Jaggery, goor (lub gur), panela – to nazwy określające ten sam produkt. Jest nim nierafinowany cukier palmowy, wytwarzany głównie w Azji oraz w Ameryce Południowej. Jego głównym producentem są Indie, gdzie jaggery stanowi rodzaj tradycyjnego słodziku. Choć w Polsce rzadko stosuje się go jako zamiennik cukru, warto przyjrzeć się mu nieco bliżej. Zaletą jaggery jest ciekawy smak, ale również wartość odżywcza.

Jak wytwarza się jaggery?

W różnych krajach jaggery występuje pod innymi nazwami. W Indiach znany jest jako gur, w Pakistanie – desi, na Sri Lance – hakuru, w Tajlandii – naam taan oi, w Japonii – kokuto, w Meksyku – piloncillo, a w krajach Ameryki Południowej i Środkowej – panela. Na czym jednak polega produkcja tego wyjątkowego cukru palmowego?

Polecamy: Olej palmowy – czy jest się czego obawiać?

Wytwarzanie jaggery to proces składający się z kilku etapów. Na początku konieczna jest ekstrakcja, czyli wyodrębnienie soku z trzciny lub kwiatów drzewa palmowego (najczęściej palmy daktylowej). W tym celu stosuje się metodę mechaniczną, polegającą na sprasowaniu. Otrzymany w ten sposób sok przelewany jest do specjalnych kontenerów, w których musi pozostać aż do utworzenia się osadu na dnie. Gdy to się stanie, następuje kolejny etap produkcji jaggery, czyli odparowywanie wody. Pod wpływem gotowania powstaje skoncentrowany sok, który przypomina gęstą i lepką pastę. W tym stadium produkt zostaje przełożony do pojemników, a gdy wystygnie, jest gotowy do użycia.

Lepszy jest cukier czy słodzik? Zobaczcie na filmie:

Właściwości jaggery

Jaggery ma wyjątkowe walory smakowe – słodycz połączona jest z lekką nutą kwaskowatości, co stanowi bardzo ciekawą kompozycję. Na pierwszy plan wysuwa się jednak smak karmelu, toffi i nektaru kwiatowego. Dzięki temu jaggery jest smacznym zamiennikiem zwykłego cukru.

Charakterystyczny smak i aromat to nie jedyne zalety jaggery. Produkt wyróżnia się również lepszymi wartościami odżywczymi niż te będące udziałem białego lub brązowego cukru. Jaggery zawiera ok. 70% sacharozy, 10–15% glukozy i fruktozy i do 5% minerałów. Skład słodzika uzależniony jest jednak od tego, jaki surowiec wykorzystano do jego produkcji. Mimo to 100 g jaggery dostarcza w przybliżeniu 383 kcal i zawiera:

• od 65 do 85 g sacharozy,
• od 10 do 15 g fruktozy,
• 0,4 g białka,
• 0,1 g tłuszczu,
• cenne sole mineralne, m.in. 1050 mg potasu, 70–90 mg magnezu, 11 mg żelaza, 8 mg wapnia i 4 mg fosforu.

Oprócz tego jaggery wyróżnia się niewielką zawartością cynku i miedzi, a także witamin należących do grupy B. Należy jednak pamiętać, że mimo wielu korzystnych składników produkt wciąż jest cukrem, przez co ma wysoki indeks glikemiczny. Diabetycy powinni więc wystrzegać się jaggery i korzystać z innych słodzików, jak np. ksylitol czy stewia. Z drugiej strony warto, aby osoby zdrowe, które na co dzień korzystają z białego cukru, zaczęły stosować nierafinowany cukier palmowy, ponieważ ma on nieco większą wartość odżywczą.

Według starożytnego sanskryckiego tekstu „Sushruta Samhit” dotyczącego ówczesnej medycyny jaggery miało korzystny wpływ na oczyszczanie ciała (w tym krwi), a także poprawę funkcjonowania układu pokarmowego i nerwowego. Niektórzy uważają, że nierafinowany cukier palmowy zapobiega anemii i schorzeniom reumatycznym. Tak naprawdę jednak zawartość soli mineralnych w jaggery jest dość niska i bez trudu można znaleźć produkty, które mają o wiele więcej cennych składników.

Należy pamiętać, aby nie przekraczać zalecanej dawki jaggery – według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jedynie 10% dziennego zapotrzebowania na energię powinno pochodzić z cukrów prostych. Regularne nadużywanie jaggery, tak samo jak białego cukru, może prowadzić do otyłości czy chorób serca.

Jak stosować jaggery?

Jaggery może występować w kilku postaciach: jako produkt stały, ciekły lub granulowany. W formie płynnej jego konsystencja przypomina nieco miód, w związku z czym może być stosowany jako smarowidło do kanapek, a także słodzik do herbaty. Na jego bazie wytwarza się także alkohol. Z kolei jaggery w postaci stałej lub granulowanej wykorzystywane bywa do produkcji słodyczy (cukierków lub ciastek), przygotowywania deserów oraz jako słodzący dodatek do napojów.

Gdzie można kupić cukier jaggery?

Jaggery to produkt orientalny, który nie cieszy się dużą popularnością w Polsce. Wynika to przede wszystkim z jego słabej dostępności. Na początku XX wieku ponad 70% światowej produkcji jaggery skoncentrowało się w Indiach, w związku z czym słodzik jest sprowadzany głównie z Azji.

Gdzie można kupić jaggery? Tego typu słodzik dostępny jest najczęściej w sklepach stacjonarnych lub internetowych, które specjalizują się w dystrybucji żywności indyjskiej lub orientalnej. W Polsce produktu należy szukać pod nazwą jaggery lub jaggery goor. Najczęściej sprzedawany jest w opakowaniach o pojemności 400–500 g, a jego koszt waha się wówczas między 10 a 20 zł.