Gotu kola, obok ashwagandhy i żeń-szenia, jest jednym z najbardziej znanych wschodnich ziół o działaniu adaptogennym. Choć badania nad jej efektami wciąż trwają, przypuszcza się, że może być pomocna w czasie wzmożonego wysiłku umysłowego – na przykład podczas przygotowywania się do egzaminów.

Co to jest gotu kola?

Gotu kola, czyli wąkrotka azjatycka, to roślina pochodząca z tropikalnych obszarów Azji Południowej i Afryki. Jest niskim zielem o jasnozielonych liściach, którego wygląd zależy od otoczenia, w którym rośnie.

Jako surowiec leczniczy została odkryta wieki temu przez ajurwedę – tradycyjną medycynę indyjską powstałą już w starożytności. Od tego czasu wykorzystywana jest w leczeniu chorób, wzbudziła więc zainteresowanie zachodnich badaczy.

Jakie działanie wykazuje gotu kola stosowana wewnętrznie?

Gotu kola jest ziołem adaptogennym. Przyjmowana doustnie usuwa objawy zmęczenia psychicznego, pobudza ośrodkowy układ nerwowy oraz poprawia pamięć i kojarzenie. Stąd duże zainteresowanie tą rośliną jako potencjalnym środkiem w leczeniu chorób takich jak otępienia starcze czy Alzheimer. Tradycyjnie przyjmowało się preparaty z wąkrotki azjatyckiej przy niechęci do nauki, zaburzeniach pamięci, depresji, ale również w nadciśnieniu i zaburzeniach krążenia. Polecana jest także jako środek przyspieszający leczenie kontuzji sportowych i łagodzący bóle mięśni.

Badania wykazały, że wąkrotka azjatycka zmniejsza stres oksydacyjny w mózgu, spowalnia procesy odpowiedzialne za jego starzenie się i sprzyja produkcji acetylocholiny, której niedobór występuje w chorobie Alzheimera. Te właściwości gotu koli sugerują, że w przyszłości będzie można ją wykorzystać jako lek na tę chorobę.

Odkryto również, że przyjmowanie ekstraktów z gotu koli przez 2 miesiące przyniosło znaczną poprawę w funkcjonowaniu pracy mózgu i zdolnościach poznawczych badanych. Dlatego wyciągi z tej rośliny mogą być polecane osobom podejmującym duży wysiłek umysłowy oraz z problemami z nauką.

Działanie gotu koli pobudzające krążenie krwi również zostało udowodnione naukowo. Dodatkowo odkryto, że uszczelnia ona naczynia krwionośne, dlatego może przynieść ulgę osobom cierpiącym na żylaki i puchnięcie nóg.

Wyciągi z wąkrotki azjatyckiej leczą także wrzody żołądka.

Gotu kola i jej zastosowanie zewnętrzne

Wąkrotka azjatycka wykazuje właściwości, dzięki którym może być szeroko stosowana w kosmetyce i w leczeniu zewnętrznych dolegliwości skórnych. Wyciągi alkoholowe z gotu koli można stosować bezpośrednio na skórę w przypadku ran i blizn. Nie tylko przyspieszają one gojenie się uszkodzonej skóry, ale również zwiększają produkcję kolagenu, dzięki czemu ślady po skaleczeniu będą o wiele mniej widoczne. Działają również odkażająco i przeciwzapalnie, więc mogą być użyte do dezynfekcji.

Co więcej gotu kola stymuluje fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny oraz wzmaga syntezę kwasu hialuronowego, dzięki czemu:

• zmienia wygląd i strukturę blizn – wygładza je i zmniejsza przebarwienia,
  
• zapobiega powstawaniu cellulitu i go usuwa,
  
• wygładza skórę,
  
• nawilża skórę,
  
• hamuje powstawanie zmarszczek,
  
• leczy wypryski skórne i trądzik,
  
• zmniejsza bliznowce i blizny,
  
• leczy rany, odleżyny i odparzenia.
  

W sprzedaży dostępne są również kosmetyki, na przykład toniki i kremy przeciwzmarszczkowe, zawierające ekstrakty z tej rośliny.

Gotu kola – dawkowanie

Przedawkowanie wąkrotki azjatyckiej może być niebezpieczne. Powoduje między innymi:

• podrażnienie nabłonków,
  
• krwawienia błon śluzowych,
  
• stany zapalne błon śluzowych,
  
• zaburzenia nerwowe,
  
• zaburzenia ruchu.
  

Z drugiej strony przyjmowanie jej w ilości poniżej 100 mg dziennie nie przynosi żadnych efektów, podobnie jak jednorazowe korzystanie z preparatów. Gotu kolę powinno się przyjmować przez dłuższy czas. Zalecane spożycie to 200–400 mg dziennie, a we wspieraniu chorób neurodegeneracyjnych – 600 mg. Preparatów należy używać rano i wczesnym popołudniem, ponieważ mogą utrudniać zasypianie. Gotu kolę można stosować równocześnie wewnętrznie i zewnętrznie. Warto zwrócić uwagę, że nie wszystkie suplementy są standaryzowane na ilość wąkrotki lub pomimo informacji zawartych na opakowaniu mogą być słabej jakości, dlatego przy braku efektów po paru tygodniach lepiej poszukać lepszego dostawcy.

Czy są przeciwwskazania do stosowania preparatów z gotu koli?

Wąkrotka azjatycka nie powinna być stosowana w ciąży, w okresie laktacji oraz u dzieci, a także osób z niskim ciśnieniem krwi. Gotu kola może wywołać efekty uboczne w postaci reakcji alergicznych i fotouczuleń, a przy dużych dawkach mdłości, zawroty głowy i dolegliwości żołądkowe.

Bibliografia:

1. Henryk Różański, Preparaty zwiększające pamięć, koncentrację, procesy kojarzenia i percepcję wrażeń. Gotu cola - Centella asiatica (L.) Urban - wąkrotka azjatycka i Hydrocotyle vulgaris L. - wąkrotka pospolita 

2. Gohil J. A., Patel J. A., i and Gajjar A. K., Pharmacological Review on Centella asiatica: A Potential Herbal Cure-all, “Indian Journal of Pharmaceutical Sciences”, 72 (5), 2010.

3. University of Maryland Medical Center. Gotu kola