Nadpotliwość, czyli nadmierna produkcja potu, może mieć charakter wtórny, tj. pojawiać się jako objaw innych chorób, lub pierwotny, tzn. być dolegliwością izolowaną. Badania naukowe wykazują, że nadpotliwość pierwotna dotyczy 1–4% populacji. Jedną z metod jej leczenia stanowi sympatektomia piersiowa, łagodząca nadpotliwość dłoni, pach i/lub sympatektomia lędźwiowa, łagodząca nadpotliwość stóp. Sympatektomia odznacza się dużą skutecznością sięgającą nawet 80%.

Czym jest sympatektomia?

Sympatektomię definiuje się jako zabieg chirurgiczny, który polega na zablokowaniu (zaklipsowaniu, rzadziej przecięciu) pnia współczulnego (z łac. Truncus sympathicus), czyli parzystego szeregu zwojów nerwowych biegnących od podstawy czaszki, aż do kości guzicznej po obu stronach kręgosłupa. W wyniku zabiegu dochodzi do wyregulowania aktywności owej struktury i dzięki temu zmniejszenia ilości wydzielanego potu.

W zależności od miejsca, jakiego dotyczy nadmierna potliwość, wyodrębniona została:

• sympatektomia piersiowa – nadpotliwość dłoni i pach,

• sympatektomia lędźwiowa – nadpotliwość stóp.

W związku z tym ingerencji na pniu współczulnym dokonuje się na odpowiednim poziomie – piersiowym lub lędźwiowym.

Na czym polega sympatektomia piersiowa?

Sympatektomia piersiowa przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Zabieg trwa około 90 minut. Chory podczas operacji leży na brzuchu. Najpierw lekarz wykonuje sympatektomię lewostronną. Pierwszym etapem zabiegu jest uwidocznienie nerwu współczulnego w celu jego wyizolowania. Do jamy opłucnej (z łac. Cavum pleurae), tj. szczelinowatej przestrzeni położonej pomiędzy opłucną płucną a ścienną, która wypełniona jest płynem surowiczym, wprowadza się dwie rurki, tzw. trokary, i wdmuchany zostaje dwutlenek węgla. Chirurg laparoskopem dociera do wnętrza klatki piersiowej. Na wyizolowany nerw zakłada 2 tytanowe klipsy blokujące przepływ impulsów nerwowych do zlokalizowanych w dłoniach i pachach gruczołów potowych. Pierwszy z nich zostaje umieszczony 2 cm przyśrodkowo od kąta łopatki, a drugi w linii pachowej tylnej w 4. lub 3. przestrzeni międzyżebrowej. Na koniec z jamy opłucnowej usuwa się nadmiar dwutlenku węgla.

Po sympatektomii lewostronnej personel przenosi chorego na drugą stronę i przechodzi do sympatektomii prawostronnej, która wykonywana jest analogicznie do lewostronnej. Przeciwwskazaniem do sympatektomii piersiowej są m.in.: choroby tarczycy, choroby płuc, wcześniejsze zabiegi lub urazy w obrębie klatki piersiowej.

Na czym polega sympatektomia lędźwiowa?

Sympatektomia lędźwiowa przeprowadzana jest w ogólnym znieczuleniu dotchawiczym lub przewodowym. Zabieg trwa około 120 minut. Chory leży na plecach. Operacja jest przeprowadzana lewo- i prawostronnie. Podczas zabiegu do jamy brzusznej wprowadzonych zostaje 5 trokarów.

Po zabiegu sympatektomii…

Sympatektomia lędźwiowa lub piersiowa wiąże się z koniecznością pobytu w szpitalu przez 2–3 dni. Średnio tydzień po operacji ściągnięte zostają szwy. Pełną sprawność zawodową uzyskuje się w ciągu kilku dni. Po 4 tygodniach od zabiegu ma miejsce wizyta kontrolna. W przypadku sympatektomii piersiowej po około 12 godzinach od zabiegu chorego poddaje się badaniom rentgenowskim (RTG) klatki piersiowej, w celu wykluczenia ewentualnej odmy opłucnowej.

Założenie klipsów, w przeciwieństwie do całkowitego przecięcia nerwów, jest zabiegiem odwracalnym. W sytuacji niezadowolenia chorego z efektów leczenia w ciągu 3 miesięcy można zdjąć klips lub przesunąć go w inne miejsce.

Czy można pozbyć się nadpotliwości? dowiesz się tego z filmu:

Powikłania po sympatektomii

Sympatektomia należy do inwazyjnych metod leczenia. Wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań pozabiegowych, wśród których wymienia się m.in.: krwawienie pooperacyjne, bliznowce w miejscu cięć, zaburzenia neurologiczne. Dodatkowo w przypadku sympatektomii piersiowej dojść może do nadmiernej suchości dłoni i odmy opłucnowej (z łac. pneumothorax), co oznacza wtargnięcie gazów do jamy opłucnej. Innym ciężkim powikłaniem bywa zespół Hornera, spowodowany przerwaniem współczulnego unerwienia oka. Przypadłość objawia się: opadaniem powieki, zwężeniem źrenicy, zapadnięciem gałki ocznej do oczodołu, pozornym wytrzeszczem. Z kolei do największych problemów związanych z sympatektomią lędźwiową należą: uszkodzenie żyły głównej dolnej, czasowe upośledzenie oddawania moczu, zespół posympatektomijny (występowanie parzącego lub piekącego bólu w okolicy pośladków, ud i stóp do 2–4 tygodni po operacji).

Niestety z zabiegiem związane jest ryzyko pojawienia się kompensacyjnej nadpotliwości, zwanej też wyrównawczą potliwością, czyli wzrostu wydzielania potu w innych rejonach ciała, np. plecach, szyi, torsie. Literatura przedmiotu donosi też o przypadkach nadpotliwości fantomowej, czyli występowania rzekomego nawrotu nadpotliwości w pierwotnej lokalizacji około 4. doby po zabiegu. Dolegliwość ustępuje samoistnie i nie wymaga leczenia.

Ile kosztuje sympatektomia piersiowa i lędźwiowa?

W specjalistycznych centrach leczenia nadpotliwości koszt obustronnej sympatektomii piersiowej lub lędźwiowej wynosi około 6000 zł. Istnieje możliwość wykonania zabiegu w ramach ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Bibliografia:

1. Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika 2014, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2014.

2. Stefaniak T., Dobosz Ł., Kaczor M., Ćwigoń M., Nadpotliwość pierwotna – problemy diagnostyki i leczenia, „Polski Przegląd Chirurgiczny”, 2013, 85(9), s. 954-982.

3. Piotrkowska R., Jarzynkowski P., Książek J. i wsp., Leczenie chirurgiczne nadmiernej potliwości kończyn górnych – implikacje dla pielęgniarstwa, „Medycyna Rodzinna”, 2016, 19(3), s. 122-126.