Fototerapia polega na naświetlaniu całego ciała lub wybranej jego części leczniczym światłem. Z fototerapii korzystać można w gabinetach fizjoterapeutycznych, sanatoriach, uzdrowiskach, a nawet w warunkach domowych. W światłolecznictwie korzysta się ze światła podczerwonego, widzialnego, nadfioletowego. Czas trwania i częstotliwość zabiegów określa lekarz.

Czytaj też:

• Jak działa lampa antydepresyjna?
• Chandra czy początki depresji sezonowej? Jak sobie radzić z kiepskim samopoczuciem?
• Jak pozyskać witaminę D w czasie pandemii?

Co to jest fototerapia?

Fototerapia, zwana też światłoterapią lub światłolecznictwem, to działania wykorzystujące właściwości lecznicze światła. W zależności od pochodzenia światła wyodrębniona została:

• helioterapia, czyli fototerapia oparta na naturalnym źródle światła,
  
• aktynoterapia, czyli fototerapia wykorzystująca sztuczne źródła światła. W tym rodzaju światłoterapii używa się głównie lampy kwarcowej (światło nadfioletowe, z ang. ultra-violet, UV) lub sollux (światło podczerwone, z ang. infra-red, IR).

Fototerapia w dermatologii i kosmetyce

Fototerapia jest powszechnie stosowana w dermatologii. Najczęstszym wskazaniem jest leczenie łuszczycy i atopowego zapalenia skóry. Nierzadko w terapii trądziku pospolitego używa się światła niebieskiego (405–420 nm), które wykazuje właściwości bakteriobójcze. Z kolei w zwalczaniu przebarwień i zaczerwienień skóry oraz lekkiej postaci trądziku różowatego wykorzystuje się światło żółte (około 590 nm). W fototerapii w kosmetyce stosuje się często światło czerwone (630-650 nm), które stymuluje produkcję kolagenu i działa przeciwzapalnie. Stąd też korzysta się z niego w zabiegach anti–aging, czyli przeciw starzeniu skóry.

Polecamy: Fototerapia noworodka – na czym polega, ile trwa i kiedy się ją stosuje?

Jak fototerapia wpływa na psychikę? Zobacz wideo:

Fototerapia w leczeniu depresji

Światłolecznictwo, oprócz tego, że wspomaga leczenie dolegliwości o charakterze fizycznym, stosowane jest też w zaburzeniach psychicznych. Fototerapia sprawdza się w depresji sezonowej, do rozwoju której przyczyniają się niedobory światła naturalnego w okresie jesienno-zimowym. Pojawiają się: przygnębienie, apatyczność, wahania nastrojów, senność, ociężałość. Zastosowanie znajdują tzw. lampy antydepresyjne, które naśladują światło słoneczne. Zapewniają odpowiedni poziom światła przez cały rok. Nabyć je można w wielu sklepach z zaopatrzeniem medycznym. Możliwe jest też wypożyczenie lampy do fototerapii. Osoba cierpiąca na depresję siada przed lampą i w tym czasie może czytać książkę, rozmawiać z bliskimi czy rozwiązywać krzyżówkę, pamiętając o spoglądaniu co jakiś czas w kierunku światła.

Inne wskazania do stosowania fototerapii

Ze światłolecznictwa korzysta się w terapii schorzeń spowodowanych niedostateczną ilością witaminy D wytwarzanej przez organizm w wyniku działania promieniowania słonecznego. W związku z tym fototerapię poleca się u dzieci w przypadku krzywicy, u dorosłych zaś zespołu rozmiękania kości, tj. osteomalacji (niedostatecznej mineralizacji i zmniejszenia gęstości kości) i osteoporozy (postępującego ubytku masy kostnej, powodującego osłabienie ich struktury przestrzennej). Schorzenia te zwiększają ryzyko złamań, powodują ból kości, skrzywienia i zwyrodnienia układu kostnego prowadzące do zniekształcenia sylwetki.

Fototerapia wykazuje korzystny wpływ na ogólną kondycję osób w podeszłym wieku. Terapia światłem pomocna jest w łagodzeniu zaburzeń snu i rytmu biologicznego. Przynosi ulgę w bólu stawów i mięśni, przyspiesza proces gojenia się ran, poprawia mikrokrążenie, podnosi odporność, pobudza przemianę materii. Światłolecznictwo wykorzystuje się w leczeniu nadciśnienia tętniczego krwi, choroby wieńcowej, chorób oczu, w tym m.in. jaskry, zeza, zaćmy. Kuracja światłem wspomaga powrót do zdrowia po wylewie, udarze czy zawale.

Fototerapia w domu – leczenie noworodków

Światłoterapia w domu stała się możliwa jako element leczenia żółtaczki noworodkowej przejawiającej się podwyższonym poziomem bilirubiny w surowicy krwi. To pomarańczowoczerwony barwnik żółciowy wrażliwy na działanie światła, przez co światłolecznictwo skutecznie zmniejsza jego ilość i usprawnia usuwanie z organizmu. Niepodjęcie leczenia wiąże się z ryzykiem uszkodzenia mózgu.

Zazwyczaj fototerapia w leczeniu żółtaczki noworodkowej opiera się na emisji światła niebieskiego. Specjalnymi okularami lub opaską zabezpiecza się dziecku oczy. Konieczne jest odsłonięcie możliwie największej powierzchni skóry oprócz narządów płciowych. Najlepiej, by w czasie naświetlania dziecko było w samym pampersie. Należy pamiętać o zmianie pozycji dziecka co 2–3 godziny i kontroli temperatury ciała. Dziecko podczas naświetlania intensywniej się poci. Może wystąpić u niego rozluźnienie stolca. Niekiedy pojawiają się zmiany rumieniowe, przegrzanie czy odwodnienie.

Mimo licznych korzyści fototerapia przeciwwskazana jest w przypadku padaczki, stosowania leków fotouczulających (zwiększających wrażliwość na światło), uczulenia na światło, świeżej opalenizny, nieuregulowanej cukrzycy, choroby nowotworowej skóry. Nie powinny z niej korzystać też kobiety w ciąży.

Bibliografia:

1. D. L. Rodenbeck, J. I. Silverberg, N. B. Silverberg. Phototherapy for atopic dermatitis. „Clinics in Dermatology”. 34 (5), s. 607–613.
2. J. Wciórka, S. Pużyński, J. Rybakowski (red.): Psychiatria. T. 3: Metody leczenia, Zagadnienia etyczne, prawne, publiczne, społeczne. Elsevier Urban & Partner, 2010, s. 65-123.