Depresja jest zaburzeniem psychicznym, które objawia się przygnębieniem, irracjonalnym lękiem, brakiem energii, utratą zainteresowań i zdolności radowania się, obniżoną samooceną. Objawom tym towarzyszą dolegliwości psychosomatyczne – spadek sprawności myślenia, problemy ze snem, brak apetytu, bóle głowy itp. Choroba znacząco obniża komfort życia, a nieleczona może prowadzić do rozwoju innych schorzeń, rozpadu więzi z bliskimi, utraty pracy, nawet próby samobójczej. Warto jak najwcześniej podjąć leczenie depresji.

Depresja – leczenie ambulatoryjne i hospitalizacja

Pierwszym etapem leczenia depresji jest zawsze diagnoza i opanowanie najbardziej uciążliwych objawów choroby, co może wiązać się z wprowadzeniem odpowiednio dobranych leków. W ciężkich przypadkach depresji niezbędna bywa hospitalizacja chorego na oddziale psychiatrycznym. Terapia kontynuowana jest w ośrodku dziennego pobytu lub w poradni zdrowia psychicznego. Większość pacjentów od razu może podjąć leczenie ambulatoryjne.

Początkowo wizyty powinny odbywać się nawet co tydzień, z czasem – raz w miesiącu. Po ustabilizowaniu psychofizycznego stanu chorego leczenie polega głównie na psychoterapii. Mimo ustąpienia uciążliwych objawów pacjent nadal zażywa leki, co służy stabilizacji jego nastroju. O zakończeniu terapii decyduje psychiatra. Jeśli w ciągu 6–12 miesięcy nie nastąpi nawrót choroby, pacjenta uznaje się za wyleczonego.

Leczenie depresji lekami przeciwdepresyjnymi

Schemat leczenia farmakologicznego ustala psychiatra w porozumieniu z chorym. Leki muszą zostać dobrane do typu depresji, z uwzględnieniem współistniejących schorzeń, innych preparatów zażywanych przez pacjenta, w pewnym stopniu także jego preferencji. Obecnie stosuje się najczęściej leki z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), choć niekiedy wskazane jest sięganie po starsze leki trójpierścieniowe czy inhibitory monoaminooksydazy (MAO). Dodatkowo lekarz może przepisać preparaty wspomagające, np. o działaniu nasennym.

Leki antydepresyjne nie działają doraźnie, a na efekt ich zażywania trzeba poczekać kilka tygodni. Należy przyjmować je regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza. Po ustąpieniu objawów depresji terapię kontynuuje się jeszcze przez kilka miesięcy i nie wolno przerywać jej na własną rękę. Nagłe odstawienie leków może powodować nieprzyjemne objawy, a przede wszystkim grozi nawrotem choroby.

Preparaty antydepresyjne nowej generacji są bezpieczne dla zdrowia, nie uzależniają i można stosować je nawet latami. Nie powodują także poważnych skutków ubocznych, a łagodne objawy niepożądane (np. senność, zawroty głowy) najczęściej pojawiają się we wstępnej fazie kuracji i mają krótkotrwały charakter.

Leki antydepresyjne regulują biochemię mózgu, stabilizują nastrój, ale nie leczą negatywnych emocji czy błędnych schematów myślenia. Poprawiając samopoczucie pacjenta, ułatwiają mu zmierzenie się z problemami, co następuje w procesie psychoterapii.

Psychoterapia w leczeniu depresji

Psychoterapia jest pracą nad sposobem myślenia i wyrażaniem emocji. Służy zmianom zachowania i budowaniu poczucia własnej wartości. W leczeniu depresji korzystać można z metod należących do różnych nurtów terapeutycznych:

• poznawczo-behawioralnego – eliminującego błędy poznawcze, służącemu zmianie nieprzystosowawczych zachowań na konstruktywne;
• psychodynamicznego – pozwalającego rozwiązać nieuświadomione konflikty psychiczne, odreagować negatywne przeżycia;
• humanistyczno-interpersonalnego – służącego rozbudzeniu potencjału jednostki, wzmocnieniu jej wiary w siebie i samoakceptacji.

Czytaj także: Terapia poznawczo-behawioralna - założenia, przebieg, wady i zalety

Ważnym elementem terapii jest psychoedukacja, dzięki której pacjent może lepiej zrozumieć mechanizmy rządzące depresją, nauczyć się odpowiednio reagować na jej objawy, opanować metody radzenia sobie z lękiem czy dolegliwościami wegetatywnymi towarzyszącymi chorobie. Psychoedukację zaleca się także rodzinie chorego, ponieważ jej zaangażowanie – zrozumienie, pomoc w codziennych czynnościach, wsparcie emocjonalne, motywacyjne – ma niebagatelne znaczenie w procesie leczenia depresji.

Czy depresję można wyleczyć domowymi sposobami?

W większości przypadków depresja nie ustępuje samoistnie ani nie da się jej leczyć samemu. Istnieje jednak szereg metod, które można wdrożyć, by wspomóc właściwą terapię. Warto podjąć regularną aktywność fizyczną, ponieważ przyczynia się ona do wzrostu stężenia neuroprzekaźników, których niedobór jest jedną z głównych powodów obniżenia nastroju. Z tych samych względów korzystna jest fototerapia (ekspozycja na światło), skuteczna zwłaszcza w przypadku depresji sezonowej.

Objawy choroby łagodzi także prawidłowo zbilansowana dieta (w szczególności bogata w witaminy z grupy B), której cennym elementem mogą być napary lub preparaty ziołowe. Wiele roślin (np. dziurawiec, melisa, arcydzięgiel) zawiera substancje czynne, które regulują poziom neuroprzekaźników, działają uspokajająco czy nasennie. W leczeniu depresji niezwykle pomocne jest także rozmawianie o swoich przeżyciach z bliskimi oraz pisanie pamiętników.

Bibliografia:

1. M. Seligman, E. Walker, D. Rosenhan, Psychopatologia, tł. J. Gilewicz, A. Wojciechowski, Poznań 2003, s. 271–277.
2. A. Wrzesiak, Depresja, Łódź 2019.
3. C. Hammen, Depresja, tł. M. Trzebiatowska, Gdańsk 2006.

Zobacz film: Czy zła dieta może przyczynić się do rozwoju depresji?