Przebiegające w obrębie głowy nerwy czaszkowe odpowiadają m.in. za odbiór wrażeń zmysłowych, pracę mięśni twarzy oraz funkcje gruczołów wydzielniczych. Nerw odwodzący w klasyfikacji jest szóstym nerwem czaszkowym i położony jest w prawej i lewej półkuli mózgu.

Nerw odwodzący

Nerw odwodzący to VI nerw czaszkowy odpowiedzialny za funkcje ruchowo-czuciowe unerwionych tkanek. Włókna ruchowe nerwu odwodzącego unerwiają mięśnie proste boczne gałki ocznej. Nerw odwodzący po wyjściu z mózgowia kieruje się do szczeliny oczodołowej górnej, gdzie rozchodzi się na małe gałązki nerwowe i wnika do mięśni gałek ocznych, odpowiadając za ich prawidłowe ustawienie w oczodołach i pracę pod kątem poruszania się na boki.

Przebieg nerwu odwodzącego z ujścia do miejsca docelowego jest stosunkowo długi w swym odcinku wewnątrzczaszkowym ze względu na rozbudowaną budowę mózgowia, liczne jego bruzdy i zatoki, tkanki i narządy wewnętrzne czaszki. Mimo iż nerw odwodzący ma stosunkowo dużą sprężystość, narażony jest na uszkodzenia, szczególnie mechaniczne.

Nerw odwodzący może pełnić funkcje czuciowe ze względu na połączenie włókien czuciowych od nerwu ocznego w oczodole lub nie występować w ogóle, wówczas funkcje nerwu odwodzącego przejmują gałązki nerwowe nerwu okoruchowego.

Z filmu dowiecie się, jakie są funkcje układu nerwowego:

Za co odpowiada nerw odwodzący?

Nerw odwodzący VI odpowiedzialny jest za pracę mięśni gałek ocznych oraz odbiór wrażeń zmysłowych wzroku. Nerw odwodzący należy do grupy nerwów gałkoruchowych unerwiających mięsień prosty boczny gałki ocznej, wykonujących ruch gałki do boku, czyli odwodzenia.

Uszkodzenie nerwu odwodzącego może wiązać się z porażeniem mięśni i zaburzeniem funkcjonowania narządu, za którego funkcje ruchowo-czuciowe jest odpowiedzialny. Zaburzenie funkcji nerwu odwodzącego objawia się nieprawidłowym ustawieniem gałki ocznej. Ustawienie gałki ocznej zależy od kierunku i nasilenia porażenia nerwu. Oko pacjenta z zaburzeniem funkcji nerwu odwodzącego podczas spojrzenia w kierunku bocznym pozostaje w pozycji „na wprost”, natomiast w sytuacji „spoczynkowej”, bez patrzenia w boki, uszkodzenie nerwu odwodzącego powoduje zeza zbieżnego oka.

Uszkodzenie nerwu odwodzącego

Uszkodzenie nerwu odwodzącego wiąże się z osłabieniem mięśnia prostego bocznego i tym samym wywołuje zaburzenia funkcji, za jakie jest odpowiedzialny. Uszkodzony nerw odwodzący występuje zazwyczaj po jednej stronie głowy, rzadko notuje się obustronne uszkodzenia.

Uszkodzenia nerwu odwodzącego należą do grupy chorób pochodzenia nerwowego. Są to neuropatie okoruchowe o charakterze porażenia lub niedowładu mięśni gałkoruchowych.

Do uszkodzenia nerwu odwodzącego najczęściej dochodzi w wyniku:

• wzrostu ciśnienia śródczaszkowego przez np. guzy, tętniaki
  
• zaburzeń naczyniowych, np. krwotoku podpajęczynówkowego, niedokrwienia, zakrzepu zatoki jamistej, zespołu szczeliny oczodołowej
  
• wieloogniskowego zapalenia nerwów
  
• przebiegu cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, zapalenia tętnic, zapalenia opon mózgowych, stwardnienia rozsianego, bezpośredniego nacieku nowotworowego na nerw
  
• zakażeń wirusowych
  
• zespołu Gradenigo i zespołu Tolosy-Hunta
  
• przebiegu urazów czaszkowo-mózgowych, np. w złamaniach podstawy czaszki.
  

Występują również przypadki uszkodzenia nerwu odwodzącego, którego przyczyny nie są znane lub trudne do zdiagnozowania. Określa się je wówczas idiopatycznymi przyczynami uszkodzenia.

Nerw odwodzący – mechanizm uszkodzenia

Nerw odwodzący może ulec uszkodzeniu bezpośrednio w wyniku urazu lub wtórnie na skutek zablokowania jego funkcji polegającej głównie na ucisku fragmentu nerwu przez obrzęki, guzy czy zatory, ograniczenie przepływu impulsów nerwowych i upośledzenie prawidłowego funkcjonowania gałki ocznej.

W przypadku mechanicznego urazu nerwu odwodzącego nagłe przemieszczenie się pnia mózgu w momencie urazu powoduje gwałtowny wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego, naprężenie nerwu i uderzenie nerwu o podstawę czaszki. Mechaniczne uszkodzenie nerwu odwodzącego może nastąpić w wyniku wyrwania jego korzeni z pnia mózgu, uszkodzenia trakcyjnego, stłuczenia lub przerwania nerwu przez odłamy kości czaszki.

Uszkodzony nerw odwodzący – objawy

Objawy uszkodzenia nerwu odwodzącego występują tylko po stronie upośledzenia jego funkcji. Symptomy neuropatii okoruchowej to przede wszystkim ograniczenia ruchomości gałki ocznej lub brak ruchu oka w bok, czyli doskroniowo. Ponadto rozwija się zez zbieżny obciążonego oka, podwójne widzenie z rozchodzeniem się obrazów, tzw. Diplopia, najsilniej objawiająca się podczas patrzenia w bok po stronie porażenia nerwu. Obserwuje się również wyrównawcze ustawienie głowy, polegające na skręceniu głowy w stronę uszkodzonego nerwu.