Rzeżączka (z łac. gonorrhoea) to przenoszona drogą płciową bakteryjna choroba zakaźna. Leczenie rzeżączki powinno być prowadzone pod okiem lekarza. Najlepiej zgłosić się do poradni dermatologiczno‐wenerologicznej. Nieleczona może spowodować u kobiet zapalenie narządów miednicy mniejszej, a u mężczyzn zapalenie jąder i najądrzy.

Jak jest leczona rzeżączka?

Rzeżączka leczona jest po dokładnym jej rozpoznaniu. Oprócz wywiadu i badania przedmiotowego opiera się ono na stwierdzeniu dwoinek rzeżączki w:

• bezpośrednim rozmazie z wydzieliny pobranej z szyjki macicy, cewki moczowej, gardła bądź odbytnicy,
• dodatnim wyniku hodowli,
• testach wykrywających DNA Neisseria gonorrhoeae.

Wymienione metody diagnostyczne są szczególnie ważne ze względu na podobny obraz kliniczny rzeżączki oraz rzęsistkowicy i chlamydiozy. W leczeniu rzeżączki stosuje się antybiotyki. Niestety znacznie utrudnia terapię rosnąca oporność szczepów Neisseria gonorrhoeae na penicyliny. W związku z tym leczenie rzeżączki przeprowadza się coraz częściej z użyciem antybiotyków takich jak cefalosporyny trzeciej generacji (ceftriakson, cefiksym) i chinolony (ofloksacyna, cyprofloksacyna, lewofloksacyna). Pomocniczo stosowana jest azytromycyna. Ciężarnych nie powinno się leczyć tetracyklinami i chinolonami.

Po zakończeniu terapii zaleca się przeprowadzenie badań kontrolnych w celu zweryfikowania jej skuteczności. Instytut Wenerologii w Warszawie podaje, że powinny się one odbyć po 3 i 7 dniach w przypadku mężczyzn, a po 7 i 14 dniach w przypadku chorych kobiet. Dodatkowo wszyscy leczeni na rzeżączkę wykonać powinni badania serologiczne w kierunku kiły.

Czy leczenie rzeżączki powinno obejmować partnerów?

Leczenie partnerów seksualnych wskazane jest wówczas, gdy mieli oni w ciągu miesiąca (lub w przypadku bezobjawowego zakażenia w ciągu 3 miesięcy) stosunki płciowe z osobami chorymi na rzeżączkę. Podczas trwania terapii zaleca się ograniczenie aktywności seksualnej. Bezwzględnie przeciwwskazane jest współżycie bez prezerwatywy. Kontakty seksualne z osobą chorą wiążą się z ryzykiem zakażenia dwoinką rzeżączki, która uważana jest za jedną z najczęstszych przyczyn niewirusowych chorób przenoszonych drogą płciową.

Ryzyko zakażenia w wyniku współżycia z chorym na rzeżączkę partnerem wynosi około 60–90%. Badacze wskazują na większe prawdopodobieństwo zarażenia się kobiet.

Leczenie domowe rzeżączki

Domowe leczenie rzeżączki może jedynie wspomagać specjalistyczną terapię. Na własną rękę nie można też stosować żadnych antybiotyków. Samodzielne prowadzenie terapii wiąże się z ryzykiem groźnych powikłań. Chorzy powinni przykładać szczególną uwagę do higieny osobistej oraz używać własnych przyborów toaletowych – mydła, gąbki czy ręcznika, nie mogą pożyczać bielizny ani strojów kąpielowych. Wskazane jest ograniczenie korzystania z saun, basenów czy publicznych toalet (a zabronione siadanie na desce klozetowej). Istotna jest też promocja zdrowia seksualnego. Pozwoliłoby to uniknąć zakażeń i nawrotów choroby.

Jakie mogą być konsekwencje nie leczenia rzeżączki?

Nieleczenie rzeżączki wiąże się z poważnymi konsekwencjami. W przypadku kobiet predysponuje do rzeżączkowego zapalenia gruczołów przedsionkowych większych bądź pochwy i sromu. Patologie w obrębie narządów miednicy mniejszej podnoszą ryzyko ciąży pozamacicznej. Z kolei u mężczyzn doprowadzić może do rzeżączkowego zapalenia najądrzy, gruczołu krokowego czy gruczołów Tysona (zlokalizowanych w okolicy wędzidełka i na wewnętrznej blaszce napletka).

Nieleczona rzeżączka może skutkować takimi ciężkimi powikłaniami, jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, stan zapalny stawów czy wsierdzia, niepłodność, ropień okołowątrobowy i okołowyrostkowy. Niepodjęcie leczenia rzeżączki może doprowadzić nawet do rozsianego zakażenia rzeżączkowego (z ang. disseminated gonococcal infection, DGI). Uogólnione zakażenie krwi zdarza się w mniej niż 1% przypadków. Specjaliści podkreślają, że osoby zmagające się z rzeżączką łatwiej ulegają zakażeniu wirusem HIV. W przypadku kobiet ciężarnych choroba bywa groźna dla dziecka, które może zarazić się w trakcie porodu. Zakażenie skutkuje gonokokowym zapaleniem spojówek, które wiąże się z ryzykiem uszkodzenia wzroku. Obecnie po urodzeniu noworodki poddawane są zabiegowi Credégo, który polega na zakraplaniu oczu 1% wodnym roztworem azotanu srebra.

Zobacz film: Choroby weneryczne

Bibliografia:

1. B. Młynarczyk-Bonikowska, A. B. Serwin, D. Golparian i wsp., Gonorrhoea epidemiology, antimicrobial susceptibility/resistance and genetic characteristics of Neisseria gonorrhoeae isolates from Poland, 2010-2012, [w:] „BMC Infectious Diseases”, 2014, 14, s. 65.

2. A. B. Serwin, S. Majewski, R. Żaba i wsp., Diagnostyka i leczenie rzeżączki: komentarz grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, [w:] „Przegląd Dermatologiczny”, 2014, 101, s. 179–180.

3. I. Choroszy-Król, Choroby przenoszone drogą płciową – zagrożenie na wakacjach, [w:] „Family Medicine & Primary Care Review”, 2011, 13(2), s. 287–291.

4. E. Firląg-Burkacka, Choroby przenoszone droga płciową, Krajowe Centrum ds. AIDS, Warszawa 2014.