Szumy uszne to nieprzyjemne wrażenia dźwiękowe, odbierane w jednym uchu lub obu uszach, za które nie odpowiada bodziec akustyczny znajdujący się w otoczeniu. Szacuje się, że czasowo lub stale występują u 15–20% osób dorosłych. Prawdopodobieństwo ich pojawienia się wzrasta z wiekiem. Wywołane mogą być przez rozmaite czynniki. W wielu przypadkach nie udaje się ustalić przyczyny szumu w uszach, co znacznie utrudnia wybór terapii.

Jakie mogą być przyczyny szumów usznych?

Szumy uszne definiuje się jako przykre, uciążliwe wrażenie dźwiękowe, niemające źródła w otoczeniu, o endogennym pochodzeniu. Pojęcie szumów usznych ma jednak charakter umowny, gdyż mogą się one objawiać jako np. gwizd, szum, dzwonienie, pisk, syczenie, pulsowanie, szmer, tykanie. Doskwierają stale lub okresowo. Zmianie może ulec ich nasilenie lub brzmienie. Dolegliwość przyczynia się do zaburzeń koncentracji, bólu głowy, bezsenności, pogorszenia rozumienia mowy, wyczerpania, zmęczenia. Szumy o wysokim natężeniu i utrzymujące się przed długi czas mogą doprowadzić do depresji.

Najprawdopodobniej do szumienia w uszach dochodzi na skutek nieprawidłowego funkcjonowania ślimaka, składającego się z zewnętrznych i wewnętrznych komórek rzęsatych. Struktury te odbierają i przesyłają do mózgu usłyszane dźwięki, które zostają w nim zinterpretowane i zrozumiane. Zaburzona praca komórek ślimaka sprawia, że reagują one tak samo podczas napływającego z otoczenia dźwięku, jak w ciszy. W konsekwencji tego do mózgu wysyłane są spontaniczne sygnały.

Co jest przyczyną szumu w uszach?

Specjaliści wymieniają wiele rozmaitych przyczyn szumów usznych. Jednak w ponad połowie przypadków nie dochodzi do rozpoznania podłoża choroby. Najbardziej znane czynniki to: niedosłuch, uraz okolicy głowy i kręgosłupa szyjnego, stan po operacji ucha środkowego, zaleganie woskowiny. Dużą rolę w rozwoju szumu usznego odgrywają: infekcje górnych dróg oddechowych, uszkodzenia w obrębie mięśni żwaczy, zaburzenia w stawach skroniowo-żuchwowych, przesuwające się ciało obce w uchu zewnętrznym, np. owad. Szumy mogą towarzyszyć: alergii, robaczycom, zaburzeniom hormonalnym, chorobom psychiatrycznym, cukrzycy.

Czynnikami przyczyniającymi się do szumu w uchu mogą być:

• choroba Ménière’a – schorzenie spowodowane nadmiernym gromadzeniem się i wzrostem ciśnienia endolimfy w błędniku. Szumowi w uszach towarzyszą nudności, wymioty, zawroty głowy, oczopląs, postępująca utrata słuchu,
• niedokrwistość,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• choroby demielinizacyjne, w tym zwłaszcza stwardnienie rozsiane,
• przewodzenie szmerów od serca i tętniaka,
• wady rozwojowe naczyń włosowatych – malformacja tętniczo-żylna to nieprawidłowe połączenia między tętnicami i żyłami. Powstały przez nie szum w uszach ma przeważnie charakter jednostronny,
• konflikt naczyniowo-nerwowy lub uraz nerwu VIII,
• nerwiak lub zapalenie nerwu słuchowego,
• otoskleroza – choroba polegająca na przebudowie błędnika kostnego, w konsekwencji czego dochodzi do ograniczenia ruchomości strzemiączka, prowadzącego do postępującego niedosłuchu przewodzeniowego.

Nie bez znaczenia w rozwoju szumów usznych są szkodliwe czynniki zewnętrzne, jak tlenek węgla, alkohol, nikotyna oraz starzenie się narządu słuchu (zwykle zaczyna się od około 60. roku życia).

Szum w uszach - inne przyczyny

Możliwą przyczyną szumu w uszach jest nadciśnienie tętnicze. Wówczas nieprzyjemnym objawom akustycznym towarzyszy pulsowanie w uchu i nasilający się po wysiłku fizycznym ból z tyłu głowy. Kolejnym determinantem szumienia w uszach bywa ekspozycja na hałas (zwłaszcza impulsowy). Do urazu akustycznego dochodzi zwłaszcza na skutek pracowania w hałaśliwym otoczeniu lub słuchania głośnej muzyki (szczególnie przez słuchawki).

Do szumu w uszach przyczynić się może chroniczny stres. W tym przypadku dolegliwość nasila się wieczorem, powodując problemy z zasypianiem. Czynnikiem sprawczym okazać się mogą drgania sztywnych, miażdżycowych tętnic. Rozrost blaszek miażdżycowych w naczyniu krwionośnym sprawia, że krew przepływa ze zdwojoną siłą. Wywołany przez to szum w uszach odczuwany jest silniej po wysiłku fizycznym czy intensywnym, męczącym dniu.

Do powstania tej uciążliwej przypadłości predysponować może zażywanie niektórych leków, w tym np.: indometacyny, kwasu acetylosalicylowego, erytromycyny, chininy, aminoglikozydów, chlorochiny, diuretyków pętlowych, chinidyny, cisplatyny. Jeśli stosowanie farmaceutyku daje takie niepożądane objawy, warto z lekarzem zastanowić się nad zmianą leku lub zmniejszeniem dawki.

Inną przyczyną szumu usznego może okazać się nadczynność tarczycy. W wyniku choroby we krwi krąży dużo hormonów, które pobudzają układ krwionośny do intensywnej pracy. W konsekwencji dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi i przyspieszenia tętna. Stan ten określa się mianem krążenia hiperkinetycznego. Przepływająca intensywnie krew w okolicach skroni wywołuje objawy akustyczne.

Zobacz film: Słuch dziecka

Bibliografia:

1. J. Tatoń, A. Czech, Diagnostyka internistyczna, PZWL, Warszawa 2005.

2. F. Kokot, Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych, PZWL, Warszawa 2005.

3. P. Bull, Wykłady z otolaryngologii, Via Medica, Gdańsk 1999.

4. M. Kozak, M. Chruściel-Nogalska, H. Ey-Chmielewska, Szumy uszne, diagnostyka i terapia na podstawie wybranego piśmiennictwa – doniesienia wstępne, [w:] „Dental Forum”, 2014, 2(XLII), s. 85–88.

5. J.A. Henry, T.L. Zaugg, P.J. Myers i wsp., Wstępne różnicowanie szumu usznego, [w:] „Medycyna po Dyplomie”, 2011, 20(3), s. 110–116.