W nomenklaturze medycznej mianem hemoroidów określa się fizjologiczne struktury anatomiczne, które znajdują się w kanale odbytu. Są to uwypuklenia błony śluzowej, które składają się z gęstego splotu naczyń, a ich zadaniem jest uszczelnienie odbytnicy. Umożliwiają kontrolowanie procesu wypróżniania i oddawania gazów. Występują u wszystkich ludzi. Powszechnie o hemoroidach u dzieci mówi się w kontekście żylaków odbytu, które powstają, gdy w splocie naczyń dochodzi do zatrzymania krwi i nie może ona znaleźć ujścia.

Przeczytaj też: Hemoroidy (żylaki odbytu) – objawy, leczenie i zapobieganie

Czym są hemoroidy u dzieci?

Choroba hemoroidalna jest najczęściej występującą chorobą proktologiczną u ludzi dorosłych, a zachorowalność na nią wzrasta z wiekiem. Występowanie dolegliwości hemoroidalnych przed 20 rokiem życia należy do dużej rzadkości. Dlatego powiększone hemoroidy u dzieci, znane także jako żylaki odbytu lub guzki krwawnicze, są słabo poznanym zagadnieniem.

Czynniki ryzyka rozwoju hemoroidów u dzieci

Za główne czynniki ryzyka rozwoju choroby hemoroidalnej u dzieci uważa się przedłużone parcie na stolec i zaleganie kału w bańce odbytnicy. Przewlekłe zaleganie stolca sprzyja osłabieniu czucia w odbytnicy, przez co twarde masy kałowe stale drażnią ścianę odbytnicy i prowadzą do powstania wysięku zapalnego.

Jak poradzić sobie z hemoroidami? Dowiesz się tego z naszego filmu 

Ważnymi determinantami tej choroby są złe nawyki żywieniowe i siedzący tryb życia. Nieprawidłowa dieta, która dostarcza niewystarczającą ilość naturalnego błonnika pokarmowego, powoduje zaburzenia perystaltyki jelit, a w konsekwencji zaparcia. Do ich powstania predysponują także stres, nieregularne spożywanie posiłków, alergie pokarmowe czy niedobory witaminowe. Przewlekłe zaparcia są jedną z najczęstszych dolegliwości w populacji dziecięcej. Stanowią przyczynę około 3% wizyt w poradniach pediatrycznych. Na ich skutek dochodzi do wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. W licznych badaniach dowiedziono także, że brak wystarczającego nawodnienia organizmu i nadmierna masa ciała powodują pojawienie się kłopotów z wypróżnianiem. Utrudnione, wymagające wysiłku oddawanie zbitego, twardego stolca wywołuje pęknięcia, które odpowiadają za hemoroidy.

Ponadto część badaczy donosi, że przyczyn rozwoju choroby hemoroidalnej należy upatrywać w uwarunkowaniach genetycznych. Rodzinne występowanie schorzenia predysponuje do żylaków odbytu u dzieci.

Hemoroidy u dzieci – objawy

Patologicznie zmienione hemoroidy u dzieci wywołują objawy, które stają się przyczyną trudnego do zniesienia dyskomfortu, dlatego też nie wolno ich lekceważyć. Żylaki lokalizują się na zewnątrz i wewnątrz odbytu. Mają postać przekrwionych, nabrzmiałych guzków. Objawy hemoroidów u dzieci nie odbiegają od tych doświadczanych przez osoby dorosłe. Wśród charakterystycznych symptomów wymienia się: ból, swędzenie i pieczenie odbytu, krwawienie z odbytu (bardzo silne może doprowadzić do anemii, lecz są to sporadyczne przypadki), obrzęk i obrzmienie okolicy odbytu (może trwać przez kilka tygodni), stan zapalny, sączenie wydzieliny śluzowej, podwyższoną temperaturę ciała, kłopotliwe wypróżnianie i nietrzymanie stolca, powstawanie szczelin okołoodbytniczych (bolesnych pęknięć śluzówki odbytu), uczucie niepełnego wypróżnienia. Hemoroidy odbytu powodują duże trudności z utrzymaniem właściwej higieny, przez co podrażniają otaczającą je skórę. Jeśli osiągną duże rozmiary, utrudniają siedzenie i chodzenie. Zatwardzenie znacznie wzmaga uciążliwe symptomy.

Leczenie hemoroidów u dzieci za pomocą diety

Niezwykle istotne jest postępowanie niefarmakologiczne. W leczeniu hemoroidów u dzieci duże znaczenie przypisuje się diecie bogatoresztkowej. Zalecenia dietetyczne uwzględniają zwłaszcza zwiększenie spożycia naturalnego błonnika pokarmowego. Organizmowi najlepiej dostarczać błonnik nierozpuszczalny w wodzie, gdyż przyspiesza on perystaltykę jelit i wpływa na zwiększenie masy stolca. Jego doskonałym źródłem są: otręby pszenne, mąka z pełnego przemiału, fasola i groch, kukurydza, nasiona roślin, całe ziarna, warzywa kapustne, warzywa korzeniowe i orzechy oraz owoce. Posiłki należy spożywać regularnie. Zaleca się, aby ich liczba nie była większa niż 5 dziennie. Taka dieta zapewnia uzyskanie i podtrzymanie regularnego rytmu wypróżnień. Ogromne znaczenie ma zwiększenie podaży płynów.

Pozostałe elementy leczenia hemoroidów u dzieci

Oprócz prawidłowych nawyków żywieniowych zaleca się regularne podejmowanie aktywności fizycznej, która pobudza motorykę jelit. Ważne są ćwiczenia nawyku defekacji. Hemoroidy u dzieci przeważnie nie wymagają leczenia operacyjnego. Pediatra zaleca zazwyczaj środki o działaniu miejscowym, o właściwościach przeciwzapalnych i znieczulających. Przeważnie są to czopki na hemoroidy dla dzieci. Złagodzenie bólu, swędzenia i pieczenia oraz przeciwdziałanie krwawieniu wykazuje maść na hemoroidy dla dzieci. Leki na hemoroidy zawierają dobesylan wapnia lub lidokainę. Warto rozważyć także stosowanie środków na zaparcia dla dzieci, które ułatwiają regularne wypróżnianie. Zaleca się wykonywanie nasiadówek w naparze z rumianku lub kory dębu. Należy dbać o higienę intymną, a pomocne mogą być specjalne żele do mycia okolic odbytu, które mają działanie ściągające i regenerujące, przez co łagodzą podrażnienia skóry.

Jak działa układ pokarmowy? Dowiesz się tego z naszego filmu

Bibliografia:

1. Malczyk Ż., Jarzumbek A., Kwiecień J., Ziora K., Praktyczne aspekty leczenia zaparć stolca u dzieci, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2014, 10(1), s. 55–60.

2. Reich M., Iwańczak B., Analiza najczęstszych przyczyn i objawów przewlekłych zaparć u dzieci, „Przegląd Gastroenterologiczny”, 2010, 5, s. 349–355.

3. Platta A., Rola diety bogatoresztkowej w profilaktyce i leczeniu zaparć, otyłości, cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, „Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni”, 2014, 86, s. 154–166.

4. Davies R.J., Haemorrhoids, „Clinical evidence”, 2006, 15, s. 711–724.

5. Jawień A., Jankowski M., Banaszkiewicz Z., Choroba guzków krwawniczych odbytu, „Przewodnik Lekarski”, 2003, 6(10), s. 84–88.

6. Kołodziejczak M., Zachowawcze leczenie choroby hemoroidalnej, ”Medycyna Rodzinna”, 2011, 1, s. 7–11.

7. Keller K.M., Proctological disorders in children, “Verdauungskrankheiten”, 2001, 19(2), s. 89–97.

8. Heaton N.D., Davenport M., Howard E.R., Incidence of hemorrhoids and anorectal varices in children with portal hypertension, “British Journal of Surgery”, 1993, 80, s. 616–618.

9. Posterisan, Poradnik dla pacjentów cierpiących na hemoroidy, Tarnowo Podgórne, Kadefarm, 2010.