Najczęściej spotykane nieswoiste choroby zapalne jelit to choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i nieokreślone zapalenie okrężnicy. Ich przyczyną są najczęściej czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Nieswoiste zapalenia jelit mają charakter przewlekły i nie można ich całkowicie wyleczyć.

Objawy nieswoistego zapalenia jelit

Objawy nieswoistego zapalenia jelita mogą mieć dwojaki charakter: jelitowy i pozajelitowy. W pierwszej grupie są takie objawy, jak:

• przewlekła, nawracająca biegunka, często z domieszką krwi,
  
• nawracające bóle brzucha,
  
• nudności,
  
• utrata masy ciała,
  
• niedokrwistość,
  
• niewyjaśnione, ogólne objawy choroby zapalnej: stany podgorączkowe i gorączka, przyspieszone opadanie erytrocytów OB, leukocytoza, trombocytoza).
  

Objawy choroby Leśniowskiego-Crohna są zależne od lokalizacji, rozległości i zaawansowania. W najczęstszych przypadkach, czyli przy zajęciu odcinka jelita krętego, głównym symptomem jest ból brzucha i biegunka. Takie same objawy występują, gdy choroba zaatakuje jelito grube. Zmiany pojawiające się w okolicach odbytu to wyrośla skórne, owrzodzenia, szczeliny, ropnie i przetoki okołoodbytowe. Krew w kale jest też głównym objawem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. W ciężkich przypadkach występuje także m.in. obniżenie ciśnienia tętniczego, zwiększenie częstotliwości rytmu serca, osłabienie perystaltyki i niedokrwistość. Obu chorobom towarzyszyć może osłabienie, gorączka i spadek masy ciała.

Zobacz także: Rzekomobłoniaste zapalenie jelit

U około połowy osób zapadających na nieswoiste choroby zapalne jelit występują także objawy pozajelitowe. Są to:

• obwodowe zapalenie stawów,
  
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
  
• rumień guzowaty.
  

Dieta podczas nieswoistego zapalenia jelit

Obok farmakologicznego leczenia nieswoistego zapalenia jelit, ważną rolę odgrywa odpowiednia dieta. Dobrze dobrana powinna łagodzić objawy choroby i zapobiegać powikłaniom nieswoistych chorób zapalnych jelit.

Dokładne zalecenia dietetyczne zależą od konkretnego przypadku. Zazwyczaj dieta w okresie wyciszenia objawów powinna być zbliżona do diety zdrowego człowieka. W okresach zaostrzenia nieswoistego zapalenia jelit z jadłospisu należy wyeliminować produkty wzdymające lub powodujące powstawanie gazów. Należą do nich:

• ciemne pieczywo, grube kasze, otręby, musli,
  
• wszystkie rodzaje kapusty,
  
• grzyby
  
• cebula, czosnek, por,
  
• seler, rzepa, kalafiory,
  
• rośliny strączkowe – bób, soja, fasola, groch, soczewica,
  
• jabłka, gruszki, śliwki, czereśnie, banany, suszone owoce,
  
• orzechy, migdały, mak,
  
• sery pleśniowe, ryby, surowe mięsa,
  
• potrawy smażone,
  
• mleko i niektóre przetwory mleczne,
  
• cukier i słodycze,
  
• piwo i napoje gazowane.
  

Przy nieswoistych zapaleniach jelit duże znaczenie ma nie tylko dobór jadłospisu, ale też sposób przygotowywania dań. W zaostrzeniu choroby zaleca się przede wszystkim gotowanie w wodzie lub na parze. Zdecydowanie nie zaleca się natomiast duszenia z obsmażaniem, pieczenia tradycyjnego, smażenia, zasmażek, odgrzewania, odsmażania.

Jeżeli przy nieswoistym zapaleniu jelit niemożliwe jest odżywianie naturalne bądź nie przynosi ono poprawy, stosuje się żywienie pozajelitowe lub dojelitowe. Żywienie pozajelitowe odbywa się dożylnie. Żywienie jelitowe polega na przyjmowaniu gotowych preparatów doustnie lub przy użyciu zgłębnika.

Zobacz także: Wrzodziejące zapalenie jelit

Nieswoiste zapalenie jelit u dzieci

Nieswoiste zapalenie jelit rzadko dotyczy dzieci. Choroby te najczęściej rozpoznaje się między 15. a 30. rokiem życia, choć pierwsze objawy mogą wystąpić także w młodszym wieku. U dzieci szczególnie niebezpieczne może być wynikające z choroby niedożywienie. Nieswoiste zapalenie jelit może skutkować u nich opóźnieniem wzrastania i zbyt niską masą ciała. Zdarzają się też przypadki opóźnienia dojrzewania płciowego.

Nieswoiste zapalenie jelit – leczenie

Nieswoiste zapalenie jelit można leczyć farmakologicznie. Zaczyna się je najczęściej od podawania aminosalicylanów i kortykosteroidów łagodzących stany zapalne. By im zapobiegać, choremu podaje się także leki hamujące działanie układu odpornościowego. W przypadkach umiarkowanego lub ciężkiego przebiegu nieswoistego zapalenia jelit, gdy inne zastosowane metody nie dają efektu, chory musi przyjmować leki biologiczne. Pomagają one kontrolować objawy, utrzymać stan ich wyciszenia i wspomagają gojenie błony śluzowej. Jeżeli podczas choroby Leśniowskiego-Crohna wystąpią infekcje, podaje się antybiotyki.

W przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna leczenie operacyjne jest konieczne u ok. 70% chorych. Zabieg chirurgiczny bardzo często polega na usunięciu fragmentu jelita. U osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego ten odsetek waha się między 10% a 40%. Przy tej odmianie nieswoistego zapalenia jelita operacja może obejmować usunięcie całej okrężnicy. Konieczne jest wtedy pozostawienie w brzuchu otworu, przez który zbiera się resztki pochodzące z trawienia.

Zobacz też: Zespół jelita drażliwego