Lepiężnik może odgrywać rolę rośliny ozdobnej, a popiół po jego spaleniu stanowi doskonały zamiennik soli. Jednak najbardziej roślina znana jest z zastosowania w lecznictwie. Na bazie lepiężnika przygotować można napar lub nalewkę. Ziele wykorzystywane jest przez przemysł farmaceutyczny jako składnik preparatów wspierających funkcje neurologiczne.
Lepiężnik – wiadomości ogólne
Lepiężnik (z łac. Petasites Mill.) jest rodzajem roślin należącym do rodziny astrowate (z łac. Asteraceae Dum.), które są typowe dla terenów strefy umiarkowanej. Najbardziej znanym przedstawicielem lepiężników jest lepiężnik japoński (z łac. Petasites japonicus (Siebold & Zucc.) Maxim.), który rodzimie występuje w Chinach, Japonii, na Sachalinie i Wyspach Kurylskich. Wśród gatunków charakterystycznych dla polskiej flory wymienia się:
- lepiężnika różowego (z łac. Petasites hybridus (L.) Gaertn., B. Mey. & Scherb.),
- lepiężnika białego (z łac. Petasites albus Gaertn.),
- lepiężnika wyłysiałego (z łac. Petasites kablikianus Tausch),
- lepiężnika kutnerowatego (z łac. Petasites spurius (Retz.) Rchb.).
Lepiężnik można spotkać nad brzegami potoków, w wilgotnych zaroślach nadrzecznych, w wąwozach, rowach, przejrzystych i wilgotnych lasach. Nazwa rośliny wywodzi się z języka greckiego od słowa petasos, które oznacza ‘nakrycie głowy’, co wiąże się z dużymi liśćmi lepiężnika, które chroniły głowy przed deszczem czy promieniowaniem słonecznym.
Lepiężnik – właściwości i zastosowanie w lecznictwie
Lepiężnik ma szerokie zastosowanie w lecznictwie. Roślina polecana jest w sposób szczególny osobom zmagającym się z migrenowymi bólami głowy i trudno gojącymi się ranami, trądzikiem, egzemą, łuszczycą. Sięgać powinni po nią alergicy, gdyż skutecznie udrożnia nos oraz zwalcza łzawienie i zaczerwienienie oczu.
Lepiężnik sprawdzi się w przypadku kolek i wzdęć, poprawia trawienie, podnosi apetyt. Dodatkowo zwiększa wydzielanie soków żołądkowego, jelitowego, trzustkowego i śliny. Ze względu na właściwości wykrztuśne wspomaga leczenie nieżytu górnych dróg oddechowych – ułatwia oddychanie, stymuluje wydzielanie flegmy i łagodzi uporczywy kaszel. Może być stosowany w leczeniu skojarzonym u chorych z astmą oskrzelową i przewlekłą obturacyjną chorobą płuc. Lepiężnik znany jest z działania uspokajającego, w związku z czym wskazany jest osobom często narażonym na czynniki stresogenne i mającym problemy ze snem. Przeznaczony jest także dla kobiet o silnych bólach menstruacyjnych. Wspomaga oczyszczanie organizmu ze szkodliwych substancji.
Lepiężnik wykazuje działanie rozkurczowe, przeciwpasożytnicze, żółciopędne, spazmolityczne, moczopędne, napotne i przeciwzapalne. Zawartość flawonoidów (izokwercytryny i astragaliny) sprawia, że roślina działa przeciwutleniająco i usuwa wolne rodniki przyczyniające się do szybszego starzenia tkanek. Dodatkowo wzmacnia naczynia krwionośne i obniża poziom ciśnienia tętniczego krwi. Z kolei ze względu na obecność w lepiężniku wielocukru inuliny roślina wspomaga leczenie cukrzycy.
Gdzie można kupić i ile kosztuje lepiężnik?
Surowcami leczniczymi są liście i kłącze lepiężnika. Znajdują się w ofercie niektórych aptek i sklepów zielarskich. Możliwe są też do nabycia w sprzedaży online. Opakowanie 100 g drobno pociętych suszonych liści kosztuje około 12,5 zł. Z kolei opakowanie 50 g suszonego pociętego korzenia to koszt średnio 7 zł.
Kiedy warto leczyć się ziołami? Dowiesz się tego z filmu:
Jak stosować lepiężnik?
Lepiężnik stosować można na różne sposoby. Z liści lub drobno pociętego korzenia przygotowuje się napar. Wystarczy 1 łyżeczkę surowca zalać szklanką wrzątku i odstawić pod przykryciem do zaparzenia na 20 minut. Po tym czasie miksturę się przecedza. Zalecane dzienne spożycie wynosi 3 razy po szklance.
Innym sposobem na użycie lepiężnika jest nalewka, którą przygotowuje się przy zachowaniu proporcji 1 : 3, tj. 1 część mielonego kłącza na 3 części wysokoprocentowego alkoholu. Dla przykładu na 100 g surowca potrzeba 300 ml alkoholu. Kłącze miesza się z alkoholem w szklanym pojemniku. Miksturę należy odstawić na 14 dni. Następnie przefiltrowuje się ją i rozlewa w butelki. Dziennie powinno się spożywać 2 razy po 10 ml leczniczej nalewki.
Należy pamiętać, że ze względu na obecność w lepiężniku alkaloidów pirolizydynowych czas jego stosowania nie powinien wynosić dłużej niż 2–3 tygodnie. Nie powinno się też przekraczać rekomendowanych dawek. Przyjmowany za długo i za często lepiężnik może podrażnić wątrobę i żołądek oraz wywołać nudności.
Lepiężnik – preparaty
Po lepiężnik sięga przemysł farmaceutyczny. W aptekach znajdują się preparaty z lepiężnikiem różowym. Za opakowanie 60 kapsułek po 75 mg zapłaci się około 70 zł. Lepiężnik występuje w nich często w połączeniu z zielem złocienia maruna. Środek wspiera funkcje neurologiczne, działa profilaktycznie i łagodząco na bóle migrenowe.
Bibliografia:
1. Kohlmünzer S. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji, wyd. 5, Warszawa 2013.