Choroba Dariera określana jest też w środowisku medycznym jako rogowacenie mieszkowe dyskeratotyczne. W rozpoznaniu konieczne jest różnicowanie z chorobą Haileya- Haileya, chorobą Grovera i wypryskiem łojotokowym. Jest to nieuleczalne schorzenie, którego terapia skupia się na łagodzeniu i zapobieganiu objawów. Zmiany skórne mają charakter drobnych (zwykle wielkości kilku milimetrów), brodawkowatych, brunatnychgrudek.

Czym są genodermatozy?

Genodermatozy to schorzenia, których przyczyną są genetycznie uwarunkowane zaburzenia budowy i funkcji skóry. Wyróżnia się wśród nich następujące grupy:

• choroby pęcherzowe skóry,

• zaburzenia rogowacenia,

• zaburzenia barwy skóry,

• genodermatozy pochodzenia ektodermalnego,

• genodermatozy związane z tkanką łączną,

• genodermatozy naczyniowe,

• genodermatozy, w których poza objawami dotyczącymi skóry obserwuje się zwiększoną predyspozycję do wystąpienia nowotworów o różnym stopniu złośliwości.

Czym jest choroba Dariera?

Choroba Dariera (z łac. keratosis follicularis) to uwarunkowana genetycznie choroba skóry spowodowana zaburzeniem rogowacenia w obrębie mieszków włosowych i poza nimi. Jest jedną z najczęściej występujących genodermatoz dziedziczonych autosomalnie dominująco. W wielu przypadkach występuje rodzinnie i ujawnia się w kilku pokoleniach. U podłoża choroby Dariera leży mutacja genu ATP2A2 umiejscowionego na chromosomie 12q23-24, który wpływa na prawidłowe funkcjonowanie pompy wapniowej ATP-azy SERCA2 w retikulum endoplazmatycznym. Warunkuje ona prawidłowy poziom jonów wapnia w keratynocytach (komórki naskórka pochodzenia ektodermalnego uczestniczące w keratynizacji), który determinuje funkcjonowanie połączeń desmosomalnych (połączenia międzykomórkowe ściśle łączące sąsiednie komórki ze sobą) i różnicowanie keratynocytów.

Mutacja genu ATP2A2 wywołuje zaburzenie w tworzeniu połączeń desmosomalnych, w konsekwencji czego rozwija się akantoliza, czyli utrata łączności między komórkami warstwy kolczystej naskórka.

Choroba została opisana po raz pierwszy w 1889 roku przez J. Dariera. W tym samym roku jej opis niezależnie od Dariera stworzył także J. White. Dlatego też często nazywana jest chorobą Dariera-White’a. Alternatywnie określa się ją rogowaceniem mieszkowym dyskeratotycznym. Choroba z podobną częstością dotyka mężczyzn i kobiet (choć niektóre źródła podają, że choroba nieco częściej występuje u mężczyzn). Jej rozpowszechnienie szacuje się na 1:55000–100000.

Objawy choroby Dariera

Choroba Dariera ujawnia się najczęściej podczas okresu dojrzewania płciowego. Ma przewlekły charakter i manifestuje się występowaniem hiperkeratotycznych grudek, które mają tendencję do łączenia się i zlewania z tworzeniem blaszek umiejscowionych głównie w okolicach łojotokowych (głowa, czoło, tułów, środkowa część klatki piersiowej i plecy) i wyprzeniowych (skóra dołów pachowych, pachwin, narządów płciowych zewnętrznych, fałdy skórne, przestrzenie między palcami). Zmiany zlokalizowane w okolicach wyprzeniowych ulegają maceracji, w efekcie czego pojawiają się brzydki zapach i częste wtórne nadkażenia bakteryjne i wirusowe. Niekiedy rozwijają się wykwity pęcherzykowe. W okolicy ujść gruczołów potowych na dłoniach i stopach występują charakterystyczne drobne wgłębienia. Dochodzi do zaburzenia ciągłości linii papilarnych. Rozwija się hiperkeratoza, czyli znaczne zwiększenie grubości warstwy rogowej naskórka. Na skórze owłosionej głowy nierzadko spotyka się prowadzące do utraty owłosienia uwarstwione strupy.

Charakterystyczne są zmiany paznokciowe, takie jak: karbowanie dystalnej części płytki paznokciowej, biało-różowe podłużne prążki, podpaznokciowe rogowacenie oraz zmiany śluzówkowe przyjmujące tzw. obraz kostki brukowej. Z biegiem lat może rozwinąć się nasilona dystrofia płytki paznokciowej. Na skórze dłoni i stóp obserwuje się punktowe ogniska rogowacenia. Zmiany skórne wykazują tendencję do zaostrzeń pod wpływem ekspozycji na światło słoneczne (szczególnie promieniowanie UVB) i wilgoć oraz po rozgrzaniu skóry. Do gwałtownego pogorszenia zmian skórnych może dojść również w wyniku infekcji wirusem opryszczki pospolitej. Niekiedy pojawia się także świąd. Nierzadko obrazowi klinicznemu choroby towarzyszą zaburzenia rozwojowe i kostne, takie jak upośledzenie umysłowe, hipogonadyzm i torbiele kostne.

Rzadko zdarzają się przypadki zlokalizowanej postaci choroby Dariera, która jest miejscowym wariantem klasycznej postaci choroby. Charakteryzuje się ograniczeniem zmian skórnych i brakiem współwystępowania objawów paznokciowych i śluzówkowych. Jest efektem mozaicyzmu komórkowego. Pierwszy jej przypadek został opisany przez Kreibicha w 1906 roku.

Na czym polega leczenie choroby Dariera?

Leczenie choroby Dariera skupia się na łagodzeniu dolegliwości. Korzystne efekty terapeutyczne przynosi zażywanie pochodnych witaminy A - retinoidów (przede wszystkim acytretyny lub izotretynoiny), ale po uzyskaniu poprawy i odstawieniu leków występują nawroty. W przypadku ograniczonych objawów chorobowych wystarczające może okazać się zewnętrzne stosowanie preparatów zawierających retinoidy. Dobre efekty daje miejscowe stosowanie preparatów 1% 5-fluorouracylu. Specjaliści donoszą, że okresową poprawę uzyskuje się po zabiegach krioterapii, elektrokoagulacji i dermabrazji. Do pielęgnacji skóry wskazane jest stosowanie emolientów.

Niekiedy konieczna jest pomoc psychologiczna. Należy informować chorych o konieczności unikania czynników zaostrzających chorobę, takich jak: nadmierna wilgotność, urazy mechaniczne, promieniowanie ultrafioletowe i wysokie temperatury.

Bibliografia:

1. Wcisło-Dziadecka D., Brzezińska-Wcisło L., Lis-Święty A., Rodzinne występowanie choroby Dariera - opis przypadków, „Clinical Dermatology”, 2006, 8(4), s. 263-265.

2. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa, PZWL, 2005.

3. Vertheim-Tysarowska K., Gos M., Niepokój K., Kowalewski C., Genetycznie uwarunkowane choroby skóry – przegląd wybranych genodermatoz, „Medycyna Wieku Rozwojowego”, 2012, XVI(3), s. 183-195.

4. Sławińska M., Sobjanek M., Biernat W., Sejda A., Nowicki R., Zlokalizowana postać choroby Dariera, „Forum Dermatologiczne”, 2016, 2(3), s. 123–125.

5. Węgłowska J., Rajkowska-Strojs K., Chrzanowska K., Unilateral Darier’s disease – case report, „Przegląd Dermatologiczny”, 2017, 104, s. 555–560.