Mlekotok to określenie na wypływ mleka z gruczołów piersiowych. Odpowiedzialna jest za niego prolaktyna. Najczęściej mlekotok występuje po porodzie, kiedy kobieta zaczyna karmić piersią. Może jednak mieć miejsce w ciąży, co również jest prawidłowe. Patologiczny mlekotok obejmuje chorych z nadmierną produkcją prolaktyny, czyli hiperprolaktynemią.

Przyczyny mlekotoku

Przyczyn mlekotoku jest niewiele. Zalicza się tu przyczyny fizjologiczne, które naturalnie powodują produkcję pokarmu, i patologiczne. Wśród pierwszych należy zaznaczyć ciążę i karmienie piersią. Fizjologicznie już w czasie ciąży pod wpływem progesteronu tworzą się u kobiety pęcherzyki mleczne, natomiast za sprawą estrogenów powstają sieci przewodów mlecznych. Natomiast za produkcję i wydzielanie mleka odpowiedzialne są inne hormony, a mianowicie prolaktyna i oksytocyna. Prolaktyna odpowiada za produkcję pokarmu. Pobudza piersi do wydzielania mleka, szczególnie podczas ssania piersi przez dziecko. Drugi hormon, czyli oksytocyna, powoduje wypływanie mleka z piersi.

Zdarza się jednak, że u kobiet nieciężarnych i niekarmiących, a także u mężczyzn, dochodzi do wydzielania mleka z piersi. Może się tak zdarzyć, jeśli w organizmie występuje zbyt wysoki poziom prolaktyny (hiperprolaktynemia). Do jej przyczyn zalicza się:

• guz przysadki mózgowej wydzielający prolaktynę,

• niedoczynność tarczycy,

• niewydolność wątroby,

• półpasiec,

• niewydolność nerek,

• niektóre leki.

Mlekotok a ciąża

Pokarm u kobiety tworzy się nawet od 16. tygodnia ciąży. Jednak są to zazwyczaj na tyle małe ilości, że przyszła mama może ich nie zauważyć. Z tego powodu brak wycieku mleka z piersi przed porodem nie powinien w żaden sposób martwić, a już na pewno nie przekreśla szans na karmienie naturalne.

Mlekotok po porodzie

Karmienie piersią ma pewne fazy. Nie można liczyć na to, że od razu w pierwszych godzinach po porodzie laktacja będzie idealna. Należy dać sobie 1–2 dni na rozkręcenie mlekotoku, ponieważ organizm kobiety dostosowuje produkcję mleka do potrzeb dziecka. Pierwsze dni to wydzielanie tzw. siary. Pod koniec pierwszego tygodnia po porodzie (najczęściej w 5. lub 6. dobie) kobieta może czuć bardzo duże nabrzmienie piersi i znaczne zwiększenie ilości wydzielanego mleka. Taki nasilony mlekotok określony jest nawałem pokarmu i normalizuje się dość szybko, dostosowując ilość i jakość wydzielanego mleka do potrzeb dziecka. Skład mleka zmienia się wraz z czasem samego karmienia, jak również w kolejnych przedziałach czasowych po porodzie. Ma to na celu zapewnić noworodkowi i niemowlęciu to, czego najbardziej potrzebuje.

Mlekotok u mężczyzn i kobiet niekarmiących

Jeśli kobieta nie jest w ciąży i nie karmi piersią, wyciek mleka z brodawek sutkowych jest patologią. Może również wystąpić u mężczyzn. Najczęstszą przyczyną tego jest guz prolaktynowy wydzielający prolaktynę. Wysoki poziom tego hormonu znacznie zaburza pracę jajników u kobiet i jąder u mężczyzn. Inne objawy wskazujące na hiperprolaktynemię, współistniejące z mlekotokiem, to:

• zaburzenia miesiączkowania,

• niepłodność,

• suchość pochwy,

• uderzenia gorąca.

U mężczyzn pojawiają się impotencja, zaburzenia popędu płciowego, powiększenie piersi, spadek masy mięśniowej i zmniejszenie owłosienia płciowego. Ponadto sam gruczolak przysadki może dawać objawy wynikające z ucisku na sąsiadujące tkanki, czyli bóle głowy, zaburzenia widzenia czy objawy związane z niedoborem innych hormonów w organizmie.