Glikozydy to pochodne cukrów, które powstają w wyniku połączenia cukru ze składnikiem niecukrowym. Wyróżnia się różne rodzaje glikozydów, które zależne są od ich składnika cukrowego. Występują m.in. glukozydy (glukoza), mannozydy (mannoza) i galaktozydy (galaktoza).

Glikozydy – co to takiego?

Glikozydy to głównie produkty roślinne. Te naturalne związki są bezbarwne, krystaliczne i rozpuszczają się w alkoholu, wodzie i acetonie. W połączeniu z kwasami rozkładają się do cukru i aglikonu. Glikozydy są obecne w wielu środkach farmakologicznych. Stosowane są w terapiach sercowych, ściągających i przeczyszczających.

Czym są glikozydy nasercowe?

Glikozydy nasercowe to substancje pochodzenia roślinnego, które wykorzystuje się głównie w leczeniu niewydolności mięśnia sercowego. Są one połączeniem geniny (ma charakter steroidowy) z cukrami. Glikozydy nasercowe to leki, które można podzielić na dwie grupy. Różnią się one od siebie budową pierścienia laktonowego. Występują glikozydy kardenolidowe o pierścieniu butenolidowym i glikozydy bufadienolidowe o pierścieniu kumalinowym. Zaczęto je stosować w chorobach serca po odkryciu angielskiego lekarza W. Witheringa, który w 1785 r. dowiódł, że substancje zawarte w liściach naparstnicy wspomagają terapię niewydolności krążenia pochodzenia sercowego. Przyczyniały się przede wszystkim do leczenia obrzęków.

Glikozydy nasercowe i farmakologia

Glikozydy nasercowe mają wielokierunkowe działanie. Przede wszystkim wpływają na tropizmy serca, a także na zwężanie naczyń krwionośnych. Ponadto działają moczopędnie, kardiotropowo i parasympatykomimetycznie. Po zastosowaniu glikozydów nasercowych zauważa się większą kurczliwość komórek mięśnia sercowego. W konsekwencji skurcz serca ma większą siłę i szybkość. Tym samym glikozydy wpływają na większą wydolność tego narządu przy tym samym zapotrzebowaniu na tlen. W terapii tymi substancjami znaczenie ma również ich batmotropowo dodatnie działanie, czyli zwiększenie pobudliwości serca na bodźce. Podając je, można także skutecznie wydłużyć fazę rozkurczu, co z kolei wpływa na zmniejszoną częstotliwość bicia serca.

Glikozydy stewiolowe – dla kogo?

Glikozydy stewiolowe pochodzą z odkrytej ponad 1000 lat temu stewii. Jest to roślina z Paragwaju, która znana jest ze swoich właściwości leczniczych i spożywczych. W Europie jest od 1955 r. Od innych roślin odróżnia ją to, że wyizolowane z niej glikozydy stewiolowe są ok. 300 razy słodsze od sacharozy. Szukając ich w składzie produktu, należy zwrócić uwagę na oznaczenie E960. Warto podkreślić, że glikozydy stewiolowe mają niską szkodliwość, a w zasadzie są całkowicie nieszkodliwe. Potwierdza to fakt, że zostały wpisane na listę produktów uznanych za bezpieczne przez Amerykański Urząd ds. Żywności i Leków. Po przeprowadzeniu badań naukowych stwierdzono, że glikozydy stewiolowe po metabolizacji do stewiolu są wydalane z organizmu. Nie istnieje więc ryzyko ich nagromadzenia się i pojawienia się niepożądanych reakcji. Ponadto badania dowodzą, że nie powodują one alergii ani innych skutków ubocznych. Dzienne spożycie glikozydów stewiolowych według Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności wynosi 4 mg/kg masy ciała dziennie.

Czy glikozydy naparstnicy są toksyczne?

Glikozydy naparstnicy to substancje występujące w naparstnicy wełnistej i naparstnicy purpurowej. Leki, które zawierają je w składzie, są stosowane głównie w leczeniu stanów chorobowych związanych z sercem. Zalicza się do nich m.in. dusznicę sercową, niewydolność mięśnia sercowego, obrzęki i migotanie przedsionków. Warto jednak podkreślić, że glikozydy naparstnicy są toksyczne. Substancje te, w przeciwieństwie np. do glikozydów stewiolowych, mogą silnie kumulować się w organizmie, przez co mogą doprowadzić do działań niepożądanych i powikłań. Dlatego też należy ściśle stosować się do zaleceń specjalisty. Nawet niewielkie zmiany w dawkowaniu mogą okazać się niebezpieczne dla zdrowia. Gdy pojawią się objawy takie jak: biegunka, wymioty, ból głowy, zaburzenia rytmu serca i ogólne zmęczenie, należy zgłosić się do lekarza. Niestety zdarzają się również powikłania, które prowadzą do zatrzymania akcji serca i zgonu. Należy również podkreślić, że glikozydów naparstnicy nie należy łączyć z substancjami takimi jak: witamina C, neomycyna, penicylina, chinidyna, preparaty wapnia, teofiliny i kortykosteroidy. Taka interakcja może skutkować zagrożeniem zdrowia, a nawet życia.