Martwica kości piętowej jest w pełni wyleczalna, choć ma tendencje do nawracania, dlatego po procesie odbudowy kości zaleca się ścisłe przestrzeganie zaleceń profilaktycznych. Leczenie martwicy pięty uwzględnia wiele metod usprawniania zachowawczego – od rehabilitacji i zaopatrzenia ortopedycznego, przez ćwiczenia i domowe sposoby, aż po zabieg chirurgiczny.

Jałowa martwica kości piętowej

Martwica kości piętowej, zwana również chorobą Haglunda, to schorzenie z grupy jałowych martwic kości, czyli nekrozy struktur guza piętowego bez udziału drobnoustrojów i innych czynników wywołujących zakażenie. Do obumarcia kości piętowej dochodzi na skutek znacznego niedotlenienia i niedożywienia jej tkanek w wyniku miejscowego zaburzenia krążenia, na który wpływ mają uszkodzenia naczyń krwionośnych zaopatrujących dany obszar kości piętowej bądź stany zapalne ograniczające światło żył i tętnic. Martwica kości pięty może rozwijać się również w wyniku długotrwale kumulujących się przeciążeń sportowych w obrębie stopy oraz na skutek bezpośrednich urazów pięty upośledzających sieć krwionośną jej okolicy, a także u osób z predyspozycjami genetycznymi do chorób z grupy jałowych martwic kości. Dolegliwość zwykle dotyczy dzieci i młodzieży w wieku pokwitania, czyli w okresie skoków wzrostowych, gdzie równowaga procesów hormonalno-metabolicznych organizmu jest szczególnie narażona na wahania wydajności, a układ ruchu wysoce eksploatowany. Odpowiednio leczona martwica pięty u dzieci rokuje dobrze i może zaniknąć w ciągu kilkunastu miesięcy.

Zobaczcie, jak zadbać o stopy i jak leczyć haluksy:

Martwica pięty – objawy

Charakterystycznym objawem martwicy kości piętowej jest zniekształcenie tylno-górnej części guza kości piętowej, zwane ostrogą Haglunda, widoczne w badaniach obrazowych. Deformacja pięty rozwija się stopniowo, podobnie jak nasilenie dolegliwości bólowych i pozostałych objawów. Martwica pięty u dzieci i dorosłych rozpoczyna się w trakcie długotrwałego niedokrwienia kości, w przebiegu czego dochodzi do powolnego obumierania jej tkanek, ale jednocześnie stopniowej obudowy w miarę wydajności organizmu jako naturalna reakcja obronna organizmu na procesy destrukcyjne. W wyniku oddziałujących obciążeń z zewnątrz, np. podczas chodzenia, zrekonstruowane struktury guza kości piętowej ulegają niszczeniu i częściowej separacji od reszty kości, a słabe krążenie dodatkowo uniemożliwia regenerację, wywołując objawy towarzyszące ostrodze piętowej, m.in.:

• dolegliwości bólowe zlokalizowane na górno-tylnej krawędzi pięty, nasilające się przy zgięciu grzbietowym stopy, obciążeniach stopy oraz zakładaniu obuwia,
• utykanie w trakcie chodzenia,
• wyczuwalne zgrubienie na podeszwowej stronie pięty,
• obrzęk, zaczerwienienie.

Jałowa martwica kości piętowej ma tendencję do występowania obustronnego.

Martwica pięty – leczenie

Leczenie martwicy kości piętowej wykorzystuje m.in.:

• farmakoterapię przeciwbólową i przeciwzapalną, głównie w formie maści i miejscowych okładów, a w przypadku ostrego przebiegu dolegliwości z dodatkowym zapaleniem ścięgna Achillesa – zastrzyki sterydowe do jego kaletki,
• wszechstronną rehabilitację, wspierającą procesy tworzenia nowej sieci naczyń włosowatych oraz produkcję tkanki kostnej w miejscach ubytków, a także profilaktykę zapalenia ścięgna Achillesa oraz minimalizowanie nawrotów martwicy pięty,
• operacje chirurgiczne, czyli ostateczne leczenie zaawansowanej ostrogi piętowej Haglunda, polegające na usunięciu wyrostka kostnego i rekonstrukcji guza kości piętowej, przywracające prawidłową anatomię pięty i odpowiednie ustawienie stopy. Po zabiegu martwicy zalecana jest rehabilitacja usprawniająca, w tym ćwiczenia ruchowe,
• domowe sposoby uzupełniające leczenie objawowe (szczególnie w przypadku znacznych dolegliwości bólowych), takie jak kąpiele, odpoczynek, masaże lodem i zimne okłady.

Rehabilitacja pięty martwiczej

W trakcie przebiegu choroby zaleca się głównie odciążenie kończyny i bezwzględne ograniczenie aktywność ruchowej. Do tego celu wykorzystuje się powszechnie m.in.:

• wkładki ortopedyczne i profilowane zapiętki korygujące oś stopy, zapewniające amortyzację i odciążenie guza piętowego, stwarzając warunki do regeneracji tkanki kostnej i resorpcji, czyli wchłonięcia odseparowanego fragmentu guza,
• kule łokciowe odciążające całą kończynę dolną w przypadku znacznych zmian martwiczych, dla których profilowane obuwie nie jest wystarczający odciążeniem, a zmiany wykazują tendencję do postępu,
• ćwiczenia rozciągające ścięgno Achillesa oraz podeszwę stopy, ćwiczenia czynne stopy i stawu skokowego i podudzia,
• masaż stopy i podudzia,
• fizykoterapia, głównie ultradźwięki i fala uderzeniowa oraz laseroterapia.

Bibliografia:

T. Gaździk, Ortopedia i traumatologia, t. 1–2, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2009.

M. Borejko, Badanie radiologiczne w ortopedii, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1988.