Czosnek ma wiele właściwości leczniczych, ale jeśli zostanie przekroczona jego dzienna zalecana porcja, może wywoływać skutki uboczne, np. ból brzucha, zgagę lub wzdęcia. Istnieje także grupa osób, która nie powinna go spożywać, m.in. osoby z chorobami wątroby.

Czosnek pospolity – co to za roślina? Jaki jest jej skład?

Czosnek pospolity (łac. Allium sativum) to bylina wieloletnia mająca wiele walorów odżywczych, takich jak witaminy i składniki mineralne. Ponadto roślina ta już od starożytności stosowana była także jako środek leczniczy. Liczący prawie 5 tys. lat czosnek pochodzi według badaczy z regionów górskich Azji Środkowej – obecnie jednak rośnie praktycznie wszędzie, ma wiele typów i odmian. Kwitnie od lipca do sierpnia, z kolei jego główki zbiera się we wrześniu i październiku. Składa się z podziemnej cebuli, która zbudowana jest z licznych małych cebulek (potocznie zwanych ząbkami) otoczonych białymi łuskami. Wyrasta z niej łodyga, która następnie wydaje pochwiaste liście. Latem na jej szczycie pojawia się różowo-biały kwiatostan, a później owoc – torebka. Zebrane główki czosnku spożywa się zarówno na surowo, jak i po obróbce. Surowiec ten ma wyjątkowe walory smakowe i zapachowe. 

Czosnek pospolity w swoim składzie posiada olejek eteryczny zawierający allinę i skordyninę. Pierwsza z nich po przekrojeniu główki ulega rozpadowi do allicyny – to właśnie dzięki niej czosnek posiada swój charakterystyczny zapach. Ponadto roślina zawiera również: flawonoidy, witaminy z grupy B, adenozynę, cukry, pektyny, związki śluzowe i sole mineralne (związki wapnia, żelaza, magnezu, selenu i fosforu).

Czosnek pospolity – właściwości. Na co pomaga?

Czosnek to naturalny antybiotyk. Ma wiele właściwości leczniczych, które znane były już w starożytności. Nie tylko zwiększa odporność, ale również ułatwia odkrztuszanie wydzieliny, zmniejsza duszności, działa napotnie, niweluje ból gardła, a także inne objawy przeziębienia i grypy. Pomaga również podczas zapalenia gardła, krtani, oskrzeli, a także innych infekcji górnych dróg oddechowych. Ponadto czosnek ma właściwości przeciwgrzybicze i bakteriobójcze – hamuje rozwój bakterii, a przy tym nie niszczy flory bakteryjnej, działa na grzyby, pierwotniaki, a także pomaga podczas biegunek bakteryjnych. 

Czosnek stosuje się także na pasożyty (w tym jelitowe, owsiki, glistę ludzką, tasiemca, lamblię) – zaleca się używanie go podczas walki z owsikami, do dezynfekcji dróg moczowych, a także profilaktycznie u osób starszych. Dodatkowo czosnek obniża ciśnienie tętnicze krwi. Dzięki temu zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru mózgowego bądź zawału serca. Ponadto wpływa korzystnie na napięcie mięśni gładkich w naczyniach. 

A jak działa czosnek na cholesterol? Dzięki temu, że poprawia przemianę tłuszczów i zapobiega odkładaniu złogów cholesterolu w ścianach naczyń, działa przeciwmiażdżycowo. Warto jednak podkreślić, że według dotychczasowych badań przyczynia się on do obniżenia „złego” cholesterolu w niewielkim stopniu. Działa korzystnie na wątrobę i żołądek. Pobudza te organy do pracy, co z kolei przekłada się na wytwarzanie soków i wspomaga trawienie. Dlatego też mówi się, że czosnek korzystnie wpływa na odchudzanie. Oprócz tego pomaga również w dolegliwościach i stanach chorobowych związanych z układem pokarmowym. Jest stosowany podczas nieżytu żołądka bądź w stanach upośledzenia wytwarzania żółci. Ponadto używany jest na rany. Czosnek pospolity znajduje zastosowanie w stanach, gdy skóra jest podrażniona, występują trudno gojące się rany, odleżyny, ropnie lub czyraki.

Jak jeść czosnek? Czy surowy czosnek szkodzi?

Czosnek pospolity można spożywać na wiele sposobów. Najczęściej stosuje się go w postaci posiekanych lub roztartych świeżych ząbków, które następnie poddaje się obróbce termicznej i dodaje do potrawy. Można korzystać także z jego suszonej bądź granulowanej postaci. Najczęściej jednak stosuje się czosnek surowy, który nie szkodzi, a wręcz przeciwnie – zachowuje najwięcej wartości odżywczych i leczniczych. Oprócz tego, że dodaje się go do wielu zup, sałatek i dań mięsnych, to stosuje się go również w formie soku, nalewki oraz syropu.

Czosnek – przeciwwskazania i skutki uboczne. Czy wszyscy mogą go jeść?

Czosnek pospolity jest rośliną bezpieczną, jednak po zastosowaniu dawki większej niż zalecana (tj. 2 ząbki dziennie), mogą pojawić się skutki uboczne. Nadmiar czosnku powoduje objawy, takie jak: ból brzucha, zgaga, wzdęcia, zaczerwienienie skóry oraz podrażnienie żołądka.

Nie każdy może stosować czosnek w diecie. Nie powinny spożywać go osoby z ostrym nieżytem żołądka i jelit, chorobami wątroby, a także nasiloną hipotonią. Nie zaleca się też stosowania jego dużej ilości osobom z niskim ciśnieniem krwi i chorobą zakrzepową. Wbrew powszechnym opiniom, nie ma przeciwwskazań do spożywania czosnku przez kobiety w ciąży i karmiące, jednak powinno się zachować zdrowy rozsądek i spożywać go w umiarkowanych ilościach (max 2 ząbki dziennie).

Bibliografia:

1. Czosnek pospolity

2. Agnieszka Sawicka, Czosnek pospolity (Allium sativum L.) – cenna roślina przyprawowo-lecznicza