Anemia złośliwa zwana jest także niedokrwistością złośliwą, niedokrwistością Addisona-Biermera lub potocznie chorobą Addisona-Biermera. Zaliczana jest do chorób autoimmunologicznych, objawia się jako niedokrwistość niedoborowa w wyniku zaburzenia wchłaniania witaminy B12. Jej niedobór może doprowadzić do nieodwołalnych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym.

Przyczyny i charakterystyka anemii złośliwej (niedokrwistości Addisona-Biermera)

Głównym źródłem rozwoju choroby jest niedobór kobalaminy (witaminy B12), jednak należy pamiętać, że nie wynika on z jej braku w diecie, ale z niemożności wchłaniania właściwych ilości w końcowym odcinku jelita cienkiego. Wiąże się to z zaburzeniami układu odpornościowego, który wytwarza szkodliwe przeciwciała działające przeciwko zdrowym komórkom błony śluzowej żołądka.

Układ odpornościowy wysyła przeciwciała przeciwko czynnikowi Castle’a (czynnikowi wewnętrznemu), który umożliwia transport witaminy B12 przez ścianę jelit do krwi. W ten sposób dochodzi do groźnych zaburzeń wchłaniania kobalaminy, zaburzeń metabolizmu oraz syntezy kwasów nukleinowych. Niedokrwistość, jaka występuje w konsekwencji zaburzeń wchłaniania witaminy B12, jest anemią, czyli dotyczy niedoboru krwinek czerwonych w układzie krążenia. Wśród innych przyczyn prowadzących do niedoboru witaminy B12 i w konsekwencji anemii, lekarze wyróżniają: chorobę Leśniowskiego-Crohna, alkoholizm, ścisły weganizm, brak właściwie zbilansowanej diety, wrodzone niedobory czynnika wewnętrznego (czynnika Castle’a), anoreksję, a także czasowy stan po przeprowadzeniu resekcji żołądka lub jelita cienkiego.

Jakie są objawy anemii złośliwej (choroby Addisona-Biermera)?

Jak informują lekarze, objawy niedokrwistości megaloblastycznej, w anemii złośliwej, są związane z niedoborem witaminy B12 oraz kwasu foliowego. Wśród najczęstszych oznak choroby wyróżnia się: osłabienie, bóle głowy wraz z zawrotami, bladość skóry, bladość śluzówek i przyspieszoną pracę serca (tachykardię). Objawami anemii złośliwej ze strony układu pokarmowego są najczęściej: częste biegunki na przemian z zaparciami, utrata wagi, utrata poczucia smaku prowadząca do utraty łaknienia, a także zapalenie języka objawiające się silnym pieczeniem. Jak informują lekarze, najczęstszymi objawami neurologicznymi w przebiegu choroby Addisona-Biermera są: niestabilny chód, zanik nerwu wzrokowego, zaburzenia czucia, zaburzenia pamięci, częste drętwienia kończyn (parestezje), osłabienie siły mięśniowej kończyn.

U osób zapadłych na niedokrwistość złośliwą jest możliwe występowanie zaburzeń psychicznych. Do najczęstszych należą: apatia, drażliwość i inne zaburzenia zachowania, zaburzenia świadomości, stany depresyjne, zespoły urojeniowe, objawy schizofrenii, otępienie, a nawet halucynacje. Anemia złośliwa jest chorobą autodestrukcyjną, w czasie której może dochodzić do stanów zapalnych żołądka, ponadto często prowadzi do powiększenia wątroby oraz śledziony. Jak często podają lekarze, osoby chore na niedokrwistość Addisona-Biermera cierpią na inne choroby autoimmunologiczne, najczęściej cukrzycę typu I, zapalenia tarczycy, niedoczynność kory nadnerczy.

Jak zdiagnozować anemię złośliwość (niedokrwistość Addisona-Biermera)?

Jeśli dochodzi do wystąpienia co najmniej kilku z wymienionych objawów, należy udać się do lekarza, który po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego powinien skierować na badanie umożliwiające diagnozę podejrzanych symptomów. Anemię złośliwą może ujawnić morfologia krwi, a także badanie bioptatu szpiku. Do podstawowych kryteriów anemii w badaniu krwi należy zmniejszone stężenie hemoglobiny, zmniejszona wartość hematokrytu, zmniejszona ilość erytrocytów (krwinek czerwonych oznaczanych często jako RBC – z ang. red blood cell). Diagnoza anemii złośliwej jest możliwa poprzez sprawdzenie poziomu kobalaminy w surowicy krwi. Normy witaminy B12 wynoszą ok. 200–1000 ng/l, o niedokrwistości złośliwej mówi się, gdy poziom spada poniżej 130 pg/ml. Wykonuje się również badania immunologiczne, w tym badanie przeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym żołądka i czynnikowi Castle’a. Często sprawdza się także zawartość kwasu metylmalonowego we krwi oraz w moczu. Jego wysokie stężenie jest analogiczne do spadku stężenia kobalaminy.

Metody leczenia anemii złośliwej

Do najczęstszych metod leczenia anemii należy odpowiednia suplementacja witaminy B12 pod postacią kompleksów witaminowych lub zastrzyków domięśniowych. W skrajnych sytuacjach konieczne jest podawanie zastrzyków codziennie przez ok. pierwsze 14 dni, a później – już do końca życia – co miesiąc. Zaleca się także zoptymalizowanie diety, a u osób borykających się z problemem alkoholowym – zaprzestanie picia i rozpoczęcie terapii.