Krwioplucie jest zwykle skojarzone z kaszlem. Chory odksztusza pienistą, różową wydzielinę z pojawiającymi się pasemkami świeżej krwi lub małymi, ciemnoczerwonymi skrzeplinami. Proces chorobowy, będący przyczyną krwioplucia, jest zlokalizowany w krtani, tchawicy lub płucach.

Krwioplucie rzekome

Najważniejszym elementem w ocenie stanu chorego jest odróżnienie krwioplucia prawdziwego od rzekomego. Krwioplucie rzekome jest spowodowane zmianami zlokalizowanymi w jamie ustnej lub nosogardle. Nie zawsze występuje przy nim kaszel, choć ten może pojawiać się wskutek ściekania krwi z wyżej położonych struktur po tylnej ścianie gardła lub łukach podniebiennych i powodować odkasływanie zbierającej się wydzieliny. Przyczyną krwioplucia rzekomego może być zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, gardła, nieżyt nosa albo zapalenie migdałków, którym towarzyszą niewielkie krwawienia z rozpulchnionych błon śluzowych lub z nadżerek na ich powierzchni. Tego typu objaw przyjmuje często charakter krwioplucia porannego, co wynika z faktu, że chory w nocy znajduje się w pozycji leżącej, ułatwiającej ściekanie krwi do gardła. Jednocześnie w trakcie snu rzadziej przełyka ślinę.

Przyczyny krwioplucia

Przyczyny krwioplucia związane są z różnymi rodzajami stanów chorobowych. Najczęstszą grupę powodów występowania krwioplucia stanowią zmiany zapalne. Dotyczą one zarówno oskrzeli, jak i płuc. Krwioplucie pojawia się częściej u osób z nawracającymi zmianami (w tym z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc) albo u pacjentów, u których stwierdzono rozstrzenie oskrzeli (patologiczne rozszerzenia ścian oskrzeli, wynikające z ich uszkodzenia przez nawracające, długotrwałe zapalenia lub ekspozycję na czynniki toksyczne, w tym np. na dym papierosowy).

Podobny mechanizm powstawania krwioplucia obserwuje się również w mukowiscydozie (genetycznie uwarunkowanej chorobie, powodującej zaburzenia wydzielania śluzu przez komórki nabłonkowe, co prowadzi do nieprawidłowego oczyszczania oskrzeli, zalegania treści i nawracających, ciężkich w leczeniu zapaleń). Powtarzające się infekcje powodują stopniowe uszkodzenie ściany oskrzeli, co sprzyja krwawieniom.

Najniebezpieczniejszą grupę przyczyn krwioplucia stanowią nowotwory. Rak początkowo rozwija się w obrębie nabłonka, ale w późniejszych fazach przekracza jego błonę podstawną i nacieka okoliczne struktury, w tym naczynia krwionośne. Może uszkadzać ich ściany i powodować krwawienie. Dodatkowo w obrębie guza powstają nowe tętniczki. Ponieważ rozwój całego nowotworu jest chaotyczny i niekontrolowany, ściany powstających naczyń są osłabione, mają nieprawidłową strukturę i łatwo pękają, powodując krwioplucie. Oprócz guzów pierwotnych w płucach często lokalizują się przerzuty odległych nowotworów, które rozsiewają się drogą krwionośną lub chłonną.

Krwioplucie może być spowodowane chorobami układu krążenia, takimi jak lewokomorowa niewydolność krążenia, zwężenie zastawki mitralnej czy nadciśnienie płucne o innej przyczynie. Dramatyczny przebieg kliniczny połączony z intensywnym kaszlem i krwiopluciem można obserwować w przebiegu zatorowości naczyń krążenia małego lub zawału mięśnia sercowego i obrzęku płuc.

Inne przyczyny krwioplucia to:

• choroby pasożytnicze,
  
• zaburzenia krzepnięcia (hemofilia, inne skazy krwotoczne, przewlekłe leczenie preparatami zmniejszającymi krzepliwość),
  
• choroby układowe (kolagenozy, takie jak ziarniniak Wegenera czy toczeń trzewny rumieniowaty),
  
• choroby spichrzeniowe (hemosyderoza, skrobiawica).
  

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu najczęstszą przyczyną uporczywego krwioplucia była gruźlica, która dzięki szczepieniom ochronnym i badaniom profilaktycznym w ostatnich latach występowała już tylko sporadycznie.

Przyczyną krwioplucia może też być tępy, miażdżący lub przeszywający uraz klatki piersiowej połączony z przerwaniem tkanek lub stłuczeniem płuca albo ciało obce, które przeniknęło do dolnych dróg oddechowych.

Leczenie krwioplucia

Krwioplucie jest objawem towarzyszącym wielu chorobom, więc podstawowym warunkiem wdrożenia skutecznego leczenia jest postawienie prawidłowego rozpoznania. Diagnostyka opiera się na podstawowym badaniu lekarskim połączonym z konsultacją laryngologiczną i ewentualnie pulmonologiczną oraz na wykonaniu serii badań, które mogą dostarczyć informacji pozwalających na precyzyjne zdiagnozowanie problemu. Oprócz badań podstawowych krwi, odczynu tuberkulinowego oraz badań układu krzepnięcia wykonuje się zdjęcia rentgenowskie klatki piersiowej, endoskopowe badanie krtani, tchawicy i oskrzeli, a w razie potrzeby również tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.

Krwioplucie nie zaburza normalnego życia chorego ani samo w sobie nie powoduje pogorszenia stanu jego zdrowia, ale jest ważnym sygnałem ostrzegawczym, którego nigdy nie należy lekceważyć.