Składniki mineralne to związki, które są niezbędne do życia. Dzięki nim można prawidłowo funkcjonować, rozwijać się i zachować zdrowie. Dzieli się je na mikroelementy, czyli pierwiastki śladowe oraz makroelementy.
Czym są makroelementy?
Makroelementy to składowe organizmu, na które organizm ma większe zapotrzebowanie niż na mikroelementy. Przekracza ono 100 mg na dobę. Makroelementy stanowią nie mniej niż 0,1% masy ciała. Są budulcem komórek, w niektórych hormonach i enzymach oraz odpowiadają za procesy życiowe. Nie dostarczają energii i przez cały czas są wydalane przez pot, mocz oraz kał. Z tego powodu koniecznie należy je stale uzupełniać, najlepiej dostarczając w postaci pokarmu. Innym rozwiązaniem jest suplementacja.
Makroelementy w organizmie człowieka
W organizmie człowieka występują takie makroelementy jak magnez, fosfor, wapń, potas, chlor, sód oraz siarka. Ponad połowa ilości magnezu znajduje się w tkance kostnej, około 40% w mięśniach i tkankach miękkich, a 1% w płynach międzykomórkowych. Bierze udział w ponad 300 reakcjach enzymatycznych. Wpływa na budowę zębów i kości. Jego rola jest kluczowa, jeśli chodzi o metabolizm energetyczny. Bierze aktywny udział w transporcie sodu i potasu.
Magnez wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, chroni przed działaniem stresu. Jony tego pierwiastka pobudzają tkankę mięśniową i nerwową. Zwiększa wchłanianie się wapnia z przewodu pokarmowego, co zapobiega zakwaszeniu organizmu. Bierze udział w większości procesów hormonalnych i opóźnia starzenie się organizmu. Fosfor jest - obok wapnia - głównym składnikiem tkanki kostnej. Aż 80% tego pierwiastka znajduje się w kościach. Do jego prawidłowego funkcjonowania potrzebne są wapń i witamina D. Fosfor odpowiada za regulowanie procesów mineralizacji kości. Ma ogromny udział we wchłanianiu się wapnia. Podobnie jak on oddziałuje na rozkurczanie mięśni. Wspomaga działanie enzymów odpowiedzialnych za metabolizm energetyczny. Znajduje się w składzie kwasów nukleinowych, tłuszczów, białek oraz cukrów, a także wielu związków odpowiedzialnych za procesy biochemiczne organizmu.
Wpływa na równowagę kwasowo-zasadową i bierze udział w transporcie kwasów tłuszczowych. Uaktywnia niektóre witaminy z grupy B oraz odgrywa ważną rolę w procesie mnożenia się komórek. Wapń to podstawowy budulec układu kostnego występujący pod postacią fosforanu wapnia. 99% tego pierwiastka jest ulokowana w kościach i zębach. Jest odpowiedzialny za twardość zębów i kości. Aby zapewnić jego prawidłowe wchłanianie, niezbędna jest witamina D. Wapń ma udział w skurczu i rozkurczu mięśni, w tym serca, a także wpływa na równowagę. Odpowiada za krzepnięcie krwi, prawidłowe działanie układu nerwowego i niektórych enzymów. Uczestniczy w aktywacji enzymów jak lipaza czy enzymy odpowiedzialne za krzepnięcie krwi. Jony wapnia wpływają na utrzymanie pobudliwości tkanek, przepuszczalność błon komórkowych i przewodnictwo tkanki nerwowej. Do zadań tego pierwiastka należą: zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej i przekazywanie bodźców humoralnych.
Potas to elektrolit, który jest potrzebny do syntezy białka i reakcji enzymatycznych zachodzących we wnętrzu komórek. Największe jego ilości znajdują się w tkance mięśniowej. Znajduje się przede wszystkim w przestrzeniach wewnątrzkomórkowych. Odpowiada za regulowanie ciśnienia osmotycznego w płynach ustrojowych oraz katalizowanie reakcji enzymatycznych. Ma też wpływ na równowagę wewnątrzkomórkową oraz usuwanie nadmiernych ilości sodu i wody z organizmu. Utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową i wpływa na kurczliwość mięśni. Poza tym utrzymuje potencjał spoczynkowy błon komórkowych.
Kolejnym makroelementem w organizmie człowieka jest chlor – główny składnik wydalin i wydzielin. Znajduje się w sokach trawiennych: ślinie i soku żołądkowym. Ma wpływ na równowagę kwasowo-zasadową organizmu oraz odpowiada za regulację gospodarki wodnej. Natomiast sód to podstawowy składnik płynów ustrojowych, takich jak krew, płyn śródtkankowy, chłonka i soki trawienne. Wchodzi też w skład enzymów. Ma udział w zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej i bilansu wodnego organizmu. Wpływa na funkcjonowanie mięśni i nerwów. Ostatni z makroelementów to siarka – składnik białek i biologicznie czynnych związków, m.in. insuliny, hormonów przysadki i witamin B1 oraz H. Uczestniczy w detoksykacji organizmu, jest budulcem skóry, włosów, paznokci i chrząstek.
Makroelementy w diecie
Zapotrzebowanie na makroelementy jest zależne od wieku, płci i stanu (np. karmienia piersią, ciąży, choroby). Źródła magnezu to m.in. kasze jęczmienna lub gryczana, szpinak, pestki dyni, groch, fasola i kukurydza. Jest obecny w orzechach, kakao, czekoladzie i soczewicy. Wapń można dostarczyć, jedząc sery żółte i białe, rzeżuchę, jaja, sardynki i rośliny strączkowe. Znajduje się także w orzechach oraz burakach i ziemniakach. Natomiast źródłami fosforu są pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby, mięso, produkty mleczne, pestki dyni, marchew, ziemniaki i groch. Potas można znaleźć w bananach, pomidorach, ziemniakach, brukselce, kapuście, morelach i daktylach. Sód jest obecny w soli kuchennej, a chlor – również w soli i ponadto w wędlinach i serze żółtym. W polskich normach nie podaje się zapotrzebowania na siarkę.