Mimo że uszkodzenie wątroby jest głównym czynnikiem sprawczym gastropatii wrotnej, nie jest to jedyna przyczyna powstania tego schorzenia. Do zastoju może dojść także w wyniku zakażeń bakteryjnych, długotrwałego przyjmowania niektórych leków lub nałogów takich jak alkohol czy papierosy. Chorobę trzeba leczyć, ponieważ zaniechanie terapii może doprowadzić do groźnego dla życia krwotoku.
Jak dochodzi do powstania gastropatii wrotnej?
Gastropatia wrotna jest schorzeniem, w przebiegu którego nie dochodzi do stanu zapalnego błony śluzowej żołądka, ale komórki nabłonka jego ściany i tak ulegają uszkodzeniu. Przyczyną choroby jest utrudnione przedostanie się pożywienia przez przewód pokarmowy i dalej do jelita cienkiego. Ponadto nie może ono być należycie przetworzone z powodu braku części enzymów. Jego zaleganie sprawia, że dochodzi do zaburzeń mikrokrążenia jelitowego i żołądkowego, czego skutkiem jest nadciśnienie wrotne. Prowadzi ono do wytworzenia się tzw. krążenia obocznego i zastoju krwi w żołądku, która uszkadza jego ściany. Nieprawidłowości są powodem utajonych krwawień do przewodu pokarmowego i poważnej niedokrwistości. W wielu sytuacjach jest to stan zagrażający życiu chorego, dlatego gastropatię wrotną nazywa się też zastoinową.
Czynniki ryzyka sprzyjające gastropatii zastoinowej
Etiologia tej choroby nie została dokładnie wyjaśniona, ale za czynnik sprawczy sprzyjający jej powstaniu uważa się marskość wątroby. Uszkodzenie narządu prowadzi do niedrożności żyły wrotnej i niebezpiecznych dla człowieka krwotoków. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Wysokie jest też u osób prowadzących nieodpowiedni styl życia. Obciążanie organizmu alkoholem i nałogowe palenie tytoniu to też jeden z czynników ryzyka.
Gastropatię wrotną mogą powodować niektóre leki. Długotrwałe przyjmowanie środków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych uszkadza błonę śluzową żołądka oraz wątrobę, która nie jest w stanie pozbyć się nadmiaru toksyn. Na zastój krwi szczególnie narażone są również osoby z wrzodami żołądka i przewlekłymi zakażeniami bakteryjnymi, zwłaszcza Helicobacter pylori. Chorobie sprzyja też refluks.
Rodzaje gastropatii wrotnej
Gastropatię wrotną dzieli się na dwa rodzaje uwarunkowane przebiegiem:
- stopień lekki – w obrazie endoskopowym żołądka zauważalna jest mozaikowatość błony śluzowej, lecz nie jest ona jeszcze bardzo nasilona. Prawdopodobieństwo krwawienia do przewodu pokarmowego wynosi 3–30%;
- stopień ciężki – mozaikowatość błony jest bardzo widoczna. Zauważalne są również cechy krwawienia podśluzówkowego. Ryzyko krwawienia do przewodu pokarmowego wynosi aż 40–60%.
Rozpoznanie gastropatii zastoinowej utrudnia fakt, że z początku nie manifestuje się ona żadnymi charakterystycznymi objawami.
Objawy gastropatii wrotnej
Początek choroby przebiega kompletnie bezobjawowo. Dopiero z czasem pojawia się szereg symptomów dyspeptycznych, np.:
- postępujące osłabienie ogólne,
- bóle brzucha o różnym natężeniu,
- nudności, niekiedy wymioty,
- osłabienie apetytu,
- uczucie sytości po posiłku, niezależnie od ilości zjedzonego pokarmu,
- pieczenie w przełyku, odbijanie,
- ciemne zabarwienie stolca, jeśli dojdzie do krwawienia z przewodu pokarmowego.
Gastropatia wrotna może się objawiać niedokrwistością, która jest widoczna w badaniach laboratoryjnych.
Zobacz film i dowiedz się jak jest zbudowany układ pokarmowy:
Jak rozpoznać gastropatię wrotną?
Podstawowym badaniem diagnostycznym pomocnym w rozpoznaniu gastropatii wrotnej jest endoskopia przewodu pokarmowego. Chory musi wykonać gastroskopię i kolonoskopię. Badania nie są przyjemne, dlatego w wielu przypadkach przeprowadza się je w znieczuleniu ogólnym lub sedacji. Należy się do nich przygotować zgodnie z zasadami. Osoba badana musi być na czczo. Lekarz może skierować pacjenta na badania pomocnicze np. ultrasonografię, pobranie krwi lub inne badania obrazowe.
Leczenie gastropatii wrotnej
Gastropatię wrotną leczy się przyczynowo. Głównym zadaniem jest wyleczenie lub zahamowanie rozwoju choroby zasadniczej. Jeśli do powstania choroby przyczyniła się marskość wątroby z powodu nadużywania alkoholu, wówczas należy poinformować chorego o konieczności zachowania całkowitej abstynencji. Gdy odpowiedzialna za zachorowanie jest bakteria Helicobacter pylori, trzeba zastosować antybiotykoterapię. Podczas długotrwałej terapii środkami przeciwbólowymi lub przeciwzapalnymi zaleca się stosowanie leków hamujących wydzielanie kwasu żołądkowego.
Osoba chora musi być pod stałą opieką lekarza gastrologa. Powinna też wykonywać regularne badania endoskopowe, żeby wyeliminować ryzyko krwawień. W stanach ciężkich gastropatii wrotnej chorego trzeba poddać operacji chirurgicznej.
Bibliografia:
1. A. Kot, J. Kenig, P. Wałęga, Wyniki leczenia krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego u pacjentów w wieku podeszłym – przegląd literatury, [w:] Przegląd Lekarski 2017 (74) 5, s. 219–222.