Na ogół wyróżnia się dwa rodzaje choroby zwyrodnieniowej: pierwotną (przyczyny nie są znane, i wtórną (przyczyną może być uraz lub choroba lub inne nieprawidłowości prowadzące do upośledzenia funkcji kolana). W przypadku zwyrodnienia stawu kolanowego najczęściej mamy do czynienia z tą pierwszą. Kolana są szczególnie narażone na rozwój artrozy, bo to właśnie na nich opiera się prawie cała masa ciała.

Zwyrodnienie stawu kolanowego

O gonartrozie mówimy wtedy, gdy dochodzi do niszczenia tkanki chrzęstnej i kostnej stawu kolanowego. Schorzenie zaczyna się w momencie, kiedy tkanka chrzęstna szklista, wyścielająca powierzchnię stawu, zaczyna się od niego odrywać. Jej wolne fragmenty unoszą się w płynie stawowym, powodując ból i obrzęk. By utrzymywanie ciężaru ciała było wciąż możliwe mimo degeneracji, staw zwiększa swoją powierzchnię. Efektem są powstające wokół stawu kostne narośle. Czasem jednak wyrastają one również wewnątrz stawu, przyczyniając się do dalszych podrażnień.

Zobacz także: Ból kolana przy zginaniu – jakie są przyczyny, co oznacza i jak leczyć?

Ból towarzyszący zwyrodnieniu stawu kolanowego nie pojawia się od razu. Pierwsze objawy mogą wydawać się błahe, dlatego pacjenci często je bagatelizują. Są to m.in.: poranna sztywność stawu, trudności przy prostowaniu nóg i kucaniu, obrzęk i rozgrzanie stawu po wysiłku, wyczuwalne ręką trzeszczenie. Wystąpienie bólu świadczy o tym, że choroba ulega progresji. Ból jest odczuwalny szczególnie podczas schodzenia ze schodów. Obejmuje staw kolanowy i górną część podudzia. Kolana dotknięte zwyrodnieniem mogą robić się szpotawe lub koślawe.

Zobaczcie, czy można zrobić przeszczep rzepki? Odpowiedź na filmie:

Zwyrodnienie stawu kolanowego może skutkować zanikiem mięśnia czworogłowego uda, zmianami przyczepów mięśni oraz zapaleniami kaletki gęsiej stopki.

Rozwojowi gonartrozy sprzyjają takie czynniki, jak:

• nadwaga lub otyłość,
  
• przeciążenia powodowane ciężką pracą lub intensywną aktywnością fizyczną,
  
• siedzący tryb życia,
  
• cukrzyca,
  
• przewlekłe stany zapalne stawów,
  
• niedoczynność tarczycy.
  

Zwyrodnienie stawu kolanowego może też być spowodowane infekcjami lokalizującymi się bezpośrednio w stawie.

Zwyrodnienie stawu kolanowego – leczenie

By zdiagnozować zwyrodnienie stawu kolanowego, konieczne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego i badania ultrasonograficznego (USG). Lekarz może też posiłkować się tomografią komputerową i rezonansem magnetycznym.

W leczeniu farmakologicznym zwyrodnienia stawu kolanowego wykorzystuje się leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Zdarza się, że przy gonartrozie konieczne jest odciągnięcie płynu z kolana, czyli wykonanie punkcji. Choremu podaje się też w formie zastrzyku glikokortykosteroidy lub kwas hialuronowy. Konieczne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, dlatego niezbędna może się okazać zmiana diety. Ból i stany zapalne pomaga zwalczyć również rehabilitacja. Stosuje się w niej laseroterapię, elektroterapię, magnetoterapię, krioterapię oraz ćwiczenia. Zabiegi pozwalają też odzyskać prawidłową ruchomość stawu.

Zobacz także: RTG kolana – na czym polega badanie i co wykrywa?

Kiedy gonartroza jest już zaawansowana, a zmiany zachodzące w stawie uniemożliwiają normalne funkcjonowanie, pacjentom zaleca się operację. Najczęściej wykonuje się artroskopię. Umożliwia ona usunięcie oderwanych fragmentów chrząstki szklistej. Czasami podczas artroskopii wykonuje się też małe odwierty w miejscach niewielkich, ale głębokich ubytków. Pozwala to wydostać się na zewnątrz krwi szpikowej, która podczas krzepnięcia przekształca się w chrząstkę włóknistą. Oprócz tego wykonuje się też zabiegi usuwania innych nieprawidłowości w obrębie kończyn dolnych, takie jak:

• rekonstrukcja więzadeł stawu kolanowego,
  
• korekta zaburzeń osi kończyny dolnej,
  
• korekta przesuniętej rzepki.
  

Kiedy leczenie farmakologiczne i zabiegi nie przynoszą efektów, lekarze mogą zaproponować alloplastykę stawu kolanowego, czyli zastąpienie stawu kolanowego endoprotezą.

Zwyrodnienie stawu kolanowego – ćwiczenia

Ćwiczenia są nieodłącznym elementem rekonwalescencji pacjenta, jeżeli zwyrodnienie stawu kolanowego było leczone operacyjnie. Zaleca się je jednak także na wcześniejszych stadiach rozwoju gonartrozy, by spowolnić chorobę.

Tuż po operacji stawu kolanowego nie wolno obciążać. Dobrze jest wtedy wykonywać ćwiczenia izometryczne, czyli polegające na napinaniu mięśni bez poruszania stawu. By odbudować masę i siłę mięśniową, zaleca się elektrostymulację. Na późniejszych etapach dołącza się rozciąganie, trening wytrzymałościowy, siłowy oraz ćwiczenia koordynacji. Do rehabilitacji warto włączyć też jazdę na rowerze stacjonarnym. Wykonywanie ćwiczeń przy gonartrozie pomaga ponadto w utrzymaniu właściwej wagi.

Jak sobie radzić z bólem kręgosłupa? Zobaczcie: