Medycyna niekonwencjonalna to termin niezwykle pojemny. Obok praktykowanych z dobrym skutkiem od stuleci metod medycyny ludowej obejmuje usługi oferowane przez zwykłych oszustów lub szarlatanów – entuzjastów pozbawionych gruntownej wiedzy. Ponieważ leczenie niekonwencjonalne jest pojęciem bardzo nieprecyzyjnym, trudno jednoznacznie orzekać o jego skuteczności.

Medycyna niekonwencjonalna – definicja

Niekonwencjonalne metody leczenia często określa się wspólnym mianem medycyny alternatywnej. Wszystkie bowiem pozostają w opozycji do medycyny akademickiej, której skuteczność weryfikowana jest w oparciu o aktualną wiedzę z zakresu biologii, chemii, fizyki i badania naukowe. Wartość metod niekonwencjonalnych można wstępnie oszacować właśnie w oparciu o ich relację do nauki. W obszarze medycyny alternatywnej znajdują się metody leczenia, które:

• zostały przebadane (lub trwają nad nimi badania), a ich elementy włączane są w nurt medycyny konwencjonalnej (np. ziołolecznictwo),

• wykazują pewną skuteczność, ale nie udało się naukowo dowieść, jaki jest mechanizm ich działania,

• zostały zbadane, a ich skuteczność uznano za znikomą,

• zostały uznane za bezwartościowe, niezgodne z wiedzą przyrodniczą i medyczną, a nawet szkodliwe.

W obliczu tak dużych rozbieżności trudno jednoznacznie wypowiadać się na temat zalet i skuteczności medycyny alternatywnej. Bywa ona wartościowym uzupełnieniem leczenia konwencjonalnego. Czasem okazuje się ratunkiem tam, gdzie medycyna akademicka jest bezradna. Często jednak stosowanie jej metod przynosi choremu więcej szkody niż pożytku. Dlatego, decydując się na leczenie niekonwencjonalne, należy przede wszystkim kierować się zdrowym rozsądkiem.

Metody niekonwencjonalne

Wśród niekonwencjonalnych metod leczenia najczęściej wymienia się takie, jak:

• akupresura/akupunktura – uciskanie/nakłuwanie specjalnymi igłami wybranych punktów ciała, które odpowiadają określonym narządom wewnętrznym, co ma stymulować proces ich zdrowienia,

• aromaterapia – stymulacja zapachami z wykorzystaniem olejków eterycznych,

• bioenergoterapia – uzdrawianie poprzez przywracanie homeostazy w układzie energetycznym (przy założeniu jego istnienia w ludzkim organizmie), oparte o właściwości terapeuty,

• chiropraktyka (kręgarstwo) – leczenie dysfunkcji narządu ruchu, polegające na wykonywaniu zabiegów manualnych w okolicy kręgosłupa,

• homeopatia – terapia wielokrotnie rozcieńczonymi substancjami, które normalnie powodowałyby wystąpienie leczonych dolegliwości,

• irydologia – badanie tęczówki oka służące określeniu stanu poszczególnych narządów i diagnozowaniu ich chorób,

• litoterapia – uzdrawianie z wykorzystaniem energii tkwiącej w minerałach,

• ortopatia – opiera się na przekonaniu, że zdrowie osiąga się poprzez samoregulację organizmu, w związku z czym preferuje takie metody leczenia, jak np. post,

• urynoterapia – leczenie z wykorzystaniem moczu,

• wizualizacja – samouzdrawianie poprzez programowanie sposobu myślenia,

• ziołolecznictwo – leczenie preparatami z ziół i innych roślin.

Zalety leczenia niekonwencjonalnego

Większość niekonwencjonalnych metod leczenia łączy holistyczne założenie, że choroba dotyka człowieka pojmowanego jako niepodzielna całość. Rozpatrując ją w kontekście ogólnej psychofizycznej kondycji pacjenta oraz uwarunkowań środowiskowych, metody niekonwencjonalne starają się sięgać do źródła dolegliwości. Medycyna akademicka, z jej rosnącą tendencją do wysokiej specjalizacji, koncentruje się głównie na niedomagającym narządzie, usuwaniu bezpośrednich przyczyn i objawów chorobowych. Czyni to w oparciu o schematy postępowania klinicznego. „Lekarz” medycyny niekonwencjonalnej ma w konsekwencji tę przewagę nad specjalistą medycyny klasycznej, że może traktować każdego pacjenta w sposób zindywidualizowany, poświęcając wiele uwagi wszystkim aspektom jego życia.

Inną zaletą niekonwencjonalnego leczenia jest silne zaangażowanie pacjenta. W medycynie klasycznej „poddaje się” go leczeniu, co wskazuje na potrzebę biernego stosowania się do ścisłych zaleceń lekarza. Tymczasem większość metod niekonwencjonalnych opiera się o aktywność chorego, jego wiarę w wyleczenie, gotowość do zmiany trybu życia.

Metody niekonwencjonalne często są mniej inwazyjne dla organizmu niż syntetyczne leki. W wielu wypadkach (np. przy przeziębieniach, bólach głowy) odwołanie się do naturalnych sposobów leczenia przynosi równie dobre skutki, jak stosowanie farmaceutyków, nie powodując efektów ubocznych.

Niebezpieczeństwa metod niekonwencjonalnych

Medycyna niekonwencjonalna nie opiera się na badaniach naukowych, lecz na doświadczeniu wielu pokoleń. Tradycja metody leczniczej nie czyni jej jednak automatycznie bezpieczną i efektywną. Biorąc pod uwagę, że długość życia w krajach rozwiniętych wzrosła znacząco dzięki osiągnięciom medycyny akademickiej, należy przyjąć, że jej skuteczność jest zdecydowanie wyższa niż medycyny alternatywnej. W porównaniu z działaniem syntetycznych leków, leczenie niekonwencjonalne raka, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) czy choroby niedokrwiennej serca nie daje żadnych rezultatów. Decydując się na leczenie niekonwencjonalne, należy pamiętać o tym, że:

• jego pozytywne skutki mogą być jedynie efektem placebo,

• niekonwencjonalne leki mogą wchodzić w niebezpieczną interakcję z farmaceutykami,

• proponowane przez „lekarzy” medycyny niekonwencjonalnej metody nie zawsze opierają się na wielopokoleniowym doświadczeniu – często bazują na pseudonauce, przesądach, wierze w zjawiska nadprzyrodzone albo na oszustwie.

Metody niekonwencjonalne mogą być nieskuteczne, osłabiać efekty farmakoterapii, a nawet wpływać niekorzystnie na organizm. W przypadku poważnych chorób należy więc odwoływać się do nich ze szczególną ostrożnością lub całkowicie z nich zrezygnować.