Cytoliza pochwowa jest wynikiem przerostu pałeczek kwasu mlekowego. W konsekwencji tego stanu może dojść do zaburzenia równowagi pH pochwy. Dość często mylona jest z infekcją o podłożu grzybiczym. Stąd w rozpoznaniu waginozy cytolitycznej bardzo ważną rolę pełni przeprowadzenie hodowli. Ujemne wyniki dla grzybów Candida odrzucają podejrzenie kandydozy pochwy, a wzrost Lactobacillus wskazuje na cytolizę pochwową.

Czym jest cytoliza?

Termin cytoliza oznacza rozpad struktur komórkowych. Dość często widnieje on w opisie cytologii, czyli rozmazie szyjkowym polegajacym na pobraniu rozmazów z tarczy szyjki macicy. Badanie cytologiczne odgrywa bardzo ważną rolę w profilaktyce raka szyjki macicy. Cytoliza oznaczać może występowanie stanu zapalnego. Zdarza się także, że jej obecność to wynik nieprawidłowo przeprowadzonego badania – pobrania próbki lub jej zabezpieczenia.

Ginekolog powinien pobrać rozmaz, używając do tego specjalnej szczoteczki. Ważne jest złuszczenie komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego, który wyściela tarczę szyjki macicy oraz komórek nabłonka gruczołowego pokrywającego jej kanał. Pobrana próbka umieszczana jest na szkiełku i poddawana badaniom mikroskopowym. Bez względu na przyczynę pojawienia się cytolizy w wynikach cytologii konieczne jest powtórzenie badania, co umożliwi weryfikację jej podłoża. Wśród niektórych panuje błędne przekonanie, że cytoliza oznacza raka.

Zobaczcie także, jakie są główne objawy grzybiczego zapalenia pochwy:

Czym jest cytoliza pochwowa i jak się objawia?

Cytoliza pochwowa definiowana jest jako stan nadmiernego namnażania pałeczek kwasu mlekowego, czyli Lactobacillus. Przypadłość określana jest też jako cytoliza Doderleina czy zespół zwyrodnieniowy Lactobacillus. Bakterie te w odpowiedniej ilości pełnią funkcję ochronną i ograniczają tym samym ryzyko rozwoju infekcji. Zapewniają prawidłowe wartości pH pochwy.

Występujące jednak ponad normę mogą obniżać wartość pH. Zbyt kwaśne środowisko powoduje zapalenie śluzówki pochwy, co daje nieprzyjemne dolegliwości.

Objawami cytolizy pochwowej są m.in.: podrażnienie, uporczywy świąd, białe, gęste i bezwonne upławy, pieczenie, obrzęk i zaczerwienienie sromu, zwiększone oddawanie moczu, ból podbrzusza, bóle podczas stosunków. Pojawiają się one cyklicznie w drugiej połowie cyklu (nasilenie symptomów po owulacji aż do miesiączki). Badacze wskazują na to, że krwawienie miesiączkowe neutralizuje w pewnym stopniu zbyt kwaśne środowisko pochwy, co łagodzi objawy.

Polecamy: Bakterie w pochwie – rodzaje, objawy. Czy wymagają leczenia?

Przyczyny, rozpoznanie i leczenie cytolizy pochwowej

Czynnikami usposabiającymi do rozwoju cytolizy pochwowej są m.in.: długotrwałe przyjmowanie antybiotyków, nieprawidłowa higiena okolic intymnych, stosowanie nieodpowiednich kosmetyków, środki antykoncepcyjne np. wkładki domaciczne. Cytoliza pochwowa ze względu na podobieństwo przebiegu mylona bywa z infekcją grzybiczą. Jej rozpoznanie powinno się opierać na:

• pomiarze pH wydzieliny z pochwy (norma to wartości 3,6–4,5),
• przeprowadzeniu hodowli,
• wykonanie preparatu przeżyciowego w kropli soli fizjologicznej.

Leczenie cytolizy pochwowej skupia się na eliminacji nadmiernej ilości pałeczek kwasu mlekowego. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie irygacji, czyli płukania pochwy roztworem sody oczyszczonej z wodą (1–2 łyżki sody na 0,5 l ciepłej wody). Zabieg powinno się wykonywać 3 razy w tygodniu do czasu ustąpienia dolegliwości.

Polecamy: Nawracające infekcje pochwy – przyczyny, objawy i leczenie

Interpretacja wyników badań cytologicznych

Wyniki badań cytologicznych do niedawna interpretowane były na podstawie klasyfikacji Papanicolao (z ang. The Papanicolaou System, PAPA System), który przedstawia się następująco:

• PAPA I – w grupie 1 w rozmazie stwierdza się wyłącznie prawidłowe komórki;
• PAPA II – w grupie 2 w rozmazie obok prawidłowych komórek występują też komórki stanu zapalnego;
• PAPA III – w grupie 3 w rozmazie występują komórki nieprawidłowe zwane też dysplastycznymi. Taki obraz uważa się za podejrzany. W jego obrębie wyróżnia się:
• podtyp A – wskazuje nasilony stan zapalny, po leczeniu którego dojdzie co cofnięcia się zmian;
• podtyp B – wskazuje na średnią lub dużą dysplazję nabłonka, wymagającą pogłębionej diagnostyki;
• PAPA IV – w grupie 4 w rozmazie występują komórki atypowe. Ich obecność może świadczyć o chorobie nowotworowej – raku przedinwazyjnym szyjki macicy, który nie nacieka pobliskich tkanek,
• PAPA V – w grupie 5 w rozmazie stwierdza się komórki typowe dla inwazyjnej postaci raka szyjki macicy.

Do oceny obrazów cytologicznych obecnie stosuje się system Bethesda (z ang. The Bethesda System, TBS) opracowany przez Narodowy Instytut Onkologii USA w Bethesda.

Bibliografia:

1. M. Romanik, A. Wojciechowska-Wieja, G. Martirosian, Zapalenie pochwy powodowane przez bakterie tlenowe – problemy diagnostyki i leczenie, [w:] „Ginekologia Polska”, 2007, 78, s. 488–491.
2. M. Wielgoś, B. Pietrzak, Bacterial vaginosis – diagnostyka i leczenie, [w:] „Przegląd Menopauzalny”, 2012, 5, s. 356–363.
3. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, PZWL, Warszawa 2013.