Hipoplazja to stan niecałkowitej morfogenezy, czyli niekompletnego rozwoju narządu, czemu towarzyszy przeważnie upośledzenie jego czynności. Dotyczyć może płuc, żuchwy, tarczycy, kończyn itd. Jedną z częściej spotykanych jest hipoplazja szkliwa, która objawia się zwłaszcza obecnością plam na zębach. Niedorozwój szkliwa leczony bywa na wiele sposobów.
Czym jest hipoplazja szkliwa?
Szkliwo (z łac. enamelum) to niezwykle twarda tkanka, która pokrywa zębinę w obrębie korony zęba. Hipoplazja szkliwa (z łac. hypoplasia enameli) w nomenklaturze medycznej określana jest także jako niedorozwój szkliwa. To zaburzenie rozwojowe zębów pojawić się może na rozmaitych etapach ich tworzenia. Jednakże specjaliści donoszą, iż dotyczy najczęściej stałych zębów. Stosunkowo rzadko spotykany jest niedorozwój szkliwa u dzieci. Wynika to z powstawania zawiązków mlecznych zębów podczas rozwoju prenatalnego. Dzięki temu zapewnione są wszelkie składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju tkanek zębów.
Postacie i objawy hipoplazji szkliwa
Biorąc pod uwagę obraz kliniczny, wyodrębniono następujące rodzaje hipoplazji szkliwa:
- plamkowa – obecność brunatnych, żółtawych, białych plamek na powierzchni zęba,
- dołkowata zwana też punkcikowatą – częściej występuje w populacji żeńskiej, obecność jednej lub kilku linii gęsto ułożonych punkcików, które przypominać mogą plaster miodu,
- rowkowata – obecność zagłębień, dołków i bruzd na powierzchni zęba, które sięgać mogą nawet do poziomu zębiny,
- sierpowata – obecność pofałdowań brzegów siecznych,
- powierzchniowa – częściej występuje w populacji męskiej; na pewnej przestrzeni zęba brak szkliwa, a w miejscu przejścia w prawidłowe szkliwo ma ono postać walcowatą.
Hipoplazja szkliwa zębowego objawiać się może dodatkowo zniekształceniem koron zębowych (stożkowate, cylindryczne). Niedobory szkliwa sprzyjają brakom punktów stycznych, w konsekwencji czego rozwinąć się mogą wady zgryzu lub choroby przyzębia. Zęby z brakami szkliwa są silnie narażone na zmiany próchnicowe. Literatura przedmiotu donosi o przypadkach całkowitego braku szkliwa. Stan ten określa się aplazją szkliwa. Przejawia się on żółtobrunatnym zabarwieniem zęba. Z powodu braku szkliwa (warstwy ochronnej) zewnętrzną częścią jest zębina.
Przyczyny niedorozwoju szkliwa zębowego
Przyczyn powstania hipoplazji szkliwa zębowego jest wiele. Mogą one być związane zarówno z czynnikami genetycznymi, jak i środowiskowymi. Czynniki środowiskowe, które miały wpływ na niedorozwój szkliwa zębów mlecznych, to: przedłużony poród, przedwczesne urodzenie i choroby matki, te zaś, które wpłynęły na hipoplazję szkliwa zębów stałych to przede wszystkim niedobory w pożywieniu jako skutek nieprawidłowej podaży i/lub zaburzeń żołądkowo-jelitowych powodujących upośledzenie ich wchłaniania (zwłaszcza witamin D, A, K i składników mineralnych: wapnia, fosforu, magnezu i fluoru). Hipoplazja szkliwa wchodzić może w skład obrazu klinicznego genetycznych zespołów chorobowych i chorób ogólnoustrojowych, wśród których wymienia się m.in.: pęcherzowe oddzielanie naskórka, choroby nerek, stwardnienie guzowate, wady serca, zespół szkliwno-mózgowo-niepotliwy, celiakię, zespół szkliwno-paznokciowo-niepotliwy, krzywicę, zespół Downa, choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego, choroby wieku dziecięcego i infekcyjne (ospę wietrzną, różyczkę, odrę, krztusiec, błonicę, płonicę), choroby przewodu pokarmowego. Wrodzony niedorozwój szkliwa zębowego określa się jako amelogenesis imperfecta. Dziedziczony jest autosomalnie, dominująco lub recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X.
Zobacz film i sprawdź jak wygląda leczenie implantologiczne:
Leczenie hipoplazji szkliwa
Leczenie hipoplazji szkliwa obejmuje rozmaite metody. Ważną rolę odgrywa profilaktyka stomatologiczna – regularne przeglądy stanu jamy ustnej, uszczelnianie bruzd i szczelin (lakowanie zębów), usuwanie nalotu, fluoryzacja zębów (nakładanie na powierzchnię oczyszczonego zęba preparatów fluorowych). Istotna jest także codzienna i systematyczna higiena jamy ustnej. Zaleca się stosowanie szczoteczek o miękkim włosiu oraz płukanek i past zawierających w swoim składzie fluor. W zakresie stomatologii estetycznej i zachowawczej odbudowuje się dotknięte hipoplazją korony i leczy się próchnicę. Brak szkliwa na zębach zastąpić można materiałem kompozytowym lub koronami protetycznymi. Z kolei w przypadku bruzd stosuje się licówki. Nierzadko konieczne bywa leczenie ortodontyczne i korekta wady zgryzu. Badacze podkreślają też istotną rolę odpowiedniego sposobu odżywiania. Wskazana jest dieta uboga w produkty kwaśne i cukry. Polecane są produkty pobudzające wydzielanie śliny. W przypadku, gdy hipoplazja szkliwa nie stanowi izolowanego problemu, konieczna jest terapia odpowiadających za nią schorzeń.