Torbiele w głowie najczęściej rozpoznawane są przypadkowo, podczas procesu diagnostycznego w formie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Mimo że torbiele mogą rozwinąć się niemal na każdej strukturze mózgu, statystycznie najczęściej rozpoznawane są cysty szyszynki oraz pajęczynówki. Objawy obecności zmian w mózgu pojawiają się w momencie, gdy osiągną duże rozmiary i zaczynają uciskać struktury nerwowe.

Torbiel szyszynki

Torbiel w głowie zlokalizowana w szyszynce nie stanowi zagrożenia dla zdrowia lub życia. Jest nowotworem o łagodnym charakterze i nie daje przerzutów do żadnych innych organów. Sama szyszynka jest gruczołem odpowiedzialnym za wydzielanie melatoniny, która reguluje prawidłowy sen oraz cykl dobowy. W większości przypadków schorzenie to jest bezobjawowe. Torbiel szyszynki otoczona jest najczęściej komórkami nabłonka, a w jej wnętrzu znajdują się makrofagi, leukocyty oraz limfocyty. Etiologia powstania torbieli na szyszynce w dalszym ciągu nie jest w pełni poznana. Według statystyk najczęściej pojawiają się u młodych dziewcząt, które rozpoczynają proces dojrzewania płciowego. Naukowcy podejrzewają, iż w tym okresie tkanka budująca szyszynkę ulega wielu przekształceniom i wówczas pojawiają się zmiany na ich strukturze. Jak już wcześniej wspomniano, przebieg tego schorzenia zazwyczaj jest bezobjawowy. Jeśli jednak torbiel osiągnie duże rozmiary (6 centymetrów lub więcej), zaczyna uciskać sąsiadujące tkanki, co może wywołać następujące symptomy: bóle głowy utrzymujące się pomimo zażycia środków przeciwbólowych; długotrwałe i uciążliwe migreny, które mogą trwać nawet do 72 godzin; zaburzenia miesiączkowania; naprzemienna utrata i przybieranie na wadze; zaburzenia snu takie jak bezsenność, częste wybudzanie, zaburzenia widzenia, oczopląs lub nagłe pojawienie się zeza.

Leczenie torbieli szyszynki w przypadku bezobjawowego przebiegu polega na stałej obserwacji zmiany i kontroli średnio co trzy miesiące. Jeśli jednak objawy są uciążliwe, nasilają się, a rozmiar torbieli rośnie, niekiedy lekarz prowadzący podejmuje decyzję o chirurgicznym usunięciu zmiany, ponieważ leczenie objawowe może okazać się niewystarczające. Dlatego tak istotne jest, aby osoba chora informowała lekarza prowadzącego o jakichkolwiek zmianach w organizmie, nawet jeśli wydają się nieistotne. Mogą one bowiem świadczyć o rozrastaniu się torbieli na dalsze sąsiadujące tkanki.

Torbiel pajęczynówki

Pajęczynówka znajduje się między oponami twardą i miękką, stanowi jedną z trzech opon mózgowo-rdzeniowych. Podobnie jak w przypadku torbieli szyszynki, większość przypadków ma przebieg bezobjawowy. Przyczyny rozwoju zmian pajęczynówki dzielą się na pierwotne i wtórne. Pierwotne związane są z zaburzeniami rozwoju, do których doszło w okresie zarodkowym. Najprawdopodobniej wiąże się to z nadmiernym i nieprawidłowym gromadzeniem się płynu mózgowo-rdzeniowego wewnątrz czaszki. Natomiast wtórne przyczyny to przede wszystkim urazy mechaniczne oraz stany zapalne struktur mózgowych.

Istnieją trzy hipotezy dotyczące mechanizmu powstawania tych torbieli, jednak żadna z nich nie została poparta dowodami naukowymi, to obecnie jedynie teorie. Niewielkie torbiele nie dają żadnych symptomów. Średniej wielkości objawiają się ogólnym osłabieniem, sennością, zawrotami i bólami głowy. Zazwyczaj są ignorowane i mylone z przeziębieniem, przemęczeniem lub infekcją. Natomiast zmiany o dużych rozmiarach stanowią poważne niebezpieczeństwo i są groźne dla zdrowia. Do najczęstszych objawów należą: wzrost ciśnienia śródczaszkowego oraz tętniczego krwi; zaburzenia słuchu, mowy oraz wzroku (najbardziej charakterystyczny symptom); napady padaczkowe; halucynacje; zaburzenia zachowania; niekontrolowane ruchy ciała; wodogłowie; bezdechy senne oraz zaburzenia równowagi.

Leczenie torbieli pajęczynówki uzależnione jest od jej rozmiarów. Małe zmiany nie wymagają leczenia, a jedynie okresowej, specjalistycznej obserwacji. W przypadku zmian średniej wielkość wdrażane jest leczenie objawowe w formie farmakoterapii, którą indywidualnie dobiera lekarz prowadzący. W momencie, gdy torbiel pajęczynówki osiągnie zbyt duże rozmiary, konieczne staje się jej usunięcie. Możliwe jest to za pomocą operacji, laseroterapii, drenażu oraz endoskopii.

Zobacz film: Skąd się bierze ból głowy

Bibliografia:

1. Krzakowski M., Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych, Gdańsk 2011.

2. Pazdur R., Wagman L., Camphausen K., Hoskins W., Nowotwory złośliwe – postępowanie wielodyscyplinarne, Lublin 2012.

3. Meder J., Aktualne zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w onkologii, Warszawa 2011.