Do określania liczby leukocytów oraz pozostałych elementów morfotycznych (składników) krwi – erytrocytów i trombocytów – służy morfologia krwi z rozmazem. To badanie krwi określające ilość i jakość krwinek białych, czerwonych i płytek krwi. Ponadto wyodrębnia 5 frakcji leukocytów: neutrofile, monocyty, limfocyty, eozynofile oraz bazofile. Morfologia krwi to podstawowe badanie w profilaktyce zdrowotnej.
Co to jest leukopenia? To niski poziom leukocytów
Leukocyty, czyli białe krwinki, są związane z odpornością organizmu. Gdy pojawia się infekcja lub stan zapalny, układ odpornościowy zwiększa produkcję leukocytów, by zwalczyć powstały problem. Norma leukocytów u dorosłej osoby to przedział od 4 do 11 tysięcy krwinek w mikrolitrze krwi. Leukocyty dzieli się na frakcje. Neutrofile powinny stanowić od 60 do 70% wszystkich leukocytów, limfocyty od 20 do 45%, monocyty od 1 do 8%, eozynofile od 1 do 4%, a bazofile około 1%. Wyniki niemieszczące się w tych zakresach są nieprawidłowe.
Leukopenia: objawy – podatność na infekcje, zmiany skórne, powiększone węzły chłonne
W wyniku zbyt małej ilości leukocytów, czyli leukopenii, odporność organizmu jest mocno obniżona. Im mniej białych krwinek, tym większa jest podatność na infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze, a także pierwotniakowe i pełzakowe. Lekka leukopenia objawy daje nie zawsze i nie u każdego. Niewielkie obniżenie poziomu leukocytów może nie wpłynąć na działanie układu immunologicznego, jeśli jest krótkotrwałe. W zależności od indywidualnych uwarunkowań organizmu skutki leukopenii mogą być jednak widoczne nawet przy małym spadku poniżej normę. Objawy leukopenii to:
- osłabienie, zmęczenie,
- problemy z koncentracją,
- nudności i wymioty,
- częste infekcje,
- afty i inne zmiany wrzodziejące w jamie ustnej,
- ropne zmiany skórne,
- podwyższona temperatura ciała lub gorączka,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- zapalenie płuc,
- bóle głowy,
- zaburzenia emocjonalne,
- anemia,
- długie i obfite miesiączki,
- ropnie wątroby.
W ciężkich przypadkach leukopenia może skończyć się śmiercią, jeśli organizm całkowicie zatraca odporność. Wówczas nawet pozornie niegroźna infekcja może skutkować zgonem chorego.
Przyczyny leukopenii: zaburzenia wytwarzania białych krwinek
Deficyt białych krwinek może być następstwem choroby, zaburzeń pracy tarczycy oraz zaburzeń wrodzonych. Przyczyny leukopenii to:
- choroby szpiku i nowotwory, w tym włóknienie szpiku, anemia aplastyczna, chłoniak Hodgkina i białaczka – leukopenia powstaje na skutek poważnego zaburzenia i upośledzenia procesów krwiotwórczych;
- choroby autoimmunologiczne, w tym toczeń rumieniowaty układowy, choroby reumatyczne;
- zakażenie wirusem HIV, AIDS,
- nadczynność tarczycy,
- hipersplenizm – gdy śledziona przedwcześnie niszczy komórki krwi,
- radioterapia i chemioterapia,
- choroby pasożytnicze,
- zespół Kostmanna – zaburzenie wrodzone polegające na tym, że organizm produkuje zbyt mało neutrofili (które stanowią największą część wszystkich leukocytów),
- gruźlica,
- choroby skutkujące powiększeniem śledziony,
- ciężkie i długotrwałe niedożywienie – witaminy i minerały biorą udział w procesach krwiotwórczych,
- stres – leukopenia może wystąpić, gdy stres jest silny i długotrwały,
- leki przyjmowane stale przez długi czas, w tym immunosupresyjne, przeciwpadaczkowe, przeciwbólowe, leki stosowane w nadczynności tarczycy oraz niektóre leki stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych,
- ciężkie i długotrwałe zatrucie lakierami, farbami, organicznymi rozpuszczalnikami i benzenem.
Lekka leukopenia u dzieci i dorosłych może pojawiać się po długotrwałych infekcjach. Organizm jest w stanie samodzielnie wyrównać poziom leukocytów w takich wypadkach.
Leczenie leukopenii: domowe, naturalne, farmakologiczne, dieta
Ciężka leukopenia wymaga leczenia farmakologicznego, podania czynnika wzrostu granulocytów G-CSF bądź przeszczepu szpiku kostnego. Pomaga to organizmowi wytwarzać samodzielnie zdrową krew. Jeśli wiadomo, co powoduje niedobór białych krwinek, leczenie leukopenii powinno skupiać się na usunięciu przyczyny.
Wspomagająco oraz w lekkich przypadkach leukopenii stosuje się dietę zwiększającą odporność organizmu. Można powiedzieć, że to leczenie naturalne leukopenii. Aby poprawić odporność, należy regularnie jeść produkty bogate w witaminy oraz mikroelementy. Szczególnie te, które są źródłami:
- selenu, np. orzechy i ryby,
- cynku, np. kaszę gryczaną i pestki słonecznika oraz dyni,
- witaminy A, np. marchew i wątrobę,
- żelaza, np. wołowinę i mięso indyka,
- witamin z grupy B, np. produkty pełnoziarniste, mleko i jego przetwory,
- witaminy C, np. pomidory, natkę pietruszki i czarną porzeczkę.
Dieta w leukopenii jest metodą leczenia po przebytej chemioterapii lub radioterapii. Wówczas z przyczyn medycznych nie można podać leków zwiększających produkcję leukocytów ani czynnika wzrostu granulocytów, nie można też przeszczepić szpiku. Odporność powinna być odbudowywana stopniowo.
Ważne w przypadku leukopenii jest unikanie infekcji, by nie osłabiać dodatkowo układu immunologicznego. Należy więc zrezygnować z częstego przebywania w dużych skupiskach ludzi, rygorystycznie przestrzegać zasad higieny oraz nie narażać się na działanie zmiennych warunków atmosferycznych ani przegranie lub wyziębienie organizmu.