Torbiele w głowie u noworodków zwykle nie są zmianami groźnymi i nie powodują zaburzeń w rozwoju neurologicznym dziecka. W każdym jednak przypadku wykrycia mnogich zmian torbielowatych w mózgowiu i przy występowaniu objawów klinicznych konieczna jest pogłębiona diagnostyka w kierunku odchyleń, takich jak cechy wrodzonych infekcji czy zaburzenia genetyczne.

Jakie torbiele występować mogą w głowie u dzieci?

Torbielą nazywamy nieprawidłową strukturę wypełnioną płynem. Wyróżniamy torbiele prawdziwe, które otoczone są nabłonkiem, oraz torbiele rzekome (pseudotorbiele), niemające torebki nabłonkowej, będące wynikiem nagromadzenia się płynu w obrębie danej tkanki.

Do najczęstszych torbielowatych zmian naczyniowych diagnozowanych w głowie u małych dzieci należą torbiele naczyniówkowe, podpajęczynówkowe oraz podwyściółkowe (czyli pseudotorbiele). Różnią się lokalizacją w mózgu oraz budową. Wykrycie pojedynczych zmian nie powinno być źródłem niepokoju u rodziców, gdyż są to zaburzenia łagodne, które często zanikają wraz z wiekiem dziecka. Jeżeli nie występują zaburzenia neurologiczne ani nie ujawniły się wrodzone infekcje (np. wirusem opryszczki, cytomegalii lub toksoplazmozy), to torbiele w głowie nie podlegają dalszej diagnostyce ani terapii, gdyż nie mają znaczenia klinicznego. Nie wpływają negatywnie na rozwój neurologiczny. Jednakże w przypadku obustronnie występujących torbieli (co zdarza się niezmiernie rzadko) i przy obecności zaburzeń neurologicznych u dziecka wskazane jest poszerzenie diagnostyki w kierunku infekcji wrodzonych, zaburzeń genetycznych lub chorób metabolicznych.

Co to są torbiele splotów naczyniówkowych?

Torbiele splotów naczyniówkowych znajdują się w błonie naczyniowej wyściełającej ściany komór bocznych mózgu i wpuklają się do tych struktur. Wypełnione są płynem mózgowo-rdzeniowym. Zwykle wykrywane są już w prenatalnych badaniach ultrasonograficznych (USG). Mogą być obserwowane u około 1–2% badanych płodów i występują z taką samą częstotliwością u chłopców i dziewczynek. Bywają pojedyncze lub mnogie, zwykle ich średnica nie przekracza 1 cm. Torbiele naczyniówkowe w głowie dziecka na ogół ustępują samoistnie. Wykrycie innych zmian w mózgowiu sugerować może poważniejsze problemy, takie jak zaburzenia chromosomowe, wrodzone infekcje czy choroby metaboliczne. Torbiele splotu naczyniówkowego, wpuklając się do światła komór mózgu, w bardzo rzadkich przypadkach powodują problemy z krążeniem płynu mózgowo-rdzeniowego.

Co to są torbiele podpajęczynówkowe?

Torbiele pajęczynówki to zmiany wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym, zlokalizowane między blaszkami opony pajęczej w mózgu (jednej z trzech opon mózgowo-rdzeniowych obok twardówki i opony miękkiej). U dzieci torbiele mają zwykle charakter pierwotny, wrodzony, bez podłoża genetycznego. Powodować mogą, w zależności od rozmiarów, objawy, takie jak: bóle głowy, zmęczenie, wymioty, zaburzenia widzenia i rozwoju czy zmiany zachowania. Małe, bezobjawowe torbiele pajęczynówki nie powinny budzić niepokoju rodziców, jednakże zalecana jest ich okresowa kontrola, gdyż mają tendencję do wzrostu. Duże zmiany usuwane są operacyjnie lub drenowana jest ich zawartość.

Co to są pseudotorbiele podwyściółkowe?

Izolowane torbiele podwyściółkowe, przy braku innych odchyleń w USG oraz w badaniu przedmiotowym dziecka, należy uznawać za wariant rozwojowy, który nie podlega dalszej diagnostyce ani okresowej kontroli. Torbiele te zwykle zanikają do 3. miesiąca życia. Jeżeli są jedyną nieprawidłowością w badaniu dziecka, to ryzyko pojawienia się neurologicznych zaburzeń rozwojowych jest minimalne.

Torbiele podwyściółkowe to torbiele rzekome, gdyż ich ściana nie jest wysłana nabłonkiem. Są to zmiany płynowe, zlokalizowane w okolicach warstwy podwyściółkowej ścian komór mózgu. Mogą być wykryte u niemowląt w badaniu USG przezciemiączkowym. Zazwyczaj są małych rozmiarów – nie przekraczają 1 cm. Ich przyczyną mogą być infekcje w życiu płodowym, zmiany zapalne naczyń mózgowych czy stany po krwawieniu podwyściółkowym. Obustronne torbiele podwyściółkowe, przy obecności odchyleń w badaniu klinicznym noworodka, sugerować mogą stan po przebytym zakażeniu wewnątrzmacicznym.

Jak jest zbudowany układ nerwowy?

Bibliografia:

1. Izolowane torbiele splotu naczyniówkowego u płodu. Konsekwencje i wyniki. https://podyplomie.pl/ginekologia/14928,izolowane-torbiele-splotu-naczyniowkowego-u-plodu-konsekwencje-i-wyniki.

2. Analiza obrazu klinicznego pacjentów w wieku rozwojowym z rozpoznanymi torbielami wewnątrzczaszkowymi. https://neurologia-dziecieca.pl/neurologia_29-35-44.pdf.