Wierzba to rodzaj roślin powszechnie występujących na niemalże wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy i Australii. Kora wierzby znana jest z różnorakiego działania prozdrowotnego. Surowiec wykazuje właściwości przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Łagodzi objawy przeziębiania i grypy. Na jego bazie sporządza się odwary, nalewki, wyciągi. Stanowi też składnik preparatów farmaceutycznych.

Kora wierzby – wiadomości ogólne

Wierzba (z łac. Salix L.) to rodzaj roślin przybierających formę krzewów, drzew i płożących krzewinek, zaliczany do rodziny wierzbowate (z łac. Salicaceae Mirb.). W jego obrębie występuje około 400 gatunków, z czego na terenie Polski rośnie około 30, a najbardziej znanym jest wierzba biała (z łac. Salix alba L.).

Roślina ma liczne zastosowania, z których na szczególną uwagę zasługują działania lecznicze. Surowiec zielarski stanowi kora wierzby (z łac. Cortex Salicis). Za opakowanie 50 g suszonej kory zapłaci się około 3,50 zł. Surowiec można też opracować samodzielnie. Jego zbiór przypada na wczesną wiosnę. Wykorzystuje się młode i giętkie gałązki. Ich suszenie przeprowadza się na słońcu lub w naturalnych suszarniach.

Kora wierzby – skład

Na szczególną uwagę w składzie kory wierzbowej zasługuje glikozyd fenolowy o nazwie salicyna (wzór sumaryczny C13H18O7). Związek ten po raz pierwszy został wyodrębniony w 1828 roku przez Johanna Andreasa Buchnera z Uniwersytetu w Monachium. Ze względu na jego obecność kora nazywana jest zwyczajowo „naturalną aspiryną”. Kora wierzby zawiera dodatkowo glikozy: fragilinę, tremulacynę, salikortynę i populinę, flawonoidy (np. luteolinę, kwercetynę, eriodykcjol, naryngeninę), garbniki, kwas salicylowy, ferulowy, kawowy, p-kumarowy.

Zobaczcie, kiedy warto pamiętać o ziołach:

Kora wierzby – zastosowanie i właściwości

Kora wierzby ma liczne zastosowanie w lecznictwie. Okazuje się pomocna w leczeniu gorączki. Wykazuje właściwości przeciwbólowe, które sprawdzą się zwłaszcza w przypadku łagodnych bólów reumatycznych, głowy i mięśni. Kora wierzby białej działa przeciwzapalnie, przeciwwysiękowo, antybakteryjnie, przeciwartretycznie, napotnie. Łagodzi infekcje górnych dróg oddechowych, nieżyty jelit i biegunki. Poprawia krążenia krwi, zwalcza bezsenność, nerwobóle. Dodatkowo przyspiesza proces gojenia się ran i ustępowanie obrzęków. Zwiększa diurezę, wzmaga wydzielanie żółci i usprawnia usuwanie z organizmu zbędnych produktów przemiany materii. Kora wierzby białej znalazła zastosowanie w stanach zapalnych przydatków u kobiet.

Jak zrobić odwar, napar z kory wierzby?

Kora z wierzby może być użyta na wiele sposobów, a jednym z najczęściej stosowanych jest odwar. Przyrządza się go, zalewając 4 g rozdrobnionej, wysuszonej kory szklanką gorącej wody, po czym wstawia na mały ogień i gotuje pod przykryciem przez 15 minut. Następnie miksturę odstawia się na kwadrans i przecedza. Z kolei napar z kory wierzby uzyskuje się, zalewając łyżeczkę surowca szklanką wrzątku, po czym pozostawia pod przykryciem do zaparzenia na około 10–15 minut i na koniec przecedza.

Kora wierzby – kąpiel dla stóp

Z kory wierzby przygotować można kąpiel dla stóp, która zmniejsza potliwość oraz działa profilaktycznie lub leczniczo wobec grzybicy. Należy do miski z ciepłą wodą dodać 2 szklanki odwaru i w tak przygotowanej kąpieli moczyć stopy przez 15 minut.

Kora wierzby – tabletki i wyciąg

Kora białej wierzby stanowi składnik tabletek stosowanych pomocniczo w dolegliwościach reumatycznych. Za opakowanie 60 tabletek (330 mg) zapłaci się około 13 zł. W sprzedaży znajduje się też wyciąg z kory wierzby białej. Opakowanie 5 g kosztuje około 6 zł. Preparat wykorzystywany jest zwłaszcza w kosmetyce ze względu na działanie keratolityczne (przyspieszające procesy złuszczania się skóry), oczyszczające, rozjaśniające, wygładzające, ściągające.

Wyciąg z kory wierzby dodawać można do gotowych lub własnoręcznie wykonywanych kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji cery tłustej, naczynkowej, trądzikowej, starzejącej się czy z zaskórnikami. Doskonale sprawdzi się też w preparatach do przetłuszczających się włosów. Ekstrakt łagodzi stany zapalne skóry, reguluje wydzielanie się łoju, uszczelnia naczynia włosowate. Wspomaga złuszczanie się i oczyszczanie skóry, pobudzając ją do produkcji nowych komórek.

Kora wierzby – przeciwwskazania

Wśród przeciwwskazań do stosowania kory wierzbowej wymienia się m.in.:

• nadwrażliwość na salicylany lub leki z grupy niesterydowych leków przeciwzapalnych,
• astmę oskrzelową (surowiec nasilać może przebieg choroby),
• wiek dziecięcy,
• okres ciąży i karmienia piersią.

Należy też nadmienić, że kora wierzby nasilać może działanie środków przeciwzakrzepowych, takich jak pochodne kumaryny czy heparyna.

Kora wierzby – działania niepożądane

W przypadku spożycia nadmiernej ilości lub wykazywania nadwrażliwości na korę wierzby białej wystąpić mogą działania niepożądane, takie jak zaburzenia ze strony układu pokarmowego, pokrzywka, świąd, astma.

Bibliografia:

1. E. Lamer-Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedworok, Fitoterapia i leki roślinne, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.

2. M. Leśnicka, Zielska, zioła i ziółka, Tower Press, Gdańsk 2000.

3. B. Waliszewska, H. Dukiewicz, Wykorzystanie wierzby w farmacji, „Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych”, 2014, 18, s. 57–66.