Leukodystrofia metachromatyczna jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, w przebiegu której dochodzi do znacznego uszkodzenia istoty białej mózgu. Należy do lizosomalnych chorób spichrzeniowych. Po raz pierwszy została opisana w 1925 r., jednak dopiero w 1958 r. zidentyfikowano i opisano ją jako neurolipidozę. Nie jest to schorzenie dające jednakowe objawy u wszystkich chorych. Jego obraz kliniczny bywa bardzo zróżnicowany.
Leukodystrofia metachromatyczna – przyczyny
Podstawą leukodystrofii metachromatycznej jest niedobór i nieprawidłowa aktywność enzymu arylosulfatazy A. Stanowi to przyczynę gromadzenia się sulfatydów, generowania uszkodzeń w obrębie osłonki mielinowej komórek nerwowych. Leukodystrofia metachromatyczna jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny. Jeśli więc osoba ma tylko jeden wadliwy gen od jednego z rodziców, nie prezentuje objawów choroby, ale jest jej nosicielem. Może później przekazać wadliwy gen kolejnym pokoleniom. Jeśli jednak dziecko otrzyma uszkodzony gen od obojga rodziców, rozwija się pełnoobjawowa choroba.
W związku z tym, że jest to schorzenie bardzo rzadkie, prawdopodobieństwo spotkania się dwóch nosicieli jest niewielkie, jednak oczywiście nie jest niemożliwe. Jeśli więc w rodzinie pojawi się dziecko z leukodystrofią metachromatyczną, przed decyzją o kolejnej ciąży rodzice powinni zasięgnąć porady specjalisty z dziedziny genetyki klinicznej.
Objawy leukodystrofii metachromatycznej
Ze względu na wiek, w którym dochodzi do rozwoju objawów leukodystrofii metachromatycznej, dzieli się ją na 3 podtypy kliniczne. Pierwszy to postać późnoniemowlęca. Początek objawów przypada na koniec 1. roku życia dziecka bądź początek 2. Główne objawy zauważalne przez rodziców czy opiekunów to zatrzymanie się rozwoju dziecka, a następnie zanik dotychczas rozwiniętych umiejętności psychofizycznych.
Następuje spadek napięcia mięśniowego, co skutkuje zaburzeniem chodu. Dziecko staje się wyraźnie nadpobudliwe. Zdarzają się również zaburzenia widzenia. Druga postać, młodzieńcza, zaczyna się później, w wieku szkolnym. Najczęściej pomiędzy 4. a 10. rokiem życia. Objawy są bardzo podobne, jednak postępują wolniej i mają słabsze nasilenie.
Trzecią postacią kliniczną choroby jest leukodystrofia metachromatyczna u dorosłych. Ujawnia się nie wcześniej niż po zakończonym etapie dojrzewania. Charakteryzuje się opóźnieniem umysłowym i objawami neurologicznymi, takimi jak:
- drgawki,
- niedowłady pochodzenia centralnego,
- nadpobudliwość.
Pod rozwagę klinicyści powinni również wziąć występowanie u dziecka długotrwałego stanu zapalnego pęcherzyka żółciowego bez wykazania konkretnych przyczyn tej patologii. Okazuje się bowiem, że leukodystrofia metachromatyczna może przebiegać z widmem patologii pęcherzyka żółciowego, w nawet zmianami nowotworowymi.
Jak wygląda diagnostyka leukodystrofii metachromatycznej?
Rozpoznanie leukodystrofii metachromatycznej polega na wykonaniu badań genetycznych. Jeśli rodzice mają dziecko chore na leukodystrofię metachromatyczną, a zdecydują się na kolejne, możliwe jest przeprowadzenie diagnostyki prenatalnej. Szanse bowiem na poczęcie chorego dziecka, jeśli oboje rodzice są nosicielami wadliwego genu, wynoszą 25%, na to, że dziecko będzie nosicielem – 50%, na to, że jednak będzie zdrowe – 25%.
Leczenie leukodystrofii metachromatycznej
Obecnie leczenie leukodystrofii metachromatycznej polega na leczeniu objawowym. Prowadzone są badania, które pozwalają wierzyć, że w niedalekiej przyszłości rozwiną się terapie tej rzadkiej, lecz bardzo poważnej jednostki chorobowej. Duże nadzieje pokłada się w leczeniu poprzez wykonanie przeszczepu szpiku kostnego u dzieci bez objawów klinicznych, a także na terapii genowej opartej na wprowadzeniu prawidłowego genu do fibroblastów i komórek hematopoetycznych za pomocą wektorów (nośników) wirusowych.