Rzęsistkowica to choroba pasożytnicza przenoszona drogą płciową. Czynnikiem etiologicznym jest rzęsistek pochwowy (z łac. Trichomonas vaginalis). Leczenie rzęsistkowicy skupia się na wyeliminowaniu stanu zapalnego w obrębie dolnego odcinka dróg moczowo-płciowych. W przypadku kobiet ciężarnych nieleczenie choroby może stać się przyczyną powikłań ciążowych.

Leczenie specjalistyczne rzęsistkowicy

Wskazaniem do podjęcia leczenia rzęsistka pochwowego jest stwierdzenie obecności pierwotniaka. Terapia obejmować powinna również aktualnych partnerów seksualnych osoby zakażonej. Rzęsistkowica leczona jest przy wykorzystaniu leków z grupy nitroimidazoli, które wykazują działanie przeciwpasożytnicze i przeciwbakteryjne. Dodatkowo uszkadzają strukturę lub hamują syntezę DNA w komórkach drobnoustrojów. Środkiem z wyboru jest metronidazol (wzór sumaryczny C6H9N3O3).

Niestety badacze wskazują, że 2–5% szczepów Trichomonas vaginalis wykazuje oporność na zalecane jego dawki. Wówczas oraz w przypadkach, gdy metronidazol jest nietolerowany przez chorego, stosuje się zamiennie tynidazol (wzór sumaryczny C8H13N3O4S). Podczas przyjmowania leków oraz przez 2–3 doby po zakończeniu kuracji zakazane jest spożywanie alkoholu. Mógłby on bowiem doprowadzić do tzw. reakcji disulfiramowej. Stan ten definiuje się jako zaburzenia metabolizmu alkoholu, które powodują gromadzenie się w organizmie aldehydu octowego.

Podczas trwania kuracji zalecana jest wstrzemięźliwość seksualna. Bezwzględnie unikać należy współżycia bez zabezpieczenia w formie prezerwatywy.

Leczenie domowe rzęsistka pochwowego

Samoistne pozbycie się rzęsistkowicy jest mało prawdopodobne. Leczenie domowe zakażenia rzęsistkiem pochwowym nie jest możliwe. Konieczna jest specjalistyczna terapia. Wskazana jest wzmożona higiena osobista. Nie powinno się używać tych samych przyborów toaletowych – mydła, ręcznika czy gąbki. Nie można pożyczać bielizny ani kostiumów kąpielowych. Należy unikać korzystania z publicznych toalet i basenów.

Leczenie rzęsistkowicy u ciężarnych i matek karmiących piersią

W przypadku kobiet ciężarnych i karmiących piersią leczenie rzęsistkowicy jest dość problematyczne ze względu na ograniczenia farmakoterapii. Tynidazol i metronidazol przeciwwskazane są w I trymestrze ciąży. Od czwartego miesiąca ciąży ich stosowanie dopuszcza się tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Jakie mogą być konsekwencje nieleczenia rzęsistkowicy?

Nieleczenie zakażenia rzęsistkiem pochwowym wiąże się z licznymi konsekwencjami zdrowotnymi. Pasożyt może odpowiadać za niską masę urodzeniową noworodków, przedwczesne odejście wód płodowych czy indukowanie przedwczesnego porodu. Konsekwencją nieleczonej rzęsistkowicy u kobiet może być stan zapalny narządów miednicy mniejszej, a u mężczyzn najądrza i gruczołu krokowego. Zakażenia rzęsistkiem pochwowym predysponują do infekcji grzybiczych (np. Candida albicans) i bakteryjnych. Przewlekła nieleczona rzęsistkowica może powodować niepłodność.

Utrzymywanie kontaktów seksualnych przez chorego przyczynia się do szerzenia zakażenia. Średni okres zaraźliwości nieleczonej infekcji u kobiet trwa 3–5 lat, a u mężczyzn około 4 miesiące. Prawdopodobieństwo zakażenia mężczyzny przez kobietę szacuje się na 4–80%, z kolei kobiety przez mężczyznę – 85–100%. Zakażenie to uważa się za jedno z częstszych przenoszonych drogą płciową. Szacuje się, że w skali globu zainfekowanych jest nim ponad 170 milionów ludzi.

Nieleczenie rzęsistkowicy a ryzyko zakażenia HIV

Nieleczona rzęsistkowica zwiększa ryzyko zakażenia ludzkim wirusem upośledzenia odporności (z ang. human immunodeficiency virus, HIV). Badacze wskazują także, że zarażenie HIV podnosi prawdopodobieństwo pojawienia się rzęsistkowicy. Na wzrost ryzyka u osób zmagających się z Trichomonas vaginalis wpływ mają następujące czynniki:

• odpowiedź zapalna w obrębie błony śluzowej dolnych odcinków dróg moczowo-płciowych,
• zmiana prawidłowej flory pochwy,
• zahamowanie naturalnej odpowiedzi immunologicznej w trakcie infekcji rzęsistkiem pochwowym,
• przerwanie lub osłabienie ciągłości błony śluzowej.

Zobacz film: Choroby weneryczne

Bibliografia:

1. A. B. Serwin, M. Koper, Rzęsistkowica – istotny czynnik ułatwiający zakażenie ludzkim wirusem upośledzenia odporności, [w:] „Przegląd Epidemiologiczny”, 2013, 67, s. 131–134.

2. I. Choroszy-Król, Choroby przenoszone drogą płciową – zagrożenie na wakacjach, [w:] „Family Medicine & Primary Care Review”, 2011, 13(2), s. 287–291.

3. A. Brodowska, Ginekologia – od teorii do praktyki, Pomorski Uniwersytet Medyczny, Szczecin 2014.

4. L. Brzezińska-Wcisło, Choroby weneryczne i dermatozy okolic narządów płciowych, Śląska Akademia Medyczna, Katowice 2002.

5. K. O. Szczepaniak, K. Tomczuk, A. Łojszczyk-Szczepaniak i wsp., Systematyka, biologia i inwazjologia rzęsistków – aktualny stan wiedzy, [w:] „Medycyna Weterynaryjna”, 2017, 73(2), s. 67–75.