Naczyniak płaski zwykle pojawia się tuż po urodzeniu lub w pierwszych tygodniach życia. Taki rodzaj zmiany skórnej nie jest groźny dla zdrowia i życia. Naczyniak płaski u noworodka najczęściej zlokalizowany jest na skórze (twarzy, szyi, głowie i karku). Obecność naczyniaków można także stwierdzić w narządach wewnętrznych, głównie w wątrobie. Wówczas jego diagnoza wymaga badania ultrasonograficznego (USG). W większości przypadków naczyniaki szybko znikają, a zostaje po nich jedynie mała blizna.
Naczyniaki powstają na skutek namnażania się komórek śródbłonka – dlatego mówi się o nich jako o łagodnym nowotworze, a nie o zmianie. Naczyniak płaski u niemowlaka występuje stosunkowo często (30% urodzeń), przy czym znacznie częściej u dziewczynek niż u chłopców (około 5-krotnie). W zależności od lokalizacji i rozmiaru, istnieje ryzyko upośledzenia, np. zakrzepica przy naczyniakach wątroby.
Skąd się biorą naczyniaki?
Naczyniaki płaskie narastają dynamicznie do 1 roku życia, po czym znikają do ukończenia przez dziecko 10 roku życia. Ich rozwój można podzielić na 3 odrębne fazy. W pierwszych dniach życia dziecka odbywa się faza nazywana inicjacyjną. Po zakończeniu tej fazy dochodzi do szybkiego namnażania się komórek śródbłonka. Ostatnia faza to regresja, czyli zanikanie zmian skórnych – czasami może trwać latami i pozostaje po nich niewielka, biała blizna. Naczyniak płaski u dziecka tuż po urodzeniu ma kolor jaskrawoczerwony, ponieważ naczynia krwionośne znajdują się tuż pod powierzchnią skóry. Z czasem jego struktura zmienia się na bardziej gąbczastą. Brzegi tej formy naczyniaka są gładkie i ograniczone. Inny rodzaj naczyniaka – jamisty – znajduje się głębiej pod skórą niż naczyniak płaski. Jego kolor jest błękitno-fioletowy lub truskawkowy (stąd czasami mówi się o nim jako o „truskawkowym znamieniu”). Jego struktura jest miękka i wypukła. Naczyniaki jamiste mogą znajdować się też w jamie ustnej (błony śluzowe) dziecka.
Czytaj także: Naczyniak krwionośny – rodzaje, umiejscowienie, leczenie
Leczenie naczyniaków u dzieci
Naczyniaki w 90% przypadków nie wymagają interwencji chirurgicznej. Naczyniak płaski na twarzy nie daje dolegliwości bólowych a jego obecności nie towarzyszy wysoka gorączka. Specjaliści uważają, że obecność naczyniaków płaskich na powiece czy czole nie ma przełożenia na zdrowie fizyczne. W przypadku naczyniaków płaskich usuwanie traktowane jest jako zabieg kosmetyczny, gdyż znamiona u dzieci nie tylko szpecą, ale mogą też przyczyniać się do problemów psychicznych i społecznych wśród rówieśników. Leczenie może wiązać się z występowaniem skutków ubocznych.
Naczyniak płaski u dorosłych i dzieci standardowo usuwa się za pomocą zabiegu laserowego. Nie jest to jednak metoda bez wad. Powikłaniami po operacji mogą być: ból, infekcje bakteryjne, blizny czy przebarwienia skóry. Usuwanie naczyniaka płaskiego to jak dotychczas najpopularniejszy rodzaj pozbywania się znamion. Farmakologicznie znamiona powstałe w wyniku namnażania się komórek naczyń leczy się kortykosteroidami. Podawane są drogą doustną lub iniekcyjnie. Ich zadanie polega na hamowaniu rozwoju naczyniaka przez zmniejszenie jego rozmiarów. Dużą wadą tej metody jest czas trwania oraz konieczność powtarzania co pewien okres. Kolejnymi skutkami ubocznymi przyjmowania kortykosteroidów są: wzrost poziomu cukru we krwi, zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi, wzrost kości długich oraz zaćma. Najnowszą formą leczenia naczyniaków płaskich są fale radiowe cechujące się wysoką częstotliwością. Ich największą zaletą jest bezinwazyjność – znamiona usuwane są bez naruszania ciągłości tkanek miękkich.
Usuwanie naczyniaka płaskiego u dzieci i dorosłych wykonuje się embolizacją naczyniaka. Embolizacja polega na zamknięciu naczyń krwionośnych za pomocą środków chemicznych. Lekarz wprowadza cewnik do naczynia (lub tętnicy), którego światło należy zamknąć, i podaje płyn lub substancję, która zaczopowuje przestrzeń. Skuteczność zabiegu wynosi około 90%, a możliwymi skutkami ubocznymi są: infekcje, ból, uczucie ciepła w miejscu na skórze, na którym dokonano zabiegu, oraz chwilowa gorączka.
Czytaj także: Naczyniak limfatyczny u dzieci i dorosłych – leczenie, zagrożenia
Bibliografia:
- "Podstawy patomorfologii" - podręcznik dla studentów medycyny pod red. Janusza Groniowskiego i Stefana Krusia, PZWL.1991.
- "Embolizacja naczyń - co oznacza i kiedy jest stosowana?", Dorota Kaczmarska, 2011