Kaszel jest mechanizmem obronnym organizmu. Odpowiada za oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny. W przypadku niemowląt, jak i wszystkich małych dzieci nagły suchy kaszel należy traktować jako sygnał alarmowy, że dziecku utkwiło jakieś ciało obce w drogach oddechowych. Sam kaszel nie jest chorobą wymagającą leczenia. Nie w każdym przypadku powinien być hamowany, ponieważ jego brak może skutkować groźnymi powikłaniami.

Przyczyny i rodzaje kaszlu u niemowlaka

Kaszel może mieć wiele przyczyn. Często pojedyncze, suche kaszlnięcia to fizjologiczny odruch wykrztuszania wydzieliny z drzewa oskrzelowego. Okres niemowlęctwa to czas, kiedy dziecko uczy się jeść i pić z kolejnych smoczków i butelek. Nic więc dziwnego, że kilka razy w ciągu dnia odkaszlnie, ponieważ treść pokarmowa czy płyn wylądują w drogach oddechowych zamiast w żołądku. Ponadto często podczas jedzenia niemowlęta są po prostu aktywne. Wiercą się, stwarzając większe ryzyko zachłyśnięcia.

Suchy kaszel może wynikać z błahego powodu, jakim jest suche powietrze. Szczególnie nasila się wówczas w okresie grzewczym. Może być też wynikiem podrażnienia dróg oddechowych w wyniku alergii. Jednak główną przyczyną kaszlu są na ogół infekcje, przede wszystkim wirusowe. Charakter i rodzaj kaszlu mogą sugerować wstępne rozpoznanie.

Najczęściej rozróżnia się kaszel mokry i kaszel suchy. Określenie rodzaju ma duże znaczenie w doborze leczenia. Kaszel suchy może wynikać z podrażnienia dróg oddechowych zanieczyszczeniami i dymem z powietrza. Przewlekle będą kaszleć niemowlęta narażone np. na dym tytoniowy w domu. Suchy i zarazem napadowy kaszel często towarzyszy infekcjom wirusowym. Choroba nie musi obejmować wyłącznie dolnych dróg oddechowych. Jeśli niemowlę ma katar, wydzielina spływająca z nosa jest główną przyczyną kaszlu. U niemowląt pojawia się problem z toaletą nosa, dlatego też kaszel będący powikłaniem kataru jest bardzo częsty.

Podrażnienie dróg oddechowych stymuluje komórki nabłonka oddechowego do produkowania wydzieliny, która pomaga wyłapywać cząsteczki konieczne do usunięcia z dróg oddechowych. Nadmierna produkcja tej wydzieliny powoduje, że kaszel staje się mokry, czyli produktywny. Innym typem kaszlu jest kaszel szczekający, który jest objawem podgłośniowego zapalenia krtani.

Kaszel u niemowlaka bez innych objawów

Kaszel u niemowlaka jest bardzo nieswoistym objawem, wobec czego lekarz przy rozpoznaniu musi sugerować się objawami mu towarzyszącymi, a także okolicznościami w których występuje.

Brak jakichkolwiek objawów sugeruje, że kaszel może być wynik podrażnienia dróg oddechowych dymem tytoniowym. Wystarczy wtedy wyeliminować czynniki drażniące. Jeśli np. kaszel wynika z suchego powietrza w pomieszczeniu, w którym dziecko śpi, można położyć mokry ręcznik na kaloryferze bądź postawić nawilżacz powietrza.

Niemowlaki mogą prezentować różne niecharakterystyczne objawy podczas ząbkowania. Jednym z nich może być również kaszel. Czasami ciężko stwierdzić, czy kaszel można przypisać ząbkowaniu, czy jest to wynik infekcji, jednak to właśnie intensywne ślinienie się może być powodem, dla którego dziecko kaszle.

Co na kaszel dla niemowlaka?

Mało jest preparatów na rynku dla niemowląt poniżej 3. miesiąca. Ilość substancji dopuszczona do stosowania wzrasta z każdym miesiącem życia dziecka. Część syropów można stosować powyżej 3. miesiąca, inne dopiero powyżej pół roku. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem jakiegokolwiek syropu na kaszel, nawet jeśli w aptece jest on dostępny bez recepty. Lekarz osłucha dziecko i wykluczy niepokojące zmiany w drogach oddechowych.

Na kaszel u niemowlęcia można zastosować specjalne maści do smarowania klatki piersiowej, ułatwiające oddychanie. Koniecznie warto wypróbować nebulizację, czyli inhalację z użyciem specjalnego aparatu – nebulizatora. Stosuje się najczęściej do tego sól fizjologiczną z dodatkiem kwasu hialuronowego.

Syropy na kaszel suchy i mokry dla niemowląt

Syropy stosowane na kaszel suchy hamują odruch kaszlu poprzez ośrodkowe lub obwodowe działanie. Syropy przeznaczone do leczenia kaszlu mokrego mają na celu ewakuowanie wydzielin z drzewa oskrzelowego. Większość z powyższych ma jednak zastosowanie dopiero po okresie niemowlęcym. Są na rynku środki działające równocześnie na kaszel suchy i mokry – najczęściej są to jednak wyciągi z ziół i roślin. Przykładem może być np. prospan zawierający wyciąg z liści bluszczu.