Polip jest pojęciem makroskopowym, a nie histologicznym. Nie można więc na podstawie samego wyglądu polipa określić, czy jest zmianą nowotworową, czy nie. Najniebezpieczniejsze są polipy, w których rozwija się rak pęcherzyka żółciowego. Leczenie jest przede wszystkim operacyjne.
Czym jest polip pęcherzyka żółciowego?
Polip pęcherzyka żółciowego, błędnie nazywanego woreczkiem żółciowym, jest guzowatym tworem wyrastającym z błony śluzowej pęcherzyka żółciowego. Ma na ogół kształt kulisty i może być uszypułowany, ale nie musi. W szypule polipa biegną naczynia krwionośne. Do najczęstszych polipów w pęcherzyku zalicza się:
- polipy cholesterolowe – powstają w wyniku nagromadzenia cholesterolu pod nabłonkiem błony śluzowej pęcherzyka. Są to najczęstsze polipy pęcherzyka żółciowego, które nie ulegają zezłośliwieniu;
- polipy nowotworowe – w ich przypadku często zamiennie używa się określenia gruczolak (adenoma), jednakże należy pamiętać, że polip jest wybrzuszeniem błony śluzowej, a gruczolak nowotworem łagodnym. Do innych nowotworów łagodnych pęcherzyka żółciowego zalicza się tłuszczaka, brodawczaka, włókniaki, mięśniaki gładkokomórkowe i inne. Z kolei najczęstszym nowotworem złośliwym pęcherzyka żółciowego jest gruczolakorak;
- gruczolakomięśniakowatość – pogrubienie błony śluzowej zawierające dodatkowo warstwę mięśniową ściany pęcherzyka żółciowego. W sporadycznych przypadkach może się w niej rozwinąć rak;
- polipy zapalne, zwane również pseudopolipami – powstają w wyniku przewlekłego stanu zapalnego i są wynikiem niecałkowitego zniszczenia błony śluzowej z następczą regeneracją;
- polipy hiperplastyczne – powstają w wyniku nadmiernej, niekontrolowanej proliferacji nabłonka gruczołowego. Rzadko mogą ulegać transformacji nowotworowej.
Polecamy: Ostre i przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego – dieta i leczenie
Jaki jest związek między polipem a rakiem pęcherzyka żółciowego?
Prawie 90% nowotworów złośliwych pęcherzyka żółciowego stanowią gruczolakoraki (adenocarcinoma), które bardzo często rozwijają się z gruczolaków. Dlatego gruczolaki stanowią główny czynnik ryzyka raka gruczołowego. W badaniu USG niełatwo je odróżnić od innych polipów. Jednakże w przypadku polipów cholesterolowych czynnikiem różnicującym może być fakt, że polipy te są często mnogie i rzadko kiedy przekraczają 1 cm. Z kolei gruczolaki są najczęściej pojedyncze i mogą rosnąć, osiągając rozmiary przekraczające 1 cm. Wraz ze wzrostem gruczolaka wzrasta ryzyko jego zezłośliwienia.
Drugim najczęstszym czynnikiem ryzyka jest kamica pęcherzykowa, którą stwierdza się nawet u 90% chorych z rakiem pęcherzyka żółciowego. Innymi czynnikami mającymi wpływ na rozwój raka pęcherzyka żółciowego są pęcherzyk porcelanowy oraz przewlekły stan zapalny pęcherzyka.
Rak pęcherzyka żółciowego jest najczęstszym nowotworem złośliwym dróg żółciowych. Występuje od 2 do 6 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Gruczolakorak pęcherzyka żółciowego należy do najgorzej rokujących nowotworów przewodu pokarmowego. Bardzo rzadko jest wykrywany w momencie, kiedy możliwe jest jego całkowite usunięcie. Najczęściej rak pęcherzyka jest rozpoznawany, gdy nacieka sąsiadujące narządy. We wczesnych fazach nie daje żadnych charakterystycznych objawów. Niestety jest to bardzo agresywny nowotwór i w momencie rozpoznania tylko 20% pacjentów może podjąć skuteczne leczenie. 5-letnia przeżywalność wynosi około 5%.
Kamienie w pęcherzyku żółciowym: Skąd się biorą? Zobaczcie na filmie:
Jakie są przyczyny i objawy polipów pęcherzyka żółciowego?
Niestety przyczyny powstania polipów pęcherzyka żółciowego nie są znane. Jednakże uważa się, że kamica żółciowa i zespoły polipowatości takie jak zespół Gardnera czy Peutz-Jeghersa mogą zwiększać ryzyko ich powstania.
Polipy pęcherzyka żółciowego na ogół nie dają objawów. Czasami jednak chorzy mogą się skarżyć na tępy ból w okolicy wątroby, wzdęcia, nudności oraz wymioty.
Podstawową metodą diagnostyczną polipów jest USG jamy brzusznej. W przypadku raka pęcherzyka żółciowego wykonuje się dodatkowo TK lub PET celem oceny nacieku nowotworowego.
Jak wygląda leczenie polipów pęcherzyka żółciowego?
Leczenie polipów pęcherzyka żółciowego zależy przede wszystkim od cech morfologicznych polipa. W przypadku podejrzenia raka lub możliwości jego rozwoju w przyszłości kieruje się pacjenta na zabieg operacyjny polegający na wycięciu pęcherzyka żółciowego. Najczęściej taką hipotezę stawia się, gdy polip jest pojedynczy, przekracza 1 cm, występuje u kobiety w 6.–7. dekadzie życia oraz dodatkowo ma szeroką podstawę, czyli jest nieuszypułowany, ma nieregularną powierzchnię i posiada własne unaczynienie.
Polipy do 6 mm nie wymagają usunięcia chirurgicznego i dalszej obserwacji. W przypadku polipów o wielkości 6–10 mm wymagana jest obserwacja poprzez badanie USG co 6 miesięcy. Polipy powyżej 10 mm lub mniejsze, jeśli występują objawy bądź niepokojące cechy morfologiczne, powinny zostać usunięte. Operacja najczęściej polega na laparoskopowej cholecystektomii, rzadko usuwa się pęcherzyk żółciowy, otwierając powłoki jamy brzusznej.
W przypadku polipów pęcherzyka żółciowego należy pamiętać o diecie lekkostrawnej i unikaniu tłuszczów zwierzęcych.
Bibliografia:
- V. Kumar, A. Abbas, J. Aster, Robbins Patologia, Wrocław, 2014.
- Chirurgia, red. W. Noszczyk, tom II, Warszawa, 2005.