Nefrologia jest dziedziną medycyny, w której najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne. Zdarzają się jednak przypadki poważnych schorzeń nerek (np. niewydolność nerek, kłębuszkowe zapalenie nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek) wymagające dializy lub przeszczepienia tych narządów. Nefrologia nie tylko leczy patologie w obrębie nerek. Lekarz nefrolog poszukuje również przyczyn powstawania tych patologii, a także stara się zapobiec konsekwencjom chorób nerek.

Zobacz też: Odmiedniczkowe zapalenie nerek

Nefrologia - zakres

Nefrologia skupia się na diagnozowaniu i leczeniu wspomnianych poważnych chorób nerek, ale także zaburzeń elektrolitowych i nadciśnienia tętniczego (szczególnie jeśli podejrzewa się nerkowe podłoże nadciśnienia). Wiele tych schorzeń wpływa na cały system moczowy i nerki nie są jedynymi wewnętrznymi narządami, które są przez to zagrożone. W takich przypadkach wymagane jest specjalne leczenie. Przykładami mogą być choroby nabyte, takie jak systemowe zapalenie naczyń i choroby autoimmunologiczne, ale także schorzenia wrodzone i genetyczne, np. zwyrodnienie wielotorbielowate nerek. 

Wizytę u nefrologa zleca się po badaniu moczu, które wykazuje takie choroby jak ostra niewydolność nerek, przewlekła choroba nerek, hematuria (inaczej krwiomocz, nadmierna obecność erytrocytów w moczu), białkomocz, kamica nerkowa, nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia kwasowo-zasadowe i elektrolitowe.

Nefrologia - objawy, które mogą wskazywać na chorobę nerek

Objawami, które mogą świadczyć o chorobie nerek i powinny dać sygnał, by skontaktować się z lekarzem, są: obrzęki dookoła gałek ocznych, pieczenie i ból w trakcie oddawania moczu, częstomocz dzienny, częstomocz nocny, ciemny kolor moczu zbliżony do czerwonego (może to wskazywać na krwiomocz), mętny mocz o nieprzyjemnym zapachu, podobnym do zapachu amoniaku, ból w okolicach żeber, który nie nasila się w trakcie ruchu, odczuwalne nadciśnienie tętnicze. 

Zdarzają się przypadki, w których choroby nerek nie objawiają się w tak widoczny sposób i jedynymi symptomami, które mogą wskazywać na ich schorzenia, są permanentne zmęczenie i częstomocz nocny.

Nefrologia - diagnozowanie

W celu zdiagnozowania choroby nerek lub układu moczowego nefrolog potrzebuje nie tylko wyników badania moczu, ale także badania krwi (morfologii), stężenia mocznika we krwi, kreatyniny, jonogramu, poziomu glukozy i ultrasonografii (USG) układu moczowego z oceną wielkości nerek. Kolejne badania są zależne od podejrzenia choroby - jeżeli jest to przewlekłe schorzenie nerek, można przeprowadzić dodatkowo badanie wapnia. 

W przypadku infekcji układu moczowego osoba powinna wziąć ze sobą do nefrologa także wyniki posiewu moczu, a przy białkomoczu - wynik dobowej utraty białka oraz poziomu cholesterolu i wapnia. Jeżeli przyczyną wizyty jest nadciśnienie tętnicze, należy przeprowadzić badanie dna oka.

Następnie osoba dostaje skierowanie od nefrologa na kolejne badania. Są to: urografia - prześwietlenie promieniami rentgenowskimi układu moczowego po podaniu kontrastu, USG nerek oraz scyntygrafia - wprowadzenie do organizmu środków chemicznych i cyfrowa rejestracja ich rozpadu i rozmieszczenia.

Nefrologia - leczenie

W nefrologii mogą być stosowane następujące terapie i zabiegi:

• farmakoterapia, 
  
• preparaty krwiopochodne, 
  
• interwencje chirurgiczne wynikające ze schorzenia (chirurgia urologiczna, naczyniowa lub ogólna), 
  
• terapia nerkozastępcza (dializa lub przeszczep nerki)
  
• plazmafereza - metoda oczyszczania osocza krwi z dużych cząstek.
  

Leczenie jest zależne od schorzenia nerki lub układu moczowego. Zdrowie nerek ma ogromny wpływ na komfort i długość naszego życia, dlatego w nefrologii dużą rolę odgrywa wsparcie psychologiczne i zaawansowane planowanie opieki zdrowotnej.

Leczenie przewlekłych chorób nerek zazwyczaj łączy się z ich przyczynami, np. cukrzycą. Należy również diametralnie zmienić dietę oraz unikać substancji toksycznych dla nerek, takich jak środki kontrastujące wykorzystywane przy prześwietleniach oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Poza tym stosuje się leki obniżające ciśnienie krwi (hipotensyjne). Zazwyczaj leczenie nie uwzględnia jedynie aktualnego stanu nerki, ale także potencjalny rozwój danego schorzenia.

Choroby autoimmunologiczne i zapalenia nerek (w tym odrzucanie przeszczepu przez organizm) mogą być leczone przez immunosupresję. Jest to hamowanie procesu wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych przez różne czynniki za pomocą leków immunosupresyjnych.

Jeżeli nerki nie są w stanie spełniać swoich podstawowych funkcji, nefrolog stwierdza końcową fazę niewydolności tego narządu, która może prowadzić do śmierci. W przypadku zaawansowanego schorzenia stosowana jest dializa - zabieg, podczas którego krew jest przepuszczana przez specjalne urządzenie, które usuwa szkodliwe dla organizmu substancje powstałe w wyniku przemiany materii i reguluje gospodarkę elektrolitową. Zabieg jest przeprowadzany 3 razy w tygodniu i trwa od 3 do 5 godzin.

Współcześnie najskuteczniejszą metodą leczenia zaawansowanych schorzeń nerek jest ich transplantacja - chora nerka zostaje usunięta z organizmu, a w jej miejsce przeszczepia się zdrowy narząd uzyskany od dawcy. Istnieje ryzyko odrzucenia przeszczepu - jest to reakcja obronna organizmu na obce białko, które znajduje się w przeszczepionym narządzie. Wspomniane leki immunosupresyjne pomagają w przyjęciu obcego ciała przez organizm.

Należy pamiętać, że większość chorób nerek jest przewlekła i zwykle chora osoba pozostaje pod długotrwałą kontrolą nefrologa.