Norma limfocytów stanowi 20–45% wszystkich białych krwinek. Obniżenie ich poziomu może pojawić się w przebiegu wielu schorzeń, w tym spowodowanych zakażeniami, chorób nowotworowych, hematologicznych, endokrynologicznych, zespołów niedoborów immunologicznych i kolagenoz naczyniowych. Limfocyty poniżej normy mogą być też konsekwencją zażywania niektórych leków, działania silnego stresora lub ciężkiego niedożywienia.

Obniżone limfocyty – co to znaczy?

Limfocyty to rodzaj leukocytów, czyli białych krwinek. Produkowane są w czerwonym szpiku kostnym, grasicy, śledzionie, węzłach chłonnych i grudkach chłonnych błon śluzowych. Pełnią bardzo ważną rolę w ludzkim organizmie, która polega na rozpoznawaniu i likwidacji antygenów (odpowiedź immunologiczna komórkowa).

Liczbę limfocytów ocenia się, wykonując rozmaz krwi obwodowej w badaniu morfologicznym, co wymaga pobrania próbki krwi na czczo, z żyły łokciowej. Zakres limfocytów determinowany jest wiekiem i dla poszczególnych grup normy przedstawiają się następująco:

• dorośli – 1,5–4,0 x 109/l;
• dzieci – 4,0–8,0 x 109/l;
• noworodki – 2–10 x 109/l.

Obniżona liczba limfocytów może być wywołana procesem chorobowym albo uwarunkowanym genetycznie defektem mechanizmów odpornościowych. W nomenklaturze medycznej niski poziom limfocytów określa się mianem limfopenii lub limfocytopenii, która charakteryzuje się ich zmniejszoną liczbą we krwi obwodowej poniżej 1000/μl (według jednostek SI: 1,0 x 109/l). Jest to niewydolność układu wytwarzającego limfocyty. Rozróżnia się dwa rodzaje tej przypadłości – limfopenię wrodzoną (wynik wrodzonego niedorozwoju utkania limfatycznego) i limfopenię nabytą, występująca w trakcie niektórych chorób.

Zobacz także: Leukopenia, czyli mała ilość białych krwinek: objawy, przyczyny, leczenie i dieta

Leczenie limfopenii polega na leczeniu choroby, która ją spowodowała, a także na stosowaniu preparatów immunomodulujących, modyfikujących czynność układu odpornościowego. Najgroźniejszym skutkiem limfopenii nabytej jest zmniejszenie przeciwciał. Chorzy są wtedy bardziej podatni na infekcje i zakażenia. Mają skłonność do owrzodzeń jamy ustnej i czyraków na skórze. Limfopenii nie należy mylić z limfopenią względną, która pojawia się w momencie walki organizmu z zakażeniami bakteryjnymi.

Niski poziom limfocytów – przyczyny

Limfocyty poniżej normy mogą mieć rozmaite podłoże. Limfopenia rozwija się często na początkowym etapie chorób infekcyjnych. Nierzadko towarzyszy sytuacjom silnie stresowym, stanom po operacjach, ciężkim wysiłkom fizycznym lub ciąży. Obniżony poziom limfocytów pojawić się może w wyniku zażywania leków cytostatycznych (leki przeciwnowotworowe używane w chemioterapii nowotworów), ACTH (hormon adrenokortykotropowy, czyli kortykotropina) czy kortykosteroidów, a także wśród osób poddawanych radioterapii i drenażowi przewodu piersiowego.

Za niskie limfocyty stwierdza się w przebiegu chorób, takich jak: AIDS, WZW, hipermagnezemia (zwiększone stężenie magnezu), gruźlica, choroba Hodgkina (choroba nowotworowa układu chłonnego nazywana też chłoniakiem Hodgkina, ziarnicą złośliwą czy limfogranulomatozą), mocznica, zespoły popromienne powodowane przez promieniowanie jonizujące, zespoły wstrząsowe (np. wstrząs anafilaktyczny), choroby autoimmunologiczne (stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń), zastoinowa niewydolność serca i rozszerzenie naczyń chłonnych jelit. Niski poziom limfocytów towarzyszy także niektórym schorzeniom dziedzicznym, jak zespół DiGeorge'a, zespół Wiskotta-Aldricha, anemia aplastyczna (objawia się produkowaniem niewystarczającej liczby nowych krwinek) lub zespół Nezelofa (zespół niedoboru odporności spowodowany dysplazją grasicy).

Obniżone limfocyty w ciąży

U kobiet w ciąży wiele parametrów morfologii krwi ulega zmianom i nie jest to sytuacja wyjątkowa. Limfocyty poniżej normy w ciąży to rzadkość. Mogą być sygnałem zmian patologicznych. Wywołane są zazwyczaj chorobami zakaźnymi i hematologicznymi. Poziom leukocytów w ciąży przeważnie się podnosi.

Niskie limfocyty u dziecka

Obniżone limfocyty u dziecka towarzyszą wrodzonym zespołom niedoborów odporności. Taki stan stwierdza się, gdy liczba limfocytów jest mniejsza niż 3000 komórek na mikrolitr. W zależności od linii komórkowej, która została objęta procesem chorobowym wyróżnia się takie rodzaje limfopenii wrodzonej u dzieci:

• limfopenię wrodzoną typu T – rozwija się w przewlekłej kandydozie błon śluzowych i skóry oraz w zespole di George’a,
• limfopenię wrodzoną typu B – w przebiegu agammaglobulinemii sprzężonej z chromosomem X, pospolitego zmiennego niedoboru odporności, przemijającej hipogammaglobulinemii niemowląt i izolowanego niedoboru IgA,
• limfopenię wrodzona skojarzoną typu B i T – w przebiegu ciężkiego złożonego niedoboru odporności, zespołu ataksji, zespołu nagich limfocytów i niedoboru deaminazy adenozynowej.

Wrodzona limfopenia to bardzo rzadka przypadłość. Szacuje się, że dotyka 1 na 10000 noworodków. Przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka zapewniona jest odporność bierna, która znika po upływie tego czasu. Jest to moment, kiedy pojawiają się pierwsze objawy niedoboru limfocytów. Zauważa się brak przyrostu masy ciała, zahamowanie wzrostu, nieproporcjonalną sylwetkę – zbyt krótkie kończyny w stosunku do tułowia. Jednakże obniżona wartość limfocytów u dzieci związana jest często z przebyciem infekcji wirusowej, a ich poziom powinien wrócić do normy w ciągu kilku tygodni.

Bibliografia:

Janicki K., Hematologia, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001.

Pietrucha B., Heropolitańska-Pliszka E., Klaudel-Dreszler M., Wolska-Kuśnierz B., Matosek A., Bernatowska E., Wybrane zagadnienia z immunologii klinicznej – niedobory przeciwciał i niedobory komórkowe (część I), „Pediatria Polska”, 2011, 86(5), s. 548–558.

Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Kraków, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005.

Leander M., Grzegorzewska A.E., Zaburzenia liczby i czynności krążących limfocytów i ich przyczyny u chorych leczonych dializą otrzewnową, „Nowiny Lekarskie”, 2006, 75(6), s. 568–575.

Dmoszyńska A., Robak T., Podstawy hematologii, Lublin, Wydawnictwo Czelej, 2003.

Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014.

Waterbury L., Hematologia, Wrocław, Wydawnictwo Urban & Partner, 1998.

Sułek K., Wąsak-Szulkowska E., Hematologia w praktyce, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.

Hołowiecki J., Hematologia kliniczna, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.