Leczenie liszaja w praktyce klinicznej opiera się na silnych lekach przeciwzapalnych, czyli głównie glikokortykosteroidach, a niektórych przypadkach również na lekach immunosupresyjnych, zmniejszających reakcje autoimmunologiczne. W leczeniu domowym podstawowe znaczenie ma prawidłowa pielęgnacja skóry oraz stosowanie domowych środków przeciwzapalnych działających ogólnie lub miejscowo.

Czym jest liszaj?

Liszaj to choroba skóry, która ma przewlekły, często postępujący charakter. Typowym objawem jest pojawianie się na skórze grudek, które definiowane są jako uniesione obszary o zmienionej barwie (najczęściej żywoczerwonej, purpurowofioletowej albo białawej). Grudki liszajowe mają wielkość 1–4 mm, choć czasem – przy zaostrzeniu choroby lub przy osłabieniu spowodowanym przez inne schorzenie – mogą mieć tendencję do powiększania się i zlewania. Charakterystyczną cechą grudek jest fakt, że powodują znaczny świąd, a w przypadku liszaja twardzinowego narządów płciowych nawet dokuczliwy, uporczywy ból.

Jak wygląda liszaj płaski?

Liszaj płaski nazwany jest też liszajem czerwonym (w nomenklaturze medycznej odpowiednio lichen planus czy ruber). Grudki są wielokształtne, a ich powierzchnia gładka i błyszcząca. Często obserwuje się tam siatkę jasnych żyłek – tzw. prążki Wickhama. Mogą one być w niektórych przypadkach bardzo liczne i tworzyć centralne przejaśnienia z czerwoną otoczką. Taką formę nazywa się liszajem obrączkowatym (obrączkowym).

Miejscami, w których liszaj występuje najczęściej, są przedramiona i ręce, przednia powierzchnia brzucha i okolica lędźwiowo-krzyżowa oraz narządy płciowe i ich okolice. Zmiany mogą jednak pojawiać się na powierzchni całego ciała. Do ich wysypu dochodzi zwykle nagle. Pojawiają się jednocześnie z intensywnym swędzeniem. Drapanie grudek powoduje w krótkim czasie pojawianie się wokół nowych, satelitarnych zmian. Jest to tzw. objaw Köbnera. Ciężkie odmiany choroby prowadzą do przekształcania się grudek w brodawki (dotyczy to głównie goleni) czy pęcherze albo do bliznowacenia skóry owłosionej głowy.

Czym jest liszaj twardzinowy?

Liszaj twardzinowy i zanikowy (od łacińskiej nazwy lichen sclerosus atrophicus – w skrócie określany jako LSA) to odmiana choroby, której głównym przejawem są białawe grudki i stwardnienie tkanki łącznej w obrębie skóry sromu i prącia. Zmiany prowadzą do zaników skóry, wygładzania się fałdów warg sromowych u kobiet, a u mężczyzn do zwłóknienia i marskości żołędzi. Jest to typowe schorzenie wieku podeszłego. Pojawia się najczęściej u osób, które mają określone predyspozycje genetyczne i u których w procesie przekwitania dochodzi do znacznego obniżenia poziomów hormonów płciowych, głównie estrogenów. Podatne są też osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne dotyczące tkanki łącznej.

Przyczyny i kliniczne leczenie liszaja

Liszaj jest chorobą, której głównym podłożem są nieprawidłowe procesy autoimmunologiczne i związane z nimi reakcje zapalne i zwłóknieniowe (zanikowe). Duży wpływ na wrażliwość tkanek i możliwość choroby mają też zmiany poziomów hormonów płciowych. Dlatego w terapii liszaja stosuje się (odpowiednio do intensywności objawów klinicznych) silnie działające leki:

• preparaty immunosupresyjne;

• glikokortykosteroidy;

• estrogeny w postaci doustnej lub w plastrach umożliwiających wchłanianie przezskórne.

Uzupełniającym postępowaniem w przypadku postępujących stwardnień i zaników skóry są krioterapia i laseroterapia.

Domowe leczenie liszaja

Wyleczenie liszaja domowymi sposobami jest trudne do zrealizowania ze względu na mechanizm powstawania choroby i konieczność silnego oddziaływania na organizm specjalistycznymi lekami – niezbędnymi, by zahamować lub ograniczyć postęp choroby. Domowe sposoby na liszaje nie są jednak pozbawione znaczenia. Cenne uzupełnienie terapii to na przykład:

• spożywanie produktów bogatych w witaminę A;

• miejscowe stosowanie substancji przeciwzapalnych (np. rumianek, szałwia);

• używanie łagodnych środków znieczulających swędzącą skórę (produkty naturalne zawierające mentol);

• zachowanie prawidłowej kondycji skóry poprzez codzienną higienę, nawilżanie;

• chronienie grudek przed zanieczyszczeniem czy otarciami, które groziłyby wtórnym bakteryjnym nadkażeniem, zaostrzeniem procesu chorobowego i gojeniem się zmian z pozostawieniem blizn.

W przypadku terapii hormonalnej można ją uzupełniać spożywaniem roślin strączkowych zawierających fitoestrogeny. Największa ich ilość znajduje się w soi.

Czy leczenie liszaja sposobami domowymi może być skuteczne?

Leczenie liszaja wyłącznie domowymi sposobami najczęściej nie prowadzi – ze względu na złożony charakter tej dolegliwości – do zahamowania postępu choroby. Płyną jednak z niego niezaprzeczalne korzyści:

• zmniejszenie dolegliwości bólowych i świądu,

• ograniczenie stanu zapalnego skóry,

• spowolnienie postępu zmian chorobowych.

Stosowanie środków domowych pozwala też często na zmniejszenie dawek leków, które muszą być podawane, by ustabilizować przebieg choroby. Ponieważ preparaty te nie są obojętne dla zdrowia, ich ograniczenie ma pozytywny wpływ na zdrowie całego organizmu.

Zobacz wideo: Liszaj twardzinowy. Co trzeba o nim wiedzieć?

Bibliografia:

R.J.G Rycroft i inni, Dermatologia, red. pol. L. Rudnicka i inni, tł. P. Traczewski, Warszawa 2014.

M. Alam, H. Gladstone, R. Tung, Dermatologia kosmetyczna, red. pol. A. Ignaciuk, Wrocław 2011.