Zaburzenia nerwicowe stanowią niejednorodną grupę chorób. Mogą dawać objawy somatyczne, ale też przejawiać się zaburzeniami funkcji poznawczych i emocji. Specjaliści wymieniają różne rodzaje nerwic. W klasyfikacji ICD-10 podzielono je na zaburzenia lękowe, w tym w postaci fobii, obsesyjno-kompulsyjne, dysocjacyjne, występujące pod postacią somatyczną oraz reakcje na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne.

Nerwica – rodzaje w ICD-10

W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) wymienione zostały takie rodzaje nerwic:

A. Zaburzenia lękowe w postaci fobii – źródło lęku stanowią określone sytuacje lub obiekty niebędące obiektywnie niebezpieczne. Mimo iż chory świadomy jest irracjonalności swoich obaw, to unika czynników, które mogłyby je wyzwolić. Niekiedy same wyobrażenia źródła lęku powodują psychiczny dyskomfort, a nawet pełną reakcję lękową. Do grupy zaburzeń lękowych w postaci fobii zalicza się: agorafobię, izolowane postacie fobii (np. klaustrofobię, akrofobię), fobie społeczne. Ten rodzaj nerwic objawia się m.in.:

• a. obsesjami (uporczywie powracającymi myślami czy wyobrażeniami);

• b. kompulsjami (niechcianymi, uporczywymi i niedającymi się opanować natręctwami ruchowymi);

• c. ruminacjami (obsesyjnymi myślami charakteryzującymi się wątpliwościami odnośnie do faktu i jakości wykonanych czynności);

• d. atakami paniki (nagle pojawiającymi się, z uczuciem przerażenia i objawami somatycznymi, jak np. ból w klatce piersiowej, spłycenie oddechu, palpitacje serca, zawroty głowy).

B. Inne zaburzenia lękowe – wymienia się tutaj m.in.:

• a. zaburzenia lękowe z napadami lęku (epizodyczny lęk napadowy);

• b. zaburzenia uogólnione;

• c. zaburzenia mieszane;

• d. zaburzenia depresyjne.

Inne zaburzenia lękowe charakteryzują się występowaniem lęku nieograniczającego się do konkretnej sytuacji. W przypadku epizodycznych lęków napadowych występują częste, trwające kilka czy kilkadziesiąt minut, ataki silnego lęku, którym towarzyszą objawy somatyczne, np.: duszność, kołatanie i ból serca, uczucie zagrożenia. Z kolei w zaburzeniach lękowych uogólnionych stwierdza się stały, uporczywy lęk. Opisuje się go jako uczucie niepokoju, zagrożenia, zamartwianie się. Towarzyszą mu m.in. zaburzenia snu, zaburzenia wegetatywne, np. tachykardia (przyspieszony rytm serca), problemy z koncentracją.

Zobacz  także: Psychoza maniakalno-depresyjna – objawy, przyczyny i leczenie

C. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – charakteryzują się występowaniem:

• a. natrętnych myśli – wyobrażeń, idei, impulsów do działania, pojawiających się w sposób stereotypowy. W większości przypadków są one przykre dla chorego, który stara się im bezskutecznie przeciwstawić;

• b. przymusowych zachowań – rytuałów, wielokrotnie powtarzanych czynności. Podejmowane są w celu zapobiegania zdarzeniom, które zdaniem chorego nastąpiłyby, gdyby zaniechał ich wykonania.

D. Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne – czynniki przyczynowe stanowią silnie stresujące wydarzenie lub zmiana życiowa, których konsekwencją była ostra reakcja na stres albo zaburzenia adaptacyjne, powstałe w wyniku trudności z przystosowaniem się do nowych okoliczności życiowych. Zaburzenia uniemożliwiają skuteczne radzenie sobie w różnych sytuacjach, w związku z czym pojawiają się trudności w funkcjonowaniu społecznym. Wymienia się wśród nich m.in. ostrą reakcję na stres, zaburzenie stresowe pourazowe lub adaptacyjne.

Jak leczyć nerwice? Dowiesz się tego z filmu:

E. Zaburzenia dysocjacyjne:

• a. odłączenie jednostki od siebie (zmiany w pojęciu tożsamości);

• b. odłączenie jednostki od otoczenia (zmiany w pojmowaniu świata zewnętrznego);

• c. brak integracji między procesami umysłowymi;

• d. całkowita lub częściowa amnezja.

Zaburzenia te charakteryzują się utratą prawidłowej integracji między poczuciem tożsamości, wspomnieniami, kontrolą ruchów ciała, wrażeniami czuciowymi. Typowe jest dla nich rozłączenie normalnie zintegrowanych ze sobą funkcji, czyli tożsamości, percepcji, świadomości, pamięci.

F. Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną – typowe dla nich są objawy somatyczne mimo braku organicznych lub czynnościowych podstaw ich pojawienia się. Wśród nich wymienia się m.in. uporczywe bóle psychogenne, zaburzenia somatyzacyjne lub hipochondryczne.

Zobacz także: Psychiczne i somatyczne objawy depresji – kryteria diagnostyczne

Nerwica – rodzaje i ich objawy

Specjaliści wymieniają wiele rodzajów nerwic, różniących się objawami i źródłem pochodzenia. Oto wybrane przykłady omówione przez polskiego psychiatrę Antoniego Kępińskiego:

A. Nerwica neurasteniczna – objawia się poczuciem zmęczenia, nieadekwatnym do panującej sytuacji. Wymienia się postaci:

• a. hiposteniczną, przejawiającą się ogólnym osłabieniem, zwiększoną męczliwością psychofizyczną;

• b. hipersteniczną, charakteryzującą się rozdrażnieniem i nadmierną pobudliwością.

Objawem typowym dla nerwicy neurastenicznej jest spowolnienie procesów poznawczych, np. łatwa dekoncentracja, kłopoty z pamięcią, rozkojarzenie.

Zobacz także: Jak radzić sobie z nerwicą? Terapia i inne sposoby walki z chorobą

B. Nerwica depresyjna – objawia się smutkiem, zahamowaniem psychoruchowym, apatią, niezadowoleniem, przygnębieniem.

C. Nerwica anankastyczna – przejawia się przymusem wykonywania określonych czynności i natarczywymi myślami.

Bibliografia:

1. A. Bilikiewicz, S. Pużyński, J. Wciórka, J. Rybakowski, Psychiatria. T. 2, Urban & Partner, Wrocław 2011.

2. R.E. Hales, S.C. Yudofsky, G.O. Gabbard, Psychiatria. Tom II, MediPage, Warszawa 2012.

3. A. Nitka-Siemińska, Zaburzenia lękowe – charakterystyka i zasady leczenia, [w:] „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2014, 8(1), s. 37–43.