Mielofibroza szpiku czy osteomielofibroza to funkcjonujące synonimy pierwotnego włóknienia szpiku. Przyczyny mielofibrozy są nieznane, jednak wiadomo, że bezpośrednim czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój choroby jest mutacja genetyczna. Mielofibroza nie jest dziedziczna, mutacje mogą dotyczyć różnych genów, w wyniku czego dochodzi do uszkodzenia szlaków sygnałowych, enzymów lub receptorów. U części osób chorujących na mielofibrozę nie jest wykrywana żadna z wymienionych mutacji.
Mielofibroza – rokowania i objawy
Mielofibroza należy do nowotworów mieloproliferacyjnych. Pierwotna mielofibroza, czyli pierwotne włóknienie szpiku, powstaje de novo, a jej przyczyny nie są poznane. Istnieje też forma wtórnej mielofibrozy, która jest progresją czerwienicy prawdziwej lub nadpłytkowości samoistnej. Mielofibroza to choroba, w wyniku której następuje szybka proliferacja komórek mieloidalnych, prowadzących do zwiększonego uwalniania cytokin, włóknienia szpiku z osteosklerozą i upośledzenia krwiotworzenia w szpiku. W wyniku tego dochodzi do niedokrwistości oraz powstawania pozaszpikowych ognisk krwiotwórczych (skutkiem jest powiększenie śledziony).
Objawami mielofibrozy, oprócz włóknienia szpiku i splenomegalii, są też objawy ogólne, czyli osłabienie, gorączka, zmniejszenie masy ciała, duszności, przyspieszone tętno, poty nocne, świąd i bóle kostno-stawowe (zwłaszcza nóg). Często chorzy ze względu na osłabienie zaczynają być bardziej narażeni na zakażenia bakteryjne i wirusowe.
Przebieg choroby nie ułatwia jej szybkiego zdiagnozowania, gdyż początkowo nie występują żadne objawy, w stadium metaplazji szpikowej w śledzionie i wątrobie może wystąpić niedokrwistość i małopłytkowość. W stadium terminalnym natomiast dominują objawy niedokrwistości i niewydolności wątroby oraz jej skutki. Mielofibroza rokowania ma raczej niekorzystne, a do ich oceny wykorzystywane są skale prognostyczne. Średni czas przeżycia osób cierpiących na mielofibrozę wynosi pięć lat, a w przypadku chorych, u których nie wykryto żadnej z mutacji, rokowania są najgorsze, ponieważ progresja choroby jest bardzo szybka. Często mielofibroza przekształca się w ostrą białaczkę, co skutkuje jeszcze krótszym czasem przeżycia. Choroba może występować u osób w każdym wieku, jednak najwięcej zachorowań notuje się u osób po 50. roku życia, głównie między 60. a 70. rokiem życia.
Zobaczcie, które nowotwory w Polsce można leczyć za pomocą: immunoterapii:
Mielofibroza – leczenie
Mielofibroza jest nowotworem mieloproliferacyjnym o najgorszych prognozach przeżycia i bardzo niskim wskaźniku jakości życia. W większości przypadków leczenie tego schorzenia ma charakter objawowy i nie poprawia rokowań chorego. Terapia wybierana jest na podstawie skal prognostycznych, osoby z małego ryzyka, u których mimo choroby nie występują widoczne objawy, mogą nie być poddane żadnej terapii. Jedną z form leczenia jest przeszczep allogeniczny krwiotwórczych komórek macierzystych. Przeszczep allogeniczny oznacza przeszczep komórek pobranych od innego człowieka. Jest to jedyna terapia dająca nadzieję na wyleczenie mielofibrozy szpiku. Znaczącą przeszkodą jest dostępność dawców, liczne powikłania oraz wysoki procent śmiertelności okołoprzeszczepowej. Statystyki pięcioletniego przeżycia wolnego od choroby po przeszczepie klasyfikują się między 45 a 51% pacjentów poddanych tej procedurze. Z kolei jedynym zarejestrowanym lekiem o wskazaniu do leczenia mielofibrozy jest ruksolitynib. Jego działanie powoduje złagodzenie objawów ogólnych choroby, takich jak poty nocne, spadek masy ciała czy świąd. Poza tym zmniejsza on wymiary śledziony.
Niestety stosowanie ruksolitinibu wiąże się z działaniami niepożądanymi, takimi jak spadek odporności oraz małopłytkowość i niedokrwistość. Często ruksolinib jest stosowany u chorych przed wykonaniem przeszczepu krwiotwórczych komórek macierzystych. Niestety lek ten nie jest dostępny dla wszystkich chorych w Polsce, a jedynie dla chorych z grupy ryzyka pośredniego-2 i wysokiego ze splenomegalią i objawami ogólnymi. Roksolitynib jest objęty programem lekowym, stąd te obostrzenia. W fazie badań klinicznych jest też nowy lek pomalidomid, który jest lekiem immunomodulującym II generacji. Do tej pory badania wykazały jego korzystny wpływ na niedokrwistość (u 25% chorych), niestety jego działanie na rozmiar śledziony jest dość niewielkie. Badania kliniczne mają na celu zbadanie aktywności pomalidomidu w monoterapii oraz w skojarzeniu z prednizonem (glikokortykosteroid). W leczeniu objawowym mielofibrozy stosowana jest zarówno farmakoterapia, jak i zabiegi chirurgiczne (splenektomia) oraz radioterapia.
Bibliografia:
1. W. Januszewicz, Franciszek Kokot, Witold Bartnik: Interna. 2. Warszawa: Wydaw. Lekarskie PZWL, 2004, s. 755-756.
2. G. Herold, J. Duława: Medycyna wewnętrzna: repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005, s. 102-103.