Leki, dzięki którym nie odczuwa się bólu ani lęku podczas zabiegu lub operacji, oraz precyzyjne sposoby ich podawania to jedne z najważniejszych osiągnięć współczesnej medycyny. Znieczulenie podpajęczynówkowe to wybawienie dla osób, które muszą zostać poddane zabiegom urologicznym, a zewnątrzoponowe pomaga tysiącom kobiet urodzić dziecko naturalnie, ale bez przejmującego bólu.
Rodzaje znieczulenia
Zniesienie odczuwania bólu można osiągnąć na różne sposoby, zależnie od potrzeb i okoliczności. Do najważniejszych typów znieczulenia zalicza się:
- znieczulenie miejscowe – środek znieczulający w postaci żelu, maści, spray'u lub zastrzyku jest aplikowany na konkretną partię ciała (np. dłoń, dziąsło, stopę), a pacjent jest przytomny; ten rodzaj znieczulenia działa stosunkowo krótko i jest często wykorzystywany podczas leczenia zębów (znieczulenie nasiękowe) lub przy niektórych zabiegach dermatologicznych;
- znieczulenie regionalne – polega na wstrzyknięciu leku znieczulającego w pobliżu splotu nerwowego w celu znieczulenia większej części ciała (np. znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie); ten typ znieczulenia jest chętnie wybierany przy zabiegach chirurgicznych, czasem w połączeniu ze znieczuleniem ogólnym;
- znieczulenie ogólne – działa na kilku płaszczyznach: znosi odczuwanie bólu, działa uspokajająco i usypiająco, a ponadto wyłącza świadomość człowieka na czas operacji w taki sposób, że po wybudzeniu nie pamięta on niczego, co miało miejsce w trakcie zabiegu; jest to znieczulenie dożylne, któremu może towarzyszyć podanie anestetyku wziewnego; jest podawane przy stałym nadzorze anestezjologa, który monitoruje stan operowanej osoby, aby mieć pewność, że stale otrzymuje ona właściwą dawkę środka znieczulającego.
Wybór znieczulenia zależy przede wszystkim od rodzaju zabiegu, jaki ma być przeprowadzany, wieku i stanu zdrowia chorego, obecności alergii oraz wyników badań krwi i układu sercowo-naczyniowego.
Każdy typ znieczulenia ma swoje ściśle określone zastosowanie. Na przykład oba rodzaje znieczulenia do kręgosłupa (podpajęczynówkowe i zewnątrzoponowe) na pozór przebiegają tak samo, ale istnieją między nimi poważne różnice.
Znieczulenie przewodowe podpajęczynówkowe (jest podawane tylko do odcinka lędźwiowego kręgosłupa, natomiast zewnątrzoponowe (epiduralne) można założyć także w odcinku piersiowym lub szyjnym. Pierwsze z nich działa bardzo szybko, a efekt utrzymuje się przez 2,5–3 godziny. Po podaniu tego drugiego rezultat pojawia się dopiero po 15–20 minutach, ale czas działania leku można wydłużyć nawet do kilku dni.
Znieczulenie ogólne – powikłania
U zdrowych osób ryzyko wystąpienia skutków ubocznych i powikłań znieczulenia ogólnego jest wprawdzie niewielkie, ale nie sposób wykluczyć możliwości pojawienia się wymiotów, bólu gardła, zapalenia płuc lub nieprawidłowości kardiologicznych. Duża dawka środka znieczulającego może mieć niekorzystny wpływ na funkcjonowanie mózgu i serca.
Powikłania po znieczuleniu ogólnym są na ogół częstsze u osób dotkniętych schorzeniami płuc lub serca, nałogowych palaczy oraz osób nadużywających alkoholu i narkotyków.
Ból kręgosłupa po znieczuleniu podpajęczynówkowym
Znieczulenie ogólne to nie jedyny rodzaj, któremu mogą towarzyszyć przykre lub bolesne dolegliwości. Po znieczuleniu podpajęczynówkowym relatywnie często pojawia się ból w obrębie kręgosłupa, w pobliżu odcinka lędźwiowego, czyli miejsca w którym wstrzyknięty został środek znieczulający.
Zdarza się, że przez 2–3 dni po operacji pacjent odczuwa ból w okolicy pleców, ale w większości przypadków nie ma powodu do zmartwień. U wielu osób ból ma bowiem związek nie z samym znieczuleniem, lecz z obecnością zmian zwyrodnieniowych. Często źródłem bólu i dyskomfortu jest także niewygodne ułożenie podczas operacji, skutkujące naciągnięciem więzadeł i mięśni przy kręgosłupie.
Jeśli po kilku dniach ból nie tylko nie ustępuje, ale się nasila, należy skonsultować się z lekarzem.
Jak przygotować się do znieczulenia ogólnego?
Przed planowaną operacją trzeba się dowiedzieć, na ile godzin przed zabiegiem należy zaprzestać przyjmowania pokarmów i płynów. Bardzo ważne jest, aby lekarz wiedział, jakie leki przyjmuje się regularnie – być może konieczna okaże się modyfikacja dawki w dniu operacji lub nawet dzień wcześniej.
Bibliografia: