W nerwie pośrodkowym znajdują się włókna, które zaopatrują ruchowo wiele mięśni przedramienia oraz dłoni i palców. Uszkodzenie nerwu pośrodkowego najczęściej dotyczy okolicy stawu nadgarstkowego; rzadziej urazy zdarzają się powyżej stawu łokciowego. Nerw może ulec uszkodzeniu także w wyniku obrzęku w obrębie włókien nerwowych, zmian zapalnych, guzów, krwiaków czy ziarniny zapalnej. W najcięższych przypadkach dochodzi do zaniku mięśni kłębu kciuka.

Nerw pośrodkowy – przebieg

Nerw pośrodkowy rozpoczyna się w splocie ramiennym, gdzie znajdują się jego dwa korzenie – przyśrodkowy i boczny. Na wysokości skrzyżowania tętnicy pachowej z dolnym brzegiem mięśnia piersiowego mniejszego dochodzi do zlania się korzeni. Dalej nerw przebiega przez bruzdę pośrodkową mięśnia dwugłowego ramienia. Początkowo ułożony jest bocznie do tętnicy ramiennej, a następnie krzyżuje się z nią od przodu i biegnie po jej stronie przyśrodkowej aż do stawu łokciowego.

Na przedramieniu nerw pośrodkowy przebiega między powierzchownym a głębokim mięśniem zginaczem palców. Do ręki dociera, przechodząc przez kanał nadgarstka pod troczkiem zginaczy. Uruchamia on ruchowo większość mięśni przedniego przedziału przedramienia. Ponadto unerwia ruchowo aż 2/3 powierzchni dłoni i skórę trzech pierwszych palców.

Porażenie nerwu pośrodkowego

Uszkodzenie nerwu pośrodkowego nadgarstka powoduje upośledzenie funkcji ręki i przedramienia. Przyczynami najczęściej są:

• zmiany chorobowe mięśni okolic nadgarstka i dłoni,
  
• ucisk na nerw pośrodkowy, spowodowany przez gangliony, krwiaki, guzy czy tłuszczaki, a także anomalie anatomiczne kości.
  

Za porażenie nerwu pośrodkowego najczęściej odpowiada zespół cieśni nadgarstka. Powoduje on ucisk nerwu w kanale nadgarstka. Przyczyną może być także zespół mięśnia nawrotnego obłego lub zespół nerwu międzykostnego przedniego. Problemy z nerwem pośrodkowym mogą wynikać z urazów ramienia, stawu łokciowego, stawu nadgarstkowego lub przedramienia. Do schorzenia predysponują choroby ogólnoustrojowe, takie jak: cukrzyca, otyłość, niedoczynność tarczycy, choroby reumatyczne i zwyrodnieniowe oraz choroby nerek.

Porażenie nerwu pośrodkowego dotyczy sfery czuciowej i ruchowej trzech pierwszych palców ręki. Charakterystyczne objawy to:

• niemożność zgięcia trzech pierwszych palców przy zaciskaniu dłoni w pięść (tzw. ręka błogosławiąca),
  
• ograniczanie nawracania i odwracania ręki oraz przedramienia,
  
• utrudnione zginanie nadgarstka,
  
• ból nadgarstka,
  
• ograniczone zginanie i przeciwstawianie kciuka,
  
• drętwienie nadgarstka oraz trzech pierwszych palców i ich okolicy nasilające się w nocy oraz po dużym wysiłku, promieniujące do łokcia,
  
• zasiniona, zimna i wysuszona skóra ręki,
  
• nieprecyzyjne ruchy palców,
  
• pękanie i osłabienie struktury paznokci,
  
• wypadanie przedmiotów z ręki.
  

Neuropatie nerwu pośrodkowego

Najczęstszą neuropatią nerwu pośrodkowego jest zespół cieśni nadgarstka. Inne neuropatie to zespół nerwu międzykostnego przedniego oraz zespół mięśnia nawrotnego obłego. Objawy zależą od miejsca uszkodzenia nerwu:

• w zespole cieśni nadgarstka typowe objawy to: drętwienie, mrowienie i pieczenie w obrębie nadgarstka i dłoni. Dolegliwości nasilają się w nocy oraz podczas zginania nadgarstka. Obejmują cztery pierwsze palce, czyli kciuk, palec wskazujący i pośrodkowy oraz połowę palca serdecznego. Przy zaawansowanej chorobie dochodzi do osłabienia i zaniku mięśni okolic nadgarstka, a także do zaburzeń czucia;
  
• zespół mięśnia nawrotnego obłego objawia się bolesnością podczas nawracania przedramienia oraz zaburzeniami czucia wewnętrznej powierzchni dłoni i palców,
  
• zespół nerwu międzykostnego przedniego powoduje znaczne upośledzenie ruchomości kciuka, a co za tym idzie – ogólną niezgrabność dłoni. Wraz z rozwojem schorzenia pojawia się ból okolicy nadgarstka, dołu łokciowego i wewnętrznej części przedramienia bez ubytków czucia.
  

Uszkodzenie nerwu pośrodkowego – leczenie

W celu zdiagnozowania rodzaju uszkodzenia nerwu pośrodkowego lekarz stosuje badanie neurologiczne oraz dokładny wywiad z pacjentem. Może wykonać badanie elektromiograficzne (EMG), które pozwala przeanalizować przewodnictwo nerwu i ocenić stopień uszkodzenia. W zależności od tego, jak mocno porażony jest nerw pośrodkowy, stosowane jest leczenie zachowawcze lub operacyjne.

Zobaczcie, jakie funkcje pełni układ kostny:

Do metod leczenia zachowawczego nerwu pośrodkowego zalicza się:

• zimne okłady zmniejszające obrzęk i ból nadgarstka,
  
• stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz witamin B6 i B12,
  
• iniekcje z kortykosteroidów w okolicę troczka zginaczy,
  
• stosowanie opasek lub ortez odciążających,
  
• stosowanie na noc szyny, która zapewnia prawidłowe ułożenie nadgarstka i kończyny górnej,
  
• ćwiczenia wzmacniające, rozciągające, rozluźniające i poprawiające ruchomość stawu,
  
• fizykoterapię – jonoforezę, krioterapię, laseroterapię, ultradźwięki, kąpiele wirówkowe, pole magnetyczne, kinesiotaping,
  
• neuromobilizację nerwu pośrodkowego.
  

Przy znacznym uszkodzeniu nerwu pośrodkowego wykonywane są zabiegi chirurgiczne metodą otwartą lub endoskopową. Po zabiegu niezbędna jest intensywna rehabilitacja.