Marzanka wonna to miododajna roślina o szerokim zastosowaniu. Wykorzystywana jest w lecznictwie, kosmetyce, pełni funkcje ozdobne i służy do aromatyzowania napojów alkoholowych, w tym wina i brandy. Stanowi składnik popularnego w Niemczech syropu do piwa. Włożona do szafy w płóciennych woreczkach, odstrasza ćmy i mole.
Co to jest marzanka wonna?
Marzanka wonna (z łac. Galium odoratum (L.) Scop.) to gatunek wieloletniej rośliny, zaliczany do rodzaju przytulia i rodziny marzanowate. Zwyczajowo określana bywa jako przytulia wonna, barsznica, barwica wonna, barwica kumarynowa, marzanka pachnąca, tabaka leśna, przytulia pospolita. Marzanka występuje na terenie niemal całej Azji i Europy. W Polsce najczęściej spotyka się ją na obszarach nizinnych w cienistych lasach liściastych i zaroślach.
Marzanka wonna – zastosowanie lecznicze
Marzanka wonna ma rozmaite zastosowanie lecznicze. Surowiec zielarski stanowi ziele marzanki wonnej (z łac. Herba asperulae), w którego składzie znajdują się m.in.: garbniki, glukozyzydy, związki goryczowe, olejek eteryczny, sole mineralne, związki kumarynowe, flawonoidy (rutyna, kwercetyna), polifenolokwasy. Roślina wykorzystywana jest zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. W pierwszym przypadku używana może być jako dodatek do kąpieli mających na celu przyciemnienie jasnego kolorytu skóry i działających odkażająco. Przygotowanymi na bazie marzanki wonnej naparami przemywa się zmienioną chorobowo skórę, w tym ropiejące rany, wypryski, stany zapalne.
Wewnętrznie stosowana marzanka wonna zwalcza bezsenność i zapewnia spokojny sen. Rozszerza naczynia krwionośne oraz zmniejsza napięcie mięśni gładkich układu moczowego i pokarmowego. Stąd też wskazana jest przy zastojach żylnych, żylakach odbytu i nóg, zaburzeniach krążenia obwodowego, skurczach jelit, kamicy i chorób wątroby. Dodatkowo obniża poziom ciśnienia tętniczego krwi, pomaga w migrenach i chorobach reumatycznych, nieżytach układu oddechowego i zapaleniu płuc. Marzanka wonna wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwskurczowe, przeciwbakteryjnie, uspokajające, łagodnie moczopędne. Stanowi surowiec do produkcji niektórych leków homeopatycznych.
Czy marzanka wonna jest trująca?
Ziele marzanki ze względu na zawartość kumaryny (wynosi około 1% suchej masy) zaliczane jest do roślin o właściwościach trujących. W związku z tym, zażywając je, należy zachować umiar. Dzienne spożycie marzanki wonnej nie powinno przekraczać 1 g. Po 2–3 tygodniach codziennego spożywania produktu należy zrobić dwutygodniową przerwę. W nadmiernych ilościach ziele może wywołać nudności, wymioty, ból brzucha czy głowy.
Marzanka wonna dostępna jest w większości aptek, sklepów zielarskich czy dzięki sprzedaży internetowej. Opakowanie 25 g suszonego ziela to koszt około 4 zł. Oprócz gotowego surowca zielarskiego istnieje możliwość samodzielnego opracowania go. Zbiór rośliny odbywa się przed kwitnieniem. Proces suszenia przeprowadza się w przewiewnych i zacienionych miejscach w temperaturze nieprzekraczającej 35°C.
Kiedy warto leczyć się ziołami? Dowiesz się tego z filmu:
Marzanka wonna – napar
Napar z marzanki wonnej jest bardzo prosty do przygotowania. Uzyskuje się go w wyniku zalania 1 łyżeczki surowca zielarskiego 1 szklanką wrzącej wody. Miksturę odstawia się pod przykryciem na 15–20 minut do zaparzenia, po czym przecedza. Zalecane dzienne spożycie wynosi 5 razy po 50 ml.
Syrop z marzanki wonnej przygotowuje się natomiast z następujących składników: liście z dużego pęczka marzanki wonnej, 400 g cukru, 4 łyżki soku z cytryny, 300 ml wody. Wszystkie składniki wkłada się do garnka i gotuje na małym ogniu. Następnie odstawia się na 24 godziny do naciągnięcia, po czym odcedza, ponownie gotuje i przelewa do butelek. Przydatność do spożycia wynosi około 4 tygodni. Syrop używany jest zwłaszcza jako dodatek do deserów i drinków.
Na bazie marzanki wonnej przygotowuje się kruszon. W tym celu trzeba 2–3 ulistnione świeże łodygi rośliny zalać 11 białego wina, po czym odstawić na 3 godziny, przecedzić i dodać szampan. Napój podaje się z lodem.
Uprawa marzanki wonnej
Marzanka wonna najlepiej rośnie na zacienionych stanowiskach i próchnicznych, żyznych, wilgotnych glebach. W czasie suchego lata wymaga częstego podlewania. Roślina może zostać wysiana lub posadzona z gotowych sadzonek. Za opakowanie około 30 nasion płaci się średnio 5 zł. Z kolei sadzonka marzanki wonnej kosztuje około 6 zł. Roślina tworzy zwarte łany bogato ozdobione małymi (4–7 mm średnicy), białymi kwiatami, które występują od kwietnia do czerwca. To roślina okrywowa może odgrywać rolę akcentu granicznego w ogrodach drzewiastych. Polecana jest do ogrodów naturalistycznych. Doskonale prezentuje się w towarzystwie leśnych bylin.