Staw biodrowy tworzą głowa kości udowej oraz panewka stawu biodrowego kości miednicznej. Jego funkcją jest przenoszenie ciężaru ciała na kończyny dolne oraz umożliwienie im ruchomości – prostowania, zginania, przywodzenia, odwodzenia i rotacji. Jest to jeden z największych stawów w ciele człowieka. Jest także narażony na duże obciążenie, czego objawy pojawiają się nawet po kilku latach. Jedną z metod wykrywania nieprawidłowości w stawie biodrowym jest test Thomasa.
W jakim celu przeprowadza się test Thomasa?
Test Thomasa jest jednym z narzędzi diagnostycznych wykorzystywanych przez fizjoterapeutów i ortopedów. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie przykurczu mięśni zginaczy stawu biodrowego. Jest to wada charakterystyczna dla skoliozy, czyli nieprawidłowego skrzywienia kręgosłupa. Powoduje zmianę postawy ciała – zwiększenie lordozy (łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę brzuszną) lędźwiowej, pochylenie miednicy do przodu oraz ugięcie kończyn dolnych w kolanach. Stan ten prowadzi do nadmiernego obciążenia stawu biodrowego.
Obciążenie stawu biodrowego jest uznawane za jedną z chorób cywilizacyjnych. Duży wpływ na powstanie patologii ma pionowa postawa ciała oraz tryb życia: brak aktywności fizycznej, praca siedząca, pozostawanie przez długi czas w jednej pozycji, otyłość. Wada bardzo długo nie daje żadnych objawów. Funkcjonalny test Thomasa powinien być przeprowadzony u każdej osoby, która ma rozpoznaną skoliozę, w celu wczesnego rozpoznania nieprawidłowości. Wykonuje się go również w przypadku pojawienia się dolegliwości bólowych w obrębie pachwiny, miednicy lub stawu kolanowego oraz ograniczenia ruchomości lub uczucia „ciągnięcia” innych mięśni podczas wykonywania ruchów.
Czym jest skolioza? Zobaczcie więcej na filmie:
Jak wygląda test Thomasa?
Test Thomasa przeprowadzają fizjoterapeuta lub lekarz ortopeda. W trakcie badania pacjent znajduje się na kozetce w pozycji leżącej na plecach. Osoba badająca zgina jego jedną kończynę w kolanie, tak że zbliża się ona do klatki piersiowej, a druga noga jest wyprostowana i spoczywa swobodnie. Jednocześnie kontrolowana jest praca odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Jeżeli noga, która leżała swobodnie, uniesie się nad kozetkę podczas zginania drugiej kończyny, wynik testu Thomasa jest dodatni. Oznacza to, że doszło do przykurczu. Badaniem uzupełniającym jest różnicujący test Jandy, który pozwala na określenie, w którym mięśniu występuje patologia. Pacjent leży na plecach, a kość krzyżowa znajduje się na brzegu kozetki. Zdrowa kończyna dolna jest unoszona i zginana w stawie biodrowym i kolanowym. Jeżeli po wykonaniu tego ruchu następuje:
- uniesienie chorej kończyny – doszło do przykurczu mięśnia biodrowo-lędźwiowego, który jest największym zginaczem stawu biodrowego,
- zgięcie w stawie biodrowym chorej kończyny – obecny jest przykurcz mięśnia prostego uda,
- odwiedzenie chorej kończyny i ugięcie jej w stawie biodrowym – doszło do przykurczu mięśnia napinacza powięzi szerokiej.
Dodatni test Thomasa – fizjoterapia
Osoby, u których test Thomasa wykazał obecność przykurczu, powinny rozpocząć rehabilitację. Jej celem jest rozciągnięcie i wzmocnienie mięśni. Dzięki temu staw nie będzie nadmiernie obciążony, co zapobiegnie rozwojowi zmian zwyrodnieniowych. Dodatkowo możliwe będzie utrzymanie prawidłowej postawy ciała, co pozytywnie wpłynie na cały układ ruchu. Gimnastykę można przeprowadzać w domu po uprzedniej konsultacji z fizjoterapeutą. Do przykładowych ćwiczeń rozciągających należą:
- Pacjent przyjmuje pozycję wykroku podpartego – jedna noga jest zgięta w kolanie pod kątem prostym, a druga spoczywa z tyłu, dotykając kolanem podłoża. Dłoń chwyta za stopę kończyny położonej z tyłu i przyciąga ją do pośladka. Należy zostać w danej pozycji przez kilka sekund i zmienić stronę.
- Pacjent leży na boku z wyprostowanymi nogami i opiera ciężar ciała na łokciu. Następnie zgina kolano górnej kończyny, wolną dłonią chwyta za kostkę i przyciąga stopę do pośladka. Pozostaje w pozycji przez kilka sekund i zmienia stronę.
- Pacjent znajduje się w pozycji siedzącej z jedną nogą maksymalnie wyprostowaną, a drugą zgiętą w stawie kolanowym i stopą skierowaną do pachwiny. Powoli pochyla tułów i stara się chwycić stopę wyprostowanej kończyny.
- Pacjent robi maksymalny wykrok w tył, druga noga jest zgięta w kolanie pod kątem prostym. Należy wytrzymać w pozycji kilkanaście sekund i zmienić nogę.
Powyższe ćwiczenia są jedynie przykładami. Przed przystąpieniem do ich wykonywania warto skonsultować się z fizjoterapeutą, który pomoże dobrać odpowiedni zestaw ćwiczeń.
Bibliografia:
1. Badanie ortopedyczne i dokumentacja bocznego skrzywienia kręgosłupa w: Jacek Wilczyński, „Boczne skrzywienia kręgosłupa. Rozpoznanie i korekcja”. Część 1, Wszechnica Świętokrzyska, Kielce 2000.