Kalina koralowa jest pięknym krzewem występującym naturalnie w polskim klimacie, dlatego z łatwością poddaje się uprawie. Może stanowić ozdobę ogrodów ze względu na swoje niezwykłe kwiaty i owoce.
Co to jest kalina koralowa?
Kalina koralowa jest gatunkiem krzewu z rodziny piżmaczkowatych, występującym w Europie i środkowo-zachodniej Azji. W Polsce jest bardzo pospolita, choć, ze względu na degradację środowiska, coraz rzadsza.
Krzew ten dorasta do 4 m wysokości i 2 m szerokości. Charakteryzują go ładne, naprzeciwległe, szeroko jajowate liście, które rozwijają się wiosną, niemal równocześnie z kwiatami. Te drugie są bardzo drobne, ale zebrane w duże (do 10 cm) i okrągłe baldachy. Późnym latem lub jesienią kalina koralowa wytwarza szkarłatnoczerwone, lśniące, okrągłe owoce, a jej liście przybierają taki sam odcień. Ze względu na efektowny wygląd liści, kwiatów i owoców jest cenionym krzewem ozdobnym.
Kalina koralowa była ważną rośliną dla większości ludów słowiańskich i pojawiała się w wielu ludowych podaniach czy pieśniach. Wykorzystywana była w tradycjach weselnych i pogrzebowych i symbolizowała młodość i niewinność. Stosowana była też przez zielarzy ze względu na swoje właściwości zdrowotne.
Kalina koralowa – zastosowanie lecznicze
Kalina koralowa była wykorzystywana jako substancja lecznicza już od starożytności, a naukowe opracowania opisujące jej działanie pojawiły się już w XIX w. Surowcami wykorzystywanymi w celach zdrowotnych są jej kora, kwiaty i owoce.
Zawiera liczne składniki czynne, w tym flawonoidy, garbniki, triterpeny, kumarynowce, olejek eteryczny, gorycze (viburnina), fitosterole (beta-sitosterol), alkohole fenolowe, flobafeny, kwas salicylowy, kwas walerianowy, pektyny, kwas mrówkowy, kwas octowy, kwas kaprylowy, viburnitol i żywice.
Kalina koralowa znalazła zastosowanie jako środek:
- przeciwskurczowy, przeciwbólowy i przeciwkrwotoczny – polecany przy bolesnych skurczach macicy podczas miesiączkowania;
- uspokajający – wykorzystywany w leczeniu nadmiernego pobudzenia nerwowego, drgawek i bezsenności;
- regulujący układ hormonalny kobiety – łagodzi bolesną menstruację, zapobiega poronieniom, zmniejsza dolegliwości związane z menopauzą, leczy endometriozę;
- na przeziębienia – działa odkażająco i łagodzi bóle gardła;
- antyoksydacyjny;
- poprawiający stan naczyń krwionośnych – stosowany w leczeniu krwawień z nosa, hemoroidów i żylaków;
- odtruwający;
- obniżający ciśnienie;
- moczopędny – przydatny w kamicy i zakażeniach dróg moczowych.
Kalina koralowa – zastosowanie w kuchni
Owoce kaliny koralowej mogą być wykorzystane do produkcji dżemów. Należy jednak pamiętać, iż nie wolno ich spożywać nie poprzedzając tego obróbką cieplną w wysokiej temperaturze, która unieszkodliwia zawarte w nich szkodliwe dla człowieka substancje. Uzyskane dżemy posiadają charakterystyczną goryczkę, dlatego nie każdemu smakują. Nie powinny ich też w większych ilościach spożywać dzieci, które mogą się zatruć.
Przygotowując dżem z kaliny koralowej, należy wygotować owoce, a następnie dodać cukier. Podczas tego procesu będzie się uwalniać nieprzyjemny zapach zjełczałego masła, gdyż surowiec ten zawiera duże ilości kwasu masłowego. Sam dżem nie będzie już potem tak pachnieć.
Kalina koralowa i jej uprawa
Kalina koralowa jest pięknym krzewem ozdobnym, który można hodować we własnym ogrodzie. Na wiosnę cieszy oczy rozłożystymi baldachami drobnym kwiatów, natomiast od jesieni do zimy ożywia ogród owocami.
Uprawa kaliny koralowej jest stosunkowo prosta, konieczne jest jednak wybranie dla niej odpowiedniego stanowiska. Wymaga ona żyznej, próchniczej ziemi o dużej wilgotności oraz dobrego nasłonecznienia.
Aby kalina koralowa zachowała ładny wygląd, konieczne jest regularnie wykonywane cięcie tego krzewu. Bez tego zabiegu nadmiernie się on rozrasta i traci estetyczny wygląd. Można go wykonać jesienią lub wczesnym latem – tuż po kwitnieniu. Osoby liczące na duże zbiory owoców powinny mieć jednak na uwadze, że nadmiernie przycinanie krzewu zmniejszy ich ilość.
Kalina koralowa – pozyskiwanie surowca
Od 2014 r. kalina koralowa nie jest objęta ochroną i pozyskiwanie z niej surowców leczniczych stało się o wiele prostsze. Powinno się je zbierać w pogodne dni, gdy będą suche.
Kora kaliny koralowej pozyskiwana jest najczęściej w okresie przedwiośnia – należy wybierać młode (nie starsze niż 3 lata) gałązki i delikatnie obierać je nożem, a uzyskany surowiec suszyć w temperaturze pokojowej, w przewiewnym miejscu. Kwiaty wystarczy zbierać i suszyć całe baldachy. Chcąc wykorzystać owoce, trzeba poddać je obróbce termicznej lub wykonać z nich nalewkę.
Bibliografia:
1. Saltan G., Süntar I., Ozbilgin S, i in., Viburnum opulus L.: A remedy for the treatment of endometriosis demonstrated by rat model of surgically-induced endometriosis, “Journal of Ethnopharmacology”, 193, 2016, s. 450–455.
2. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna: Kalina - Viburnum
3. Kalina koralowa. Uprawa, odmiany, przycinanie, pielęgnacja