmioty, zjawiska), które nie stanowią realnego zagrożenia,

• natręctw - obsesyjne myśli zmuszają do wykonywania irracjonalnych czynności (np. dotyczących zachowania porządku czy troski o własne zdrowie),
  
• lęku uogólnionego - trwałego niepokoju, poczucia zagrożenia, które istnieją bez określonej przyczyny.
  

U osób cierpiących na nerwicę lękową występują objawy somatyczne, zaburzenia funkcji poznawczych oraz problemy emocjonalne. Symptomy mogą, ale nie muszą, występować jednocześnie.

Do najczęstszych objawów somatycznych nerwicy lękowej zalicza się: bóle o różnej lokalizacji (bóle głowy, kręgosłupa, żołądka, serca, mięśni), zawroty głowy, kołatanie serca, drżenie kończyn, ucisk w gardle, uczucie duszności, płytki oddech, suchość w ustach, nagłe uderzenia gorąca, nadmierne pocenie się, zaburzenia zmysłów, biegunki, wymioty, zaburzenia snu i czynności seksualnych. Mogą one pojawiać się w sytuacjach silnego stresu lub występować przewlekle.

Nerwicowe zaburzenia funkcji poznawczych to natrętne myśli i związane z nimi przymusowe czynności, problemy z koncentracją, zaniki pamięci, odrealniony sposób postrzegania rzeczywistości.

Zobacz nasz film i dowiedz się wszystkiego o nerwicy

Pojawiające się w przebiegu nerwicy zaburzenia emocjonalne to przede wszystkim lęk w jego wszystkich formach. Konsekwencją życia w ciągłym napięciu jest ogólne przygnębienie, brak motywacji do działania, niezdolność odczuwania przyjemności, utrata pewności siebie, płaczliwość, apatia lub - przeciwnie - nadpobudliwość, rozdrażnienie, impulsywne zachowania przekraczające ogólnie przyjęte normy.

Zobacz także: Zaburzenia lękowe u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Osoby cierpiące w związku z opisanymi powyżej objawami nerwicy zwykle doświadczają także pogorszenia jakości życia w sferze społecznej i zawodowej. Lęk może wykluczać je z wielu sytuacji, utrudniać lub uniemożliwiać relacje interpersonalne, paraliżować normalne, codzienne funkcjonowanie.

Nerwica lękowa - leczenie

Leczenie nerwicy lękowej wymaga przede wszystkim przerwania sprzężenia zwrotnego między lękiem a objawami psychosomatycznymi. Najskuteczniejszą metodę stanowi psychoterapia połączona z psychoedukacją. Aby poradzić sobie z nerwicą, chory powinien z jednej strony odkryć prawdziwą przyczynę powstawania zaburzeń lękowych, a z drugiej - wypracować mechanizmy radzenia sobie z ich objawami. Jeśli lęk jest zbyt nasilony, łagodzi się go farmakologicznie. Leczenie polega w tym przypadku na zastosowaniu środków uspokajających i przeciwdepresyjnych. Ponieważ redukuje ono jedynie objawy nerwicy lękowej, należy dążyć do jak najszybszego wdrożenia psychoterapii.