Ludzki organizm nie potrzebuje glinu do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju. Pierwiastek ten nie ma znaczenia dla przebiegu procesów życiowych. Jednakże przyjmowany w nadmiernej ilości lub niewystarczająco sprawnie wydalany z organizmu może okazać się szkodliwy. Dochodzi do kumulowania się go w narządach, w tym zwłaszcza w płucach, mózgu, kościach i stawach.
Co to jest glin?
Glin (z łac. aluminium) to pierwiastek chemiczny zaliczany do grupy metali. Symbol glinu to Al. W technice określa się go jako aluminium. To trzeci najpowszechniej występujący składnik mineralny skorupy ziemskiej. Glin jako pierwiastek w stanie czystym odbębniony został według jednych źródeł w 1827 roku przez Friedricha Wöhlera, a według innych w 1825 roku przez Hansa Christiana Ørsteda.
Cechy charakterystyczne glinu
Glin to substancja stała, doskonale przewodząca prąd i ciepło, kowalna (zdolność do zmiany kształtu pod wpływem kucia), ciągliwa, lekka, plastyczna, o niskiej gęstości i wysokiej odporności na rdzewienie. Barwa glinu jest srebrzystobiała o niebieskim odcieniu. Wśród innych cennych właściwości glinu wymienia się: nieprzepuszczalność promieniowania rentgenowskiego, możliwość poddania recyklingowi, łatwość w łączeniu poszczególnych części.
Glin – właściwości i zastosowanie
Glin powszechnie wykorzystuje się w branży budowlanej, m.in. do obniżania masy konstrukcji stalowych, tworzenia elewacji, izolacji, klimatyzacji czy pokryć dachowych. Dodatkowo w branży samochodowej do produkcji felg, karoserii czy silników. Stanowi budulec używany w wytwarzaniu samolotów, okrętów, a nawet promów kosmicznych. Doskonale nadaje się do procesów spawania, nitowania, sklejania, odlewania czy emaliowania. Z glinu produkuje się opakowania na żywność w formie puszek lub folii. Szerokie zastosowanie glinu zauważa się też w elektrotechnice, gdzie służy do budowy urządzeń elektrycznych, sprzętu RTV i AGD, jak np. anteny, prodiże, lodówki, okapy, czajniki. Z metalu tego wykonuje się także garnki, blachy do pieczenia, patelnie, tacki do grillowania.
Glin znalazł zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Stanowi składnik chroniących przed przykrym zapachem i potem antyperspirantów, nadając im właściwości przeciwbakteryjne. Dodatkowo znaleźć go można w składzie fluidów. W medycynie i przemyśle farmaceutycznym sole glinu występują w preparatach do tamowania krwawień czy łagodzenia dolegliwości towarzyszących wrzodom żołądka, czyli w środkach, których celem jest zobojętnienie kwasu solnego. Glin jest też dodawany do szczepionek, gdzie pełni rolę adiuwanta, który zwiększa immunogenność, stymulując komórki prezentujące antygen. Znajduje się np. w szczepionce przeciw pneumokokom, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B), Haemophilus influenzae typu b.
Czy garnki z aluminium są bezpieczne dla zdrowia? Zobaczcie na filmie:
Występowanie glinu w żywności
Glin występuje w niektórych produktach spożywczych. Znajduje się m.in. w herbacie, jogurtach, mleku, piwie, cukrze, mące, proszku do pieczenia. Spore ilości glinu występują w roślinach, które pobierają go z gleby, pyłów atmosferycznych czy opadów deszczu. Aluminium gromadzone jest zwłaszcza przez przyprawy (majeranek, pieprz, tymianek, bazylia), rośliny motylkowate (soja, fasola, groch, ciecierzyca, soczewica). Glin stanowi składnik wielu dodatków do żywności. Zawierają go m.in.: glinokrzemian sodu (E 554 – substancja przeciwzbrylająca), fosforany sodowo-glinowe (E 541 – substancja spulchniająca), siarczan glinu (E 520 – substancja wiążąca), siarczan amonowo-glinowy (E 523 – regulator kwasowości). Dodatki te używane są do wytwarzania np.: kandyzowanych lub lukrowanych owoców, wyrobów biszkoptowych i cukierniczych, serów w plastrach, gum do żucia, żywności sproszkowanej. Szacuje się, że w ciągu tygodnia razem z pokarmem do organizmu trafia średnio 290 mg glinu. Dopuszczalna maksymalna dawka dziennego spożycia glinu ustalona przez ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia to 1 mg/kg masy ciała.
Konsekwencje nadmiaru glinu w organizmie
Glin jest dość szybko usuwany ze zdrowego organizmu. Wydalanie następuje razem z moczem. Do kumulowania się pierwiastka dochodzi zwłaszcza w przypadku uszkodzenia nerek, a w konsekwencji tego osłabieniu funkcji wydzielniczej. Nadmiar glinu w organizmie doprowadzić może do licznych zaburzeń w jego funkcjonowaniu. Objawami nadmiernej ilości glinu są: ogólne osłabienie, zawroty głowy, nadmierne pocenie się, niedokrwistość, mdłości, biegunki, zaparcia. W skrajnych przypadkach dochodzi do wapnienia tkanek, osteomalacji i wzmożonego ryzyka złamania kości, utraty elastyczności błon komórkowych czy nieprawidłowości ze strony układu nerwowego, uszkodzenia neuronów, czyli komórek nerwowych. Pojawiają się zaburzenia pamięci i równowagi, problemy z koncentracją, zmienny nastrój, zaburzenia mowy, zmiany osobowości. Dodatkowo występują zaburzenia motoryczne oraz omamy wzrokowe i słuchowe. Literatura przedmiotu donosi o występowaniu wysokiego stężenia glinu w tkankach mózgu osób chorych na alzheimera i parkinsona.
Bibliografia:
1. Zuziak J., Jakubowska M., Glin w otoczeniu i jego wpływ na organizmy żywe, „Analit”, 2016, 2, s. 110–120.
2. Kossakowski P., Aluminium – materiał ekologiczny, „Przegląd Budowlany”, 2013, 10, s. 36–41.
3. Crisponi G., Fanni D., Gerosa C. i wsp., The meaning of aluminium exposure on human health and aluminium-related diseases, „Biomolecular Concepts”, 2013, 4(1), s. 77–87.
4. Widłak M., Toksyczność glinu wyzwaniem środowiskowym (przegląd literatury), „Rocznik Świętokrzyski. Ser. B – Nauki Przyrodnicze”, 2011, 32, s. 131–140.