Nerw piszczelowy bierze udział w prawidłowym chodzeniu i ustawieniu stopy. Uszkodzenia nerwu piszczelowego należą do rzadkich przypadłości. Uszkodzenia prowadzące do upośledzenia funkcji nerwu piszczelowego dają charakterystyczne objawy, a rehabilitacja uszkodzeń nerwu jest istotna ze względu na jakość lokomocji, za którą jest odpowiedzialny nerw piszczelowy.
Uszkodzenie nerwu piszczelowego związane jest z zaburzeniem funkcji mięśni, a następnie ruchów, za które te mięśnie są odpowiedzialne. Mięśnie funkcjonujące prawidłowo odpowiedzialne są za zginanie i rotacje stopy oraz prace palców i palucha.
Przyczyny i objawy uszkodzenia nerwu piszczelowego
Do uszkodzenia nerwu piszczelowego dochodzi najczęściej podczas urazu. Zaburzenia funkcjonowania podudzia są również wynikiem upośledzenia funkcjonowania lub zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa lędźwiowego, funkcjonowania i budowy miednicy i tkanek na całej długości kończyny dolnej. Uszkodzenie nerwu piszczelowego może być też następstwem chorób i zaburzeń neurologicznych, np. przebytego udaru mózgu lub porażeń nerwów obwodowych.
Uszkodzenia
Uszkodzenia nerwu piszczelowego powstają najczęściej w następstwie urazów mechanicznych i zaburzeń tkanek miękkich stawu kolanowego. Zwichnięcia stawu kolanowego czy złamania bliższej części kości piszczelowej powodują ucisk na nerw piszczelowy. Ucisk i opuchlizna tkanek pobliskich i naczyń krwionośnych może ograniczyć przewodnictwo nerwowe nerwu. W konsekwencji występują brak czucia na podeszwowej części stopy i tylnej części podudzia oraz zmiany odżywcze skóry w obrębie stopy.
Do przyczyn sprzyjających powstaniu zaburzeniom prawidłowego funkcjonowania nerwu piszczelowego można dodać koślawość pięt i wady postawy związane z wadami w obrębie stóp i kolan (koślawość kolan i stopa płasko-koślawa) oraz urazy w obrębie stopy i stawu skokowego (skręcenia, złamania, zrostu pooperacyjne tkanek miękkich). Ponadto zmiany związane z poszerzeniem się naczyń krwionośnych goleni i stawu skokowego (zapalenia żył, guzy, zapalenia pochewek ścięgnistych w okolicach kanału stępu i kostki przyśrodkowej podudzia).
Najczęściej uszkodzenia nerwu piszczelowego powstają w skutek uszkodzeń mechanicznych (przecięcie nerwu, ucisk, zmiażdżenie, rozciągnięcie czy rozerwanie w okolicy biodra, kolana czy stawu skokowego), ogólnych zakażeń bakteryjnych, miejscowych zaburzeń naczyniowych lub metabolicznych oraz miejscowo uciskających guzów.
W zależności od rozległości i rodzaju uszkodzenia nerwu piszczelowego, występują objawy czuciowe i ruchowe. Nerw piszczelowy w większości odpowiada za ruch, zatem obserwować można raczej wiotkie niedowłady niż porażenia.
Objawy
Ucisk nerwu piszczelowego, wywołuje mrowienie i drętwienie podeszwy stopy i palców oraz tylnej dolnej części podudzia. Ponadto: dolegliwości bólowe o różnym natężeniu, promieniujące w kierunku podudzia, osłabienie siły mięśni zginaczy stopy i placów.
Objawy występują najczęściej w trakcie chodu lub nasilają się podczas zwiększonej aktywności fizycznej, uprawiania sportu czy rekreacji.
Na skutek odnerwienia mięśni zginających stopę i palce następuje brak lub ograniczenie umiejętności odbicia w trakcie chodu. Chód ma charakter „szczudłowaty”, a stopa jest opadająca. Dysfunkcja nerwu piszczelowego znacznie utrudnia lokomocję. Chory nie może wspiąć się na palce, stać i chodzić na palcach. Porażenie nerwu piszczelowego często prowadzi również do szponiastego ułożenia palców stopy, gdzie palce w stawach bliższych pozostają wyprostowane lub zgięte grzbietowo, a w dalszych – zgięte podeszwowo.
Ograniczone lub zniesione są odruchy podeszwowy i skokowy oraz występują zaburzenia czucia skóry w obszarze podeszwy.
Jak jest zbudowany układ nerwowy? Dowiesz się tego z filmu:
Nerw piszczelowy – rehabilitacja
Rehabilitacja nerwu piszczelowego zależy od przyczyny uszkodzenia nerwu. Głównym celem leczenia jest regeneracja i przywrócenie prawidłowych funkcji nerwu piszczelowego.
Rehabilitacja nerwu piszczelowego polega na wzmocnieniu osłabionych mięśni i odbarczenia nerwowego.
Uszkodzenia nerwu piszczelowego niwelują ćwiczenia bierne i czynne podudzia i stopy. Wskazane są również miejscowe masaże i fizykoterapia ukierunkowana na działanie przeciwzapalne i neuromobilizacje nerwu.
W zależności od rozmiaru uszkodzenia, w rehabilitacji stosuje się szyny ortopedyczne korygujące ustawienie podudzia i stopy oraz wkładki ortopedyczne dla korekcji supinacji i podbicia łuków stopy.
Rehabilitacja przewiduje również naukę chodu samodzielnie lub za pomocą zaopatrzenia ortopedycznego.